The object of research, development or design (in Russian) : практически здоровые взрослые люди, люди с ограниченными возможностями (инвалиды)

The object of research, development or design (in Kazakh) : дені сау ересек адамдар, мүмкіндігі шектеулі адамдар (мүгедектер)

Aim of work (in Russian) : Изучить хронофизиологические механизмы адаптации сердечно-сосудистой системы человека к социально-экологическим и абиотическим факторам окружающей среды

Aim of work (in Kazakh) : адамның жүрек-қантамыр жүйесінің қоршаған ортаның әлеуметтік-экологиялық және абиотикалық факторларға бейімделуінің хронофизиологиялық механизмдерін зерттеу

Методы исследования (на русском) : стандартные регистрации ЭКГ, суточное холтеровское мониторирование ЭКГ, суточные и многосуточные регистрации артериального давления и ЧСС (СМАД), регистрация двигательной активности (актиграфия), в условиях обычного образа жизни (учебы, работы, занятий фитнесом/спортом).

Методы исследования (на казахском) : ЭКГ стандартты тіркеу, ЭКГ тәуліктік холтер мониторингі, артериялық қысымды және ЖЖЖ (ҚҚТМ) тәуліктік және көп күн бойы тіркеу, әдеттегі өмір салты жағдайында (оқу, жұмыс, фитнес/спорт сабақтары) қозғалыс белсенділігін тіркеу (актиграфия).

Obtained results and novelty (in Russian) : изучены хроноструктурные параметры двигательной активности и гемодинамики практически здоровых людей в условиях их обычного образа жизни (учебы и работы), жителей г.Алматы, преимущественно казахской национальности, проанализированы взаимовлияние ритмов гемодинамики и двигательной активности, а также влияние на них ИМТ, профессионального стресса, гелиофизических факторов. ИМТ в выборке 17-27 лет коррелирует со среднесуточными значениями индекса Робинсона, мезором ДАД, у юношей ИМТ коррелирует с мезором САД. Полная нормализация показателей гемодинамики до полной стабилизации происходит на четвертые сутки после экзамена. Уровень физической подготовленности студентов вузов невысокий, также выявлена недостаточная охваченность физическими упражнениями у инвалидов. Выявлено положительное влияние экофитнеса на хроноструктуру суточного ритма двигательной активности и цикла сон-бодрствование. В выборке спортсменов в вечернее и ночное время суток наблюдаются эпизоды брадикардии, у пожилых спортсменов выявлены аритмии (ЖЭС, НЖЭС). По данным СМАД у 80% обследованных спортсменов выявлены различные виды аномалий сосудистой вариабельности. Значимых корреляций между суточными колебаниями артериального давления и суточными колебаниями атмосферного давления, колебаниями индексов геомагнитной активности (Kp, Aр, Dst, F10.7) в целом по выборке обнаружено не было, есть имеет место лишь индивидуальная зависимость от колебаний гелиомагнитной активности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Көбінесе ұлты қазақ, Алматы қаласының тұрғындарында әдеттегі өмір салты (оқу және жұмыс) жағдайында іс жүзінде дені сау адамдардың қозғалыс белсенділігі мен гемодинамикасының хроноструктуралық параметрлері зерттелді, , гемодинамика ырғағы мен қозғалыс белсенділігінің өзара әсері, сондай-ақ оларға ДСИ, кәсіби стресс, гелиофизикалық факторлардың әсері талданды.17-27 жас аралығындағы үлгідегі ДСИ-і қос өнім көрсеткіші ДАҚ мезорының орташа тәуліктік мәндерімен корреляцияланады,сондай-ақ, тек жас жігіттерде ДСИ-і САҚ мезорымен әлсіз корреляциясы анықталды. Гемодинамика көрсеткіштерін толық тұрақтандыруға дейін толық қалыпқа келуі емтиханнан кейінгі төртінші күні болатындығы анықталды. Жоғары оқу орындары студенттерінің дене шынықтыру деңгейі төмен, сондай-ақ мүгедектердегі дене жаттығуларымен қамтылудың жеткіліксіздігі анықталды. Экофитнестің физикалық белсенділік пен ұйқы-сергектік циклінің күнделікті ырғағының хронқұрылымына оң әсері анықталды. Кешкі және түнгі уақытта спортшыларда брадикардия байқалады, қарт ардагер спортшыларда аритмия анықталды (ҚЭС, ҚҮЭС). ҚҚТМ мәліметтері бойынша, тексерілген спортшылардың 80% - ында тамырлы ауытқудың әртүрлі аномалиясы анықталды.Артериялық қысымның тәуліктік ауытқулары мен атмосфералық қысымның тәуліктік ауытқулары, геомагнитті белсенділік индекстерінің ауытқулары (Kp, Aр, Dst, F10.7) арасында тұтастай алғанда іріктеме бойынша елеулі корреляциялар табылған жоқ, тек қана гелиомагниттік белсенділіктің ауытқуларына жеке тәуелділік бар.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : для определения суточной двигательной активности использовать в качестве основного показателя актиграфии ZCM; ввести в учебные планы учебных заведений как общего, так и инклюзивного высшего образования обязательной дисциплиной продолжительностью на весь период обучения физкультуру/ фитнес.периодические использовать многосуточное мониторирование для более объективной оценки физиологического состояния организма; для профессиональных спортсменов проводить хотя бы односуточное мониторирование ЭКГ и АД ежегодно. Учитывать полученные данные при составлении режима труда, учебы, активного отдыха как в течение дня, так и в течение недели.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : тәуліктік қозғалыс белсенділігін анықтау үшін ZCM актиграфиясының негізгі көрсеткіші ретінде пайдалану; жалпы және инклюзивті жоғары білім беру оқу орындарының оқу жоспарларына дене шынықтыру/ фитнесті бүкіл оқу кезеңіне міндетті пән ретінде енгізу. Организмнің физиологиялық жай-күйін неғұрлым объективті бағалау үшін мезгілді көп тәулік бойы мониторлауды пайдалану; кәсіби спортшылар үшін жыл сайын ЭКГ және АҚ-ды ең болмағанда бір тәуліктік мониторлауды жүргізу. Күн ішінде де, апта ішінде де еңбек, оқу, белсенді демалыс режимін құру кезінде алынған мәліметтерді ескеру.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : полученные данные выявили пути повышения эффективности оценки физиологического состояния, а также оптимизации организации учебного процесса студентов вузов, в т.ч. инклюзивного образования.

Efficiency (in Kazakh) : алынған мәліметтер физиологиялық жағдайды бағалаудың тиімділігін арттыру, сондай-ақ жоғары оқу орындары студенттерінің оқу процесін, оның ішінде инклюзивті білім беруді ұйымдастыруды оңтайландыру жолдарын анықтады.

Field of application (in Russian) : биомедицина, физиология труда и спорта

Field of application (in Kazakh) : биомедицина, еңбек және спорт физиологиясы