The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является система ниобий-кадмий.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны ниобий-кадмий жүйесі болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью работы является разработка технологии изготовления сплавов ниобия с кадмием и потенциальных кадмидов ниобия последовательным осаждением наноразмерных кластеров металлов при низкой температуре.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты ниобий-кадмий қорытпаларын және әлеуетті ниобий кадмидтерін әзірлеп, төмен температурада наноөлшемді кластерлері металлдарды дәйекті тұндырумен жүретін технологияны жасау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Метод или методология проведения работы. Методика приготовления сплавов заключается в последовательном осаждении распыленных металлов на перемещающуюся подложку субслоями толщиной менее 1нм.

Методы исследования (на казахском) : Жұмысты жүргізу әдістемелігі. Төмен температураларда нано өлшемді металл кластерлерді дәйекті түрде жинап, ниобий-кадмий қорытпаларын және әлеуетті ниобий кадмидтерін өндіру үшін ион-плазмалық технологияны әзірлеу кезінде, 1 нм-нен кем қабатты қалыңдығы бар ниобиді және кадмий қабаттарының қаптамалары үшін магнетронды шашырау әдісі қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и их новизна. Научная новизна заключается в получении новых материалов – сплавов ниобия с кадмием и интерметаллического соединения NbCd2. Ре-зультаты работы. Определены критические размеры кластеров ниобия и кадмия составляющие 2,12-2,15 и 3,12-3,19 нм. Установлено, что до концентрации ~65 ат. % Cd металлы образуют сплав с объемно-центрированной кубической структурой. Впервые получены дифрактометрические данные для идентификации дикадмида ниобия NbCd2. и обнаружены нитевидные микрокристаллы, представленные кристаллами кадмия. При термо-обработке сплавов происходит потеря кадмия твердым раствором вследствие сублима-ции. NbCd2 при 300 оС деградирует полностью. При криогенных испытаниях установлено, что полупроводниковые свойства усиливаются по мере образования и накопления фазы NbCd2. На основании результатов исследований выданы технологические рекоменда-ции для изготовления ниобий-кадмиевых сплавов и получения дикадмида ниобия в покрытиях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыс нәтижелері және олардың жаңалығы. Ғылыми жаңалық - жаңа материалдарды – кадмий мен ниобий қорытпаларын және NbCd2 интерметалл қосылысын алу болып табылады. Жұмыс нәтижелері. Ниобий және кадмий кластерлерінің критикалық өлшемдері 2.12-2.15 және 3.12-3.19 нм болып анықталды. Металдары денеге бағытталған кубтық құрылымы бар қорытпаны концентрациясы ~ 65 ат. % Cd дейін құрайтындығы анықталды. Алғаш рет NbCd2 ниобий дикадмидін идентификациялау үшін дифрактометриялық мәліметтер алынды, жіптектес микрокристалдар ретінде ұсынылған кадмий кристалдары табылды. Қорытпаларды термиялық өңдеу кезінде кадмий сублимация әсерінен қатты ерітіндіден жоғалады. 300 оС температурадағы NbCd2 толығымен ыдырайды. Жартылай өткізгіштік қасиеттердің NbCd2 фазасының түзілуі мен жинақталуымен бірге жоғарылайтындығы криогендік сынақтарда анықталды. Зерттеу нәтижелері негізінде ниобий-кадмий қорытпаларын өндіруге және жабындыларда ниобий дикадмидін өндіруге технологиялық ұсыныстар шығарылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Получены новые сплавы с нанодисперсными частицами. Установлены критические размеры кластеров ниобия и кадмия составляющие 2,12-2,15 и 3,12-3,19 нм.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нанодисперсті бөлшектері бар жаңа қорытпалар алынды. Ниобий және кадмий кластерлерінің критикалық өлшемдері 2.12-2.15 және 3.12-3.19 нм болып анықталды.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты могут быть полезны при разработке эффективных технологий получения новых сплавов и полупроводниковых соединений и устройств на их основе.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер жаңа қорытпалар мен жартылай өткізгіш қосылыстар мен олардың негізінде қондырғылар өндірудің тиімді технологияларын жасауда пайдалы болуы мүмкін.

Efficiency (in Russian) : Эффектиность исследований обусловлена получением новых, не существовавших ранее, материалов и соединений.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеулердің тиімділігі бұрын болмаған жаңа материалдар мен қосылыстардың өндірісіне байланысты.

Field of application (in Russian) : Область применения. В полупроводниковой технике и при получении пористых тугоплавких металлов, используемых в качестве мембран и катализаторов.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы. Жартылай өткізгіш технологиясында және мембраналар мен катализаторлар ретінде қолданылатын кеуекті отқа төзімді металдар өндірісінде.