The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является каллусные линии и суспензионная культура клеток цистанхе (C. deserticola).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - цистанхе (C.deserticola) жасушаларының каллустық линиялары және суспензиялық культурасы.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является введение в культуру in vitro цистанхе пустынной (Cistanche deserticola) и создание суспензионной культуры с целью получения веществ с биологической активностью.

Aim of work (in Kazakh) : Жоба мақсаты - шөлдік цистанхе (Cistanche deserticola) өсімдігін in vitro культурасына енгізу және биологиялық белсенді заттар алу мақсатымен суспензия культурасын жасау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В работе применены методы культивирования изолированных тканей и клеток растений in vitro.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста in vitro жасушалары өсіндісінің әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : При изучении устойчивости пролиферации суспензионных клеток цистанхе пустынной исходя из анализа влияния начальной массы инокулюма на прирост биомассы суспензионных культур из 3 линий, и динамики накопления массы сухого вещества в цикле выращивания определена, стабильная пролиферативная активность суспензионных культур из светлых (I линия) и темно-серых (II линия) клеток по сравнению с суспензионной культурой из темных клеток (III линия). Анализ количественного содержания биологических активных веществ в суспензионной клеточной культуре цистанхе пустынной проведенный с помощью ВЭЖХ хроматографии методом сравнения с внешними стандартами, таких как апигенин, рутин и кверцетин показал тенденцию к уменьшению содержания флавоноидов из светлых до коричневых культур. Изучение молекулярно-генетической характеристики растений цистанхе пустынной позволил увидеть различия между видами цистанхе и подтвердить принадлежность растений цистанхе (обозначено как “unknown”) собранные в пустыне "Бетпак дала" Южно-Казахстанской области к виду Cistanche deserticola. Проведенные исследования являются новыми, нам не известны опубликованные работы учёных по созданию суспензионной культуры цистанхе собранные в пустыне "Бетпак дала" с целью получения веществ с биологической активностью. Полного аналога технологии разработанной в данном проекте, в международной научной литературе по состоянию на октябрь 2020 г. не опубликовано.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шөлдік цистанхенің суспензиялық жасушаларының пролиферациясының тұрақтылығын зерттеу кезінде инокулюмның бастапқы массасын талдау нәтижесінде суспензиялық дақылдардың 3 линиясының биомассасының өсуін және өсу циклінде құрғақ зат массасының жинақталу динамикасы қара жасушалардан (III линия) алынған суспензиялық дақылдармен салыстырғанда ақшыл (I линия) және қанық-сұр (II линия) жасушалардан тұратын суспензиялық дақылдардың тұрақты пролиферативті белсенділігі байқалды. Апигенин, рутин және кверцетин сияқты сыртқы стандарттармен салыстыру әдісімен ЖТСХ хроматографиясын қолдана отырып жүргізілген шөлдік цистанхенің суспензиялық жасушалық дақылындағы биологиялық белсенді заттардың сандық құрамын талдау флавоноидтардың ақшылдан қоңырға дейінгі дақылдарында төмендеу тенденциясын көрсетті. Шөлдік цистанхе өсімдіктерінің молекулярлық-генетикалық сипаттамаларын зерттеу цистанхе түрлері арасындағы айырмашылықты көруге және цистанхе өсімдігі ("unknown" деп белгіленген) түрінің Оңтүстік Қазақстан облысының "Бетпақ дала" шөлінде жиналған цистанхе Cistanche deserticola түріне жататындығын растауға мүмкіндік берді. Жүргізілген зерттеулер жаңа болып табылады, себебі, биологиялық белсенді заттарды алу мақсатында "Бетпақ дала" шөлінде жиналған цистанхенің суспензиялық дақылын жасау бойынша ғалымдардың жарияланған жұмыстары бізге белгісіз. Осы жобада әзірленген технологияның толық аналогы халықаралық ғылыми әдебиеттерде 2020 жылдың қазан айына дейін жарияланған жоқ.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные технологические и технико-экономические показатели результатов заключается в создании суспензионной культуры цистанхе с целью получения веществ с биологической активностью.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеулердің негізгі технологиялық және техникалық пайдалану сипаттары – биологиялық белсенді заттар алу мақсатымен цистанхе өсімдігінің суспензия культурасын жасауда.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения – результаты исследования, в частности, суспензионная культура цистанхе может быть внедрена в качестве источника фармакологически активных соединений, альтернативно традиционно используемому природному сырью.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізу дәрежесі – цистанхе өсімдігінің суспензия культурасы фармакологиялық белсенді қосылыстар көзі ретінде қолданыстағы табиғи шикізатқа балама ретінде енгізілу мүмкіндігі бар.

Efficiency (in Russian) : Эффективность - выполнение данного проекта позволит создать платформу для разработки технологии создания возобновляемого источника ценных фармакологически активных соединений.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік - жобаны орындау жаңартылатын құнды фармакологиялық белсенді қосылыстарды жасаудың технологиясын жетілдіру арқылы платформа жасауға мүмкіндік туғызады.

Field of application (in Russian) : биотехнология

Field of application (in Kazakh) : биотехнология