The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются основные компоненты лесной экосистемы (почвы, лесная подстилка, растения, грибы).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Орман экожүйесінің негізгі құрауыштары (топырақ, орман жамылғысы, өсімдіктер, саңырауқұлақтар) зерттеу нысандары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Основная цель НИР на 2020 г. – Завершить исследование распределения радионуклидов в почвенном профиле и подстилке (физико-химические свойства почв, количественные параметры содержания радионуклидов и их формы нахождения) и изучение содержания радионуклидов в грибах, травянистых и древесных культурах, в том числе в отдельных органах и структурных частях древесных пород, а также работы по установлению коэффициентов накопления, составлению баланса распределения радионуклидов по отдельным компонентам лесных экосистем, получению входных параметров для создания моделей поведения техногенных радионуклидов в лесных экосистемах; опубликовать 2 статьи в рецензируемых зарубежных научных изданиях, индексируемых в базах данных Web of Science или Scopus с ненулевым импакт-фактором.

Aim of work (in Kazakh) : 2020 жылға арналған ҒЗЖ негізгі мақсаты - Топырақ бейіні мен төсемінде радионуклидтердің таралуын зерттеуді (топырақтың физика-химиялық қасиеттері, радионуклидтер құрамының мөлшерлік параметрлері мен оларды анықтау формалары) және радионуклидтердің саңырауқұлақтардағы, шөптесін және сүрек дақылдарындағы, оның ішінде сүрек тұқымдарының жекелеген мүшелері мен құрылымдық бөліктеріндегі құрамын зерделеуді аяқтау, сонымен бірге жинақталу коэффициенттерін белгілеу, радионуклидтердің орман экожүйелеріндегі жекелеген құрауыштары бойынша таралу теңдігін құру, орман экожүйелерінде техногенді радионуклидтердің қозғалысының үлгілерін жасау үшін ену параметрлерін алу; Web of Science немесе Scopus деректер қорында индекстелетін рецензияланатын шетелдік ғылыми басылымдарда нөлдік емес импакт-факторы бар 2 мақала жариялау.

Методы исследования (на русском) : -постановка проблемы; -проведение натурных исследований; -проведение лабораторных исследований; -камеральная обработка полученных данных; -интерпретация полученных результатов

Методы исследования (на казахском) : - мәселені анықтау; - табиғи зерттеулер жүргізу; - зертханалық зерттеулер жүргізу; - алынған нәтижелерді камералды өңдеу; - алынған нәтижелерді интерпретациялау

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследовано распределение радионуклидов в почвенном профиле и подстилке. Выявлено, что доля содержания радионуклидов составила 71% в подстилке (39% в органической и 32% в минеральной составляющих) и 29% в почве. При этом увеличение накопления радионуклидов в лесной подстилке зависит от ее мощности. Установлено, что распределение радионуклидов в отдельных органах органов (хвои, ветвей, коры и шишек) сосны (Pinus silvestris) разного возраста носит неравномерный характер. Стабильно повышенные значения всех радионуклидов отмечаются в коре. Наибольшее содержание в исследуемых деревьях и при этом сравнительно более равномерное распределение по органам отмечается для радионуклида 90Sr. Диапазон значений Кн 241Am и 137Cs составляет по одному порядку (0,030-0,53 и 0,0033-0,049 соответственно), 90Sr – достигает трех порядков (0,84-120), 239+240Pu – четырех (0,0002-1,4). В целом, на основании баланса распределения радионуклидов по отдельным компонентам лесных экосистем, установлено, что значимое содержание всех исследуемых радионуклидов находится в древесной растительности, однако более 70 % суммарного запаса сосредоточено в почвенном профиле.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Радионуклидтердің топырақ бейінінде және төсемде таралуы зерттелді. Радионуклидтер құрамының үлесі төсемде 71%-ды (органикалық құрауышта 39%-ды және минералды құрауышта 32%-ды) және топырақта 29%-ды құрағаны анықталды. Сонымен қатар орман төсемінде радионуклидтердің жинақталуының артуы оның қуатына байланысты. Радионуклидтердің әртүрлі жастағы қарағай (Pinus silvestris) мүшелерінің жекелеген мүшесінде (қылқан жапырақтарында, бұтақтарында, қабығы мен бүршігінде) таралуы біркелкі емес екендігі анықталды. Барлық радионуклидтердің мәнінің тұрақты жоғарылауы қабығында байқалады. Зерттелетін ағаштардағы ең жоғары құрамы және бұл ретте мүшелер бойынша салыстырмалы түрде 90Sr радионуклиді үшін біркелкі таралуы байқалады. 241Am және 137Cs мәндерінің диапазонының Жк бір ретпен (сәйкесінше 0,030-0,53 және 0,0033-0,049) құрайды, 90Sr – үш (0,84-120), 239+240Pu – төрт (0,0002-1,4) есеге жетеді. Жалпы алғанда, радионуклидтердің орман экожүйелерінің жекелеген құрауыштары бойынша таралу теңдігінің негізінде барлық зерттелетін радионуклидтердің маңызды құрамы ағаш өсімдіктерінде екендігі анықталды, алайда жиынтық қордың 70%-дан астамы топырақ бейінінде шоғырланған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Вблизи изучаемой территории располагается несколько населённых пунктов с численностью свыше 5000 человек. Население ведёт хозяйственную деятельность и лесовосстановительные работы на территории, подвергшейся радиоактивному загрязнению вследствие первого ядерного испытания на СИП. В связи с этим, любой хозяйствующий субъект, предполагающий ведение хозяйственной деятельности на территории ленточных боров, должен иметь информацию о состоянии радиационной обстановки в районе предполагаемых работ для оценки возможности использования выбранных участков леса. Результаты исследований будут использоваться при проведении хозяйственных работ на данной территории, а также другими научно-исследовательскими организациями для дальнейших исследований в различных областях науки. Полученные данные в определенной степени могут быть экстраполированы для участков радиоактивного загрязнения лесных массивов в зоне влияния Фукусимы и могут стать научным обоснованием при принятии решений по использованию и реабилитации данных территорий. Обмен полученными данными по мониторингу СИП с международной общественностью будет полезным, так как даст информацию о последствиях радиоактивного загрязнения, которое может произойти в результате аварийных ситуаций на ядерных объектах в других странах.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Халқының саны 5000-нан асатын бірнеше елді мекендер зерттеліп жатқан аумаққа жақын орналасқан. Халқы ССП алғашқы ядролық сынақтың әсерінен радиоактивті ластануға ұшыраған аумақта шаруашылық қызметімен және орманды қалпына келтіру жұмыстарымен айналысады. Осыған байланысты орманның таңдап алынған телімдерін пайдалану мүмкіндігін бағалау үшін орман тізбектерінің аумағында шаруашылық қызметін жүргізуді болжайтын кез келген шаруашылық жүргізуші субъекттің болжамды жұмыстар ауданында радиациялық жағдай ахуалы туралы ақпараты болуға тиіс. Зерттеулердің нәтижелерін аталған аумақта шаруашылық жұмыстарын жүргізу кезінде, сондай-ақ ғылымның әртүрлі саласындағы ары қарайғы зерттеулері үшін өзге ғылыми-зерттеу ұйымдары пайдаланатын болады. Алынған деректер Фукусиманың әсер етуші аймағында орман массивтерінің радиоактивті ластанған телімдері үшін нақты бір дәрежеде пайдаланылуы және аталған аумақтарды пайдалану және оңалту жөніндегі шешімдер қабылдау кезінде ғылыми негіздеме болуы мүмкін. ССП мониторингі бойынша халықаралық қоғамдастықпен деректермен алмасу пайда болады, өйткені басқа елдерде ядролық нысандарда апатты жағдайлар нәтижесінде болуы мүмкін радиоактивті ластану зардаптары туралы ақпарат береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Расширение базы данных по вопросу миграции и переходу радионуклидов в системе “почва-растение” на территориях с неблагополучной радиационной обстановкой, существующих в пределах Казахстана; прогнозирование радиоэкологической ситуации; мониторинг и оценка воздействия на окружающую среду.

Field of application (in Kazakh) : Миграция және радионуклидтердің топырақ-өсімдік жүйесіндегі Қазақстан аумағында қолайсыз радиациялық жағдайлары бар аудандарға ауысуы мәселесі бойынша мәліметтер базасын кеңейту; радиоэкологиялық жағдайды болжау; қоршаған ортаға әсерін бақылау және бағалау.