The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – сорта и линии яровой мягкой и твердой пшеницы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – жаздық жұмсақ және қатты бидайдың сорттары мен тармақтары.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – Создание засухоустойчивых, высокоурожайных сортов яровой пшеницы с высоким качеством продукции и устойчивых к стрессовым факторам среды.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – өнім сапасы жоғары және ортаның стресс факторларына төзімді жаздық бидайдың құрғақшылыққа төзімді, өнімділігі жоғары сұрыптарын жасау.

Методы исследования (на русском) : Основные методы работы – селекционные, биохимические и биотехнологические.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыстың негізгі әдістері – селекциялық, биохимиялық және биотехнологиялық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Пополнен генофонд яровой пшеницы 200 образцами. Изучено 930 образцов яровой пшеницы по хозяйственно-ценным признакам. Задокументировано 200 образцов. Проведено 1332 комбинаций скрещиваний. Изучено на всех этапах селекционного процесса 71774 образцов. На 3 инфекционных фонах по бурой, стеблевой ржавчине и септориозу изучено 764 образца. Определены основные показатели качества зерна у 420 образцов. Проведено определение биохимических показателей (содержание протеина) у 405 образцов. Осуществлено генотипирование 92 образцов. В результате полногеномного анализа ассоциаций для признаков связанные с адаптивностью и компонентами урожайности обнаружено 43 стабильных ЛКП, а также были идентифицированы 20 ЛКП, связанных с индексами NDVI и RWC, т.е. с засухоустойчивостью. Идентифицированные SNP-маркеры были трансформированы в информативные KASP-маркеры. Проведена молекулярно-генетическая идентификация в линиях и сортах Lr-генов устойчивости к бурой ржавчине пшеницы для интенсивикациии селекционного процесса. Получены 270 дигаплоидных линии пшеницы. Проведена предварительная оценка этих линий на засухоустойчивость. Переданы на Государственное сортоиспытание 3 сорта яровой мягкой пшеницы и оформлены 3 заявки на получение охранного документа. Получены 4 патента на сорта яровой пшеницы. В трех семеноводческих хозяйствах получено оригинальных семян 2309 тонн.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаздық бидайдың гендік қоры 200 үлгімен толықтырылды. Шаруашылық-құнды белгілері бойынша жаздық бидайдың 930 үлгісі зерттелді. 200 үлгі құжаттандырылды. 1332 будандастыру комбинациясы өткізілді. Селекциялық процестің барлық кезеңдерінде 71774 үлгі зерттелді. 3 инфекциялық фонда қоңыр, сабақ тот және септориоз бойынша 764 үлгі зерттелді. 420 үлгіде астық сапасының негізгі көрсеткіштері анықталды. 405 үлгіде биохимиялық көрсеткіштер (ақуыз мөлшері) анықталды. 92 үлгіні генотиптеу жүзеге асырылды. Бейімделу және өнімділік құраушыларымен байланысты белгілерге арналған қауымдастықтарды толық геномдық талдау нәтижесінде 43 тұрақты ЛКП анықталды, сонымен қатар NDVI және RWC индекстерімен, яғни құрғақшылыққа төзімділікпен байланысты 20 ЛКП анықталды. Анықталған SNP маркерлері ақпараттық KASP маркерлеріне айналды. Селекциялық үдерісті қарқындату үшін бидайдың қоңыр тот кеселіне төзімділіктің Lr-гендерінің тармақтары мен сорттарында молекулярлық-генетикалық сәйкестендіру жүргізілді. Бидайдың 270 дигаплоидты тармағы алынды. Бұл тармақтарды құрғақшылыққа төзімділік үшін алдын-ала бағалау жүргізілді. Жаздық жұмсақ бидайдың 3 сорты мемлекеттік сорт сынағына берілді және қорғау құжатын алуға 3 өтінім ресімделді. Жаздық бидай сорттарына 4 патент алынды. Үш тұқым өсіру шаруашылығында 2309 тонна бірегей тұқым алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сорта яровой мягкой пшеницы селекции НПЦ ЗХ им. А.И. Бараева возделываются в 2020 году на площади 3478,7 тыс.га. Опубликовано 27 статей, в том числе 3 статьи в базе данных Scopus, 1 статья в базе данных РИНЦ и 2 статьи в журналах рекомендованных КОКСОН МОН РК.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : А.И. Бараева атындағы АШҒӨО селекциясының жаздық жұмсақ бидай сорттары 2020 жылы 3478,7 мың га алаңда егілді. 27 мақала жарияланды, оның ішінде Scopus деректер базасында 3 мақала, РҒДИ деректер базасында 1 мақала және ҚР БҒМ БҒССҚК ұсынған журналдарда 2 мақала.

Level of implementation (in Russian) : Внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность при внедрении новых сортов составит от 11000 до 30000 тг/га.

Efficiency (in Kazakh) : Жаңа сорттарды енгізу кезіндегі экономикалық тиімділік 11000 теңгеден 30000 теңгеге дейін/га құрайды.

Field of application (in Russian) : Область применения результатов – сельское хозяйство.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелерді қолдану саласы – ауыл шаруашылығы.