The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются механизмы взаимодействия изотопов 13С, 14N при низких и около барьерных энергиях с ионами гелия и 10В.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары 13С, 14N изотоптарының төменгі және тосқауылға жақын энергияларындағы гелий және 10В иондарымен өзара әсерлесу механизмдері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – экспериментальное и теоретическое исследования упругих и квазиупругих процессов взаимодействия изотопов 13С, 14N с ионами гелия и 10В, определение уточнённых потенциалов в широком диапазоне энергии и спектроскопических характеристик исследуемых ядерных систем.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – 13C, 14N изотоптарының гелий және 10В иондарымен өзара әсерлесуінің серпімді және квази серпімді процестерін эксперименталды және теориялық зерттеу, энергияның кең аралығында нақты потенциалдарды анықтау және зерттелетін ядролық жүйелердің спектроскопиялық сипаттамалары.

Методы исследования (на русском) : Методика регистрации и идентификации продуктов ядерных реакий (DЕ-Е - методика), основанная на одновременном измерении удельных потерь энергии заряженной частицы в веществе dE/dx и ее полной кинетической энергии Е.

Методы исследования (на казахском) : Ядролық реакция өнімдерін тіркеу мен талдауға арналған (DЕ-Е – әдіс), заттағы зарядталған бөлшектің нақты энергия шығынын dE/dx және оның жалпы кинетикалық энергиясы бір уақытта өлшеуге негізделген әдіс.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены новые уточненные экспериментальные данные по неупругому рассеянию α-частиц на ядрах 14N при энергии 48,2 МэВ. Из анализа данных по рассеянию α-частиц на ядрах 14N установлены оптимальные параметры оптических потенциалов и извлечены значения параметров деформации исследуемого ядра. Получены новые уточненные величины параметров оптических потенциалов и спектроскопических факторов для 14N→α+10В из анализа экспериментальных данных по упругому рассеянию ионов 14N на ядрах 10В при энергиях налетающих ионов 1,5 и 1,75 МэВ/нуклон. Измерены угловые распределения реакции передачи нейтронов 13C(3He,α)12C, приводящей к различным состояниям 12C: основное состояние , (4.44 МэВ), (7.65 МэВ), (12.7 МэВ), (15.11 МэВ) (16.1 МэВ). Извлечены оптимальные спектроскопические амплитуды для следующих перекрытий (4He,3He, 13C,12C о.с, 13C,12C* 4.44 MэВ, 13C,12C* 7.65 MэВ, 13C,12C* 12.7 MэВ и 13C,12C* 16.1 MэВ). Были найдены дифракционные и среднеквадратичные радиусы возбужденного «экзотического» состоянии 3.09 МэВ (1/2+) ядра 13С, которые значительно больше, чем для основного состояния. Анализ экспериментальных данных по упругому рассеянию выполнен в рамках расчетного кода FRESCO, в основу которого заложены современные теоретические модели ядер.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 48,2 МэВ энергиялы α-бөлшектердің 14N ядроларынан серпімсіз шашырауы бойынша жаңа нақтыланған тәжірибелік мәліметтер алынды. α-бөлшектердің 14N ядроларынан шашырауы мәліметтерін талдаудан оптикалық потенциалдардың оңтайлы параметрлері орнатылды және зерттелген ядроның деформация параметрлерінің мәндері алынды. 14N→α+10В үшін оптикалық потенциалдар мен спектроскопиялық факторлар параметрлерінің жаңа нақтыланған мәндері атқыланатын иондық энергияның 1,5 және 1,75 МэВ/нуклон кезінде 14N иондарының 10В ядролардың серпімді шашырау эксперименттік мәліметтерін талдаудан алынды. Нейтрондардың 13С(3He,α)12C берілу реакциясының бұрыштық үлестірімдері, әр түрлі 12С күйлеріне алып келеді: негізгі күй, (4.44 МэВ), (7.65 МэВ), (12.7 МэВ), (15.11 МэВ) (16.1 МэВ). Оңтайлы спектроскопиялық амплитудалар келесі қабаттасулар үшін алынды (4He,3He, 13C,12C о.с, 13C,12C* 4.44 MэВ, 13C,12C* 7.65 MэВ, 13C,12C* 12.7 MэВ и 13C,12C* 16.1 MэВ). 13С ядросының қозған 3,09 МэВ (1/2+) «экзотикалық» күйінің дифракциялық және орташа квадраттық радиустары табылды, олар шамамен негізгі күйдікінен біршама артық. Серпімді шашырау бойынша эксперименттік мәліметтерді талдау FRESCO есептеу коды шеңберінде жүргізілді, ол ядролардың заманауи теориялық модельдеріне негізделген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Эксперименты на ускорителях ИЯФ по ядерной физике ориентированы, прежде всего, на получение недостающей информации о периферийных межъядерных потенциалах взаимодействия, с учетом вклада процесса упругой передачи в области задних углов. От значений потенциала в этой области сильно зависят скорости ядерных реакций, протекающие, как в высокотемпературной плазме термоядерных реакторов, так и в звездах.

Field of application (in Kazakh) : Ядролық физикадағы ЯФИ үдеткіштеріндегі эксперименттер, ең алдымен, артқы бұрыштардағы серпімді берілістер процесінің үлесін ескере отырып, шеткері ядролық өзара әрекеттесу потенциалы туралы жетіспейтін ақпаратты алуға бағытталған. Термоядролық реакторлардың жоғары температуралы плазмасында да, жұлдыздарда да пайда болатын ядролық реакциялар жылдамдығы осы потенциалдардың мүмкін болатын мәндеріне қатты тәуелді.