The object of research, development or design (in Russian) : осетровые виды рыб (севрюга, русский осетр, стерлядь, белуга)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бекіре тұқымдас балық түрлері (шоқыр, орыс бекіресі, сүйрік, қортпа)

Aim of work (in Russian) : Оценка генетического разнообразия, генетическая паспортизация и рыбоводно-качественных показателей осетровых рыб отбираемых для формирования РМС на ОРЗ и научной базе НАО «ЗКАТУ им Жангир хана»

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеудің мақсаты - бекіре тұқымдас балық өсіру зауытында және «Жәңгір хан атындағы БҚААТУ» КЕАҚ базасында РАҮ қалыптастыру үшін таңдалған бекіре тұқымдас балықтардың генетикалық әртүрлілігін бағалау, генетикалық паспорттау және балық өсіру-сапа көрсеткіштерін бағалау.

Методы исследования (на русском) : В работе применялись ихтиологические (рыбоводно-биологическое) и молекулярно-генетические методы (микросателлитные (STR) и митохондриальные ДНК маркеры).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер дәстүрлі ихтиологиялық (балықтық-биологиялық) және молекулалық-генетикалық әдістерді (микросателитті (STR) және митохондриялық ДНҚ маркерлер) қолдана отырып өткізілді

Obtained results and novelty (in Russian) : В исследованиях 2020 года дана оценка генетического разнообразия осетровых рыб (севрюги) отобранных из естественной среды (р.Жайык), генетическая паспортизация белуги и русского осетра для формирования ремонтно-маточных стад на осетровом рыбоводном заводе (РГКП «УАОРЗ). На экспериментальной научной базе Западно-Казахстанского Аграрно-технического университета проведены работы по оценке рыбоводно-биологических показателей осетровых рыб (шип, русский осетр) потенциальных кандидатов для РМС, методами генетического анализа определена видовая идентификация производителей и разработаны генетические паспорта. Новизна: результаты данной работы послужат основой для разработки комплексных рекомендаций по сохранению биоразнообразия осетровых рыб путем формирования РМС осетровых на осетровых рыбоводных заводах, аквакультурных осетровых хозяйствах РК с учетом генетической структуры производителей и их генетической паспортизацией.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2020 жылдың зерттеулерінің барысында бекіре тұқымдас балық өсіру зауытында (РМҚК «ОАБТБӨЗ») ремонттық-аналық үйірлер қалыптастыру үшін табиғи ортадан (Жайық өзені) іріктелген бекіре тұқымдас балықтардың (шоқыр) генетикалық әртүрлілігіне баға берілді, балықтардың жеке чип енгізу жұмыстары жүргізіліп, РМҚК «ОАБТБӨЗ» және «Жәңгір хан атындағы БҚААТУ» КЕАҚ негізіндегі қортпа және орыс бекіресінің генетикалық төлқұжаттары жасалынды. Жұмыстардың жаңашылдығы, алғашқы рет өндірушілердің түрлік идентификациясы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті негізінде генетикалық талдау әдістерімен анықталғандығында және жоғарыда айтылып кеткен қожалықтардың РАҮ-не әлеуетті үміткерлердің генетикалық төлқұжаттары (пілмай, орыс бекіресі, қортпа) жасалынғанында№ Жаңалық:Осы жұмыстың нәтижелері өндірушілердің генетикалық құрылымын және олардың генетикалық төлқұжатталуын ескере отырып, Қазақстан Республикасында бекіре балықтарын шығаратын зауыттарда бекіре балықтарының РАҮ қалыптастыру арқылы бекіре балықтарының биоәртүрлілігін сақтау бойынша кешенді ұсыныстарды әзірлеуге негіз болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Генотипирование осетровых рыб - одно из необходимых мероприятий при формировании ремонтно-маточных стад для искусственного воспроизводства осетровых рыб в условиях рыбоводных хозяйств Республики Казахстан. Генетические исследования рыбных ресурсов дадут возможность идентифицировать и контролировать осетровую продукцию, импортируемую и экспортируемую из Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бекіре тұқымдас балықтарды генотиптеу - бұл Қазақстан Республикасындағы балық өсіру шаруашылықтары жағдайында бекіре балығын жасанды түрде көбейту үшін алмастыратын ремонттық-аналық үйірлер қалыптастырудағы қажетті шаралардың бірі. Балық ресурстарының генетикалық зерттеулері Қазақстаннан әкелінетін және экспортталатын бекіре өнімдерін анықтауға және бақылауға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Опубликовано 3 научные статьи, 1 – в странах ближнего зарубежья (Россия), 1 – в отечественных научных изданиях и 1 – в зарубежном журнале с импакт-фактором. Опубликована 1 статья в общественно-политической газете. Проведен 1 семинар для специалистов и работников на базе ТОО «KazahOssetеr», получен 1 патент на полезную модель, подписан 1 акт внедрения на экспериментальной базе НАО «ЗКАТУ» и написано 2 рекомендации. Разработаны генетические паспорта особей севрюги, русского осетра и стерляди для РГКП «Урало-Атырауский осетровый рыбоводный завод» и генетические паспорта для белуги, русского осетра и шипа для НАО «ЗКАТУ им. Жангир-хана».

Level of implementation (in Kazakh) : 3 ғылыми мақала, 1 - көрші елдерде (Ресей), 1 - отандық ғылыми басылымдарда және 1 - импакт-факторлы шетелдік журналда жарияланған. Қоғамдық-саяси газетке 1 мақала жарияланды. «KazahOssetеr» ЖШС базасында мамандар мен жұмысшыларға арналған 1 семинар өткізілді, пайдалы модельге 1 патент алынды, «Жәңгір хан атындағы БҚААТУ» КЕАҚ эксперименттік негізінде 1 іске асыру актісіне қол қойылды және 2 ұсыныс жазылды. Жайық-Атырау бекіре өсіру зауыты үшін шоқырдың, орыс бекіресінің және сүйріктің жеке генетикалық төлқұжаттары және «Жәңгір хан атындағы БҚААТУ» КЕАҚ эксперименттік негізінде ұсталатын қортпа, орыс бекіресі және пілмайдың жеке генетикалық төлқұжаттары жасалынды.

Efficiency (in Russian) : Ежегодно на ОРЗ проводится генетическая паспортизация осетровых рыб отбираемых в состав РМС, для пополнения базы данных генотипов осетровых рыб. Генетический мониторинг генотипов даст возможность приписывать искусственную молодь к производителям в составе РМС, тем самым дать оценку эффективности искусственного воспроизводства осетровых рыбоводных заводов Казахстана работа которых направлена на пополнение запасов осетровых Урало-Каспийского бассейна. Генетическая паспортизация осетровых позволит не нарушая законодательства вести коммерческую торговлю осетровой продукцией. Регистрация номера цеха по переработке икры (и аквакультурного хозяйства) позволит предотвратить отмывание контрафактной икры под видом аквакультурной. Схемы скрещиваний производителей осетровых рыб на осетровых заводах используемых для получения искусственной молоди с целью зарыбления каспийского бассейна на основе генетических паспортов вносят вклад в деле сохранения генетического разнообразия.

Efficiency (in Kazakh) : Жыл сайын бекіре тұқымдас балықтар өсіретін зауыттарда бекіре тұқымдас генотиптер базасын толтыру үшін РАҮ үшін таңдалған бекіре балықтарының генетикалық төлқұжаттауы өткізеділеді. Генотиптердің генетикалық бақылауы жасанды шабақтарды РАҮ-дегі өндірушілерге қатысын анықтауға мүмкіндік береді, сол арқылы Қазақстандағы бекіре балықтарын өсіру зауыттарының Жайық-Каспий бассейніндегі бекіре тұқымдас балықтардың қорын толтыруға бағытталған жұмыстарының тиімділігін анықтауға көмек тигізеді. Бекіре тұқымдас балықтардың генетикалық төлқұжаттануы заңдарды бұзбай, бекіре өнімдерінің коммерциялық саудасына мүмкіндік береді. Уылдырықты өңдеу цехының (аквакультуралық шаруашылық) нөмірін тіркеу аквакультура атын жамылып, жалған уылдырықты сатудың алдын алады. Каспий бассейнін балықтандыру мақсатымен бекіре тұқымдас балық өсіретін зауыттарда будандастыру схемаларын өндірушілердің жеке төлқұжаттарына сүйене отырып құрған жағдайы, генетикалық әртүрлілікті сақтауға улкен ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Осетровые рыбоводные заводы, аквакультурные осетровые хозяйства РК, импортёры и экспортеры коммерческой осетровой продукции.

Field of application (in Kazakh) : Бекіре тұқымдас балықтар өсіретін зауыттар, Қазақстан Республикасындағы аквакультуралық бекіре тұқымдас балықтарын өсіретін қожалықтар, бекіре балықтарының тауарлық өнімін импорттаушылар мен экспорттаушылар.