The object of research, development or design (in Russian) : особи сазана, белого амура, толстолобика и сиговых рыб в естественных водоемах (озеро Балкаш, Капшагайское водохранилище, Малое Аральское море, озеро Камыстыбас, река Есиль, река Иле, Астанинское (Вячеславское) водохранилище, озера Северного Казахстана), и рыбопитомниках (Майбалыкский рыбопитомник, Капшагайское НВХ, Камышлыбашский рыбопитомник)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Балқаш көлі, Қапшағай су қоймасы, Кіші Арал теңізі, Қамыстыбас көл жүйесі, Іле өзені, Солтүстік Қазақстанның көлдері мен су қоймалары) және балық питомниктері (Майбалық, Қамыстыбас, Петропавл балық питомниктері, Қапшағай АШБ)

Aim of work (in Russian) : определить приемную емкость рыбохозяйственных водоемов для определения эффективности воспроизводственных мероприятий в рыбопитомниках с учетом генетического разнообразия производителей рыб и разработать научные рекомендации по повышению результативности зарыбления

Aim of work (in Kazakh) : балық өсірушілердің генетикалық әртүрлілігін ескере отырып, балық питомниктеріндегі репродуктивті іс-шаралардың тиімділігін анықтау үшін балық шаруашылығы су айдындарының қабылдау сыйымдылығын анықтау және балықтандырудың тиімділігін арттыру бойынша ғылыми ұсыныстар әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Сбор ихтиологического материала проводился по общепринятым в СНГ методикам. Методом морфометрического анализа сравнивались группировки между собой внутри одной выборки (внутригрупповая изменчивость), либо соответствующие возрастные группы сравнивались между выборками (межгрупповая изменчивость). Использовались методы вариационной статистики (средняя, ошибка средней, стандартное отклонение, коэффициент вариации, критерий Стьюдента – при сравнении), непараметрической статистики и метод многомерного анализа. Для оценки возможностей производства рыбопосадочного материала ценных видов рыб необходимых кондиций были использованы в основном показатели рыбопродуктивности прудов по объектам разведения и выращивания. Осуществлялся подбор ДНК маркеров для молекулярно-генетических исследований с последующим изучения международных геномных баз данных. При разработке и определении объемов зарыбления водоемов молодью ценных видов рыб использован метод расчета возможной рыбопродукции по уровню развития кормовой базы.

Методы исследования (на казахском) : Ихтиологиялық материалдарды жинау ТМД-да жалпы қабылданған әдістерге сәйкес жүргізілді. Морфометриялық талдау әдісімен бір үлгінің ішіндегі топтар (топ ішіндегі өзгергіштік) салыстырылды немесе сәйкес жас топтары үлгілер арасында (топ аралық өзгергіштік) салыстырылды. Вариациялық статистика әдістері (орташа, орташа қате, стандартты ауытқу, вариация коэффициенті, студент критерийі – салыстыру кезінде), параметрлік емес статистика және көп өлшемді талдау әдісі қолданылды. Қажетті кондициядағы бағалы балық түрлерінің балық өсіру материалын өндіру мүмкіндіктерін бағалау үшін негізінен өсіру және өсіру объектілері бойынша тоғандардың балық өнімділігі көрсеткіштері пайдаланылды. Молекулярлық-генетикалық зерттеулер үшін ДНҚ маркерлерін іріктеу, кейіннен халықаралық геномдық деректер базасын зерттеу жүзеге асырылды. Балықтардың бағалы түрлерінің шабақтарына балық жіберу көлемдерін әзірлеу және айқындау кезінде жем-шөп базасының даму деңгейі бойынша ықтимал балық өнімін есептеу әдісі пайдаланылды

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено изучение ценных промысловых видов рыб в рыбохозяйственных водоемах и рыбопитомниках с наилучшими биологическими и генетическими характеристиками с целью дальнейшего использования в зарыблении. Разработаны объемы зарыбления водоемов ценными видами рыб с учетом их приемной емкости, а также возрастного состава и навески рыбопосадочного материала. Разработаны рекомендации по использованию группировок рыб, обладающих наибольшим генетическим разнообразием и биологическим потенциалом, для искусственного воспроизводства в рыбопитомниках и зарыбления естественных водоемов. Результаты исследований имеют экологическую эффективность и природоохранную значимость, что соответствует принципам экологической и продовольственной безопасности. Новизна исследова¬ний состоит в совершенствовании принципов и методов управления рыбными ресурсами и разработке норм зарыблением исходя из приемной емкости водоемов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Балық шаруашылығында одан әрі пайдалану мақсатында ең жақсы биологиялық және генетикалық сипаттамалары бар балық шаруашылығы су айдындарында және балық питомниктерінде бағалы кәсіпшілік балық түрлерін зерделеу жүргізілді. Қабылдау сыйымдылығын, сондай-ақ жас құрамын және балық отырғызу материалын ілуді ескере отырып, балықтардың бағалы түрлерімен су айдындарына балық жіберу көлемі әзірленді. Балық питомниктерінде жасанды көбею және табиғи су қоймаларына балық жіберу үшін генетикалық әртүрлілігі мен биологиялық әлеуеті жоғары балық топтарын пайдалану бойынша ұсыныстар жасалды. Зерттеу нәтижелерінің экологиялық тиімділігі мен экологиялық маңызы бар, бұл экологиялық және азық-түлік қауіпсіздігі қағидаттарына сәйкес келеді. Зерттеулердің жаңалығы балық ресурстарын басқару принциптері мен әдістерін жетілдіруден және су қоймаларының қабылдау сыйымдылығына негізделген балық аулау нормаларын әзірлеуден тұрады

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В ходе реализации проекта разработаны и получены 3 патента на полезные модели, при разработке которых были найдены и использованы новые технические наработки, способствующие достижению универсальности и разносторонности в применении разработанных моделей. Примененные конструктивные решения позволили минимизировать расходы по изготовлению моделей, обеспечить относительную дешевизну устройств, достичь простоты выполнения и удобства в эксплуатации, что позволило снизить трудозатраты, повысить эффективность процесса и снизить его трудоемкость

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыру барысында пайдалы модельдерге арналған 3 патент әзірленді және алынды, оны әзірлеу барысында жаңа техникалық әзірлемелер табылды және пайдаланылды, дамыған модельдерді қолдану кезінде әмбебаптық пен жан-жақтылыққа қол жеткізуге ықпал етті. Қолданбалы жобалық шешімдер өндіріс модельдерінің өзіндік құнын барынша азайтуға, құрылғылардың салыстырмалы арзандығын қамтамасыз етуге, іске асырудың қар апайымдылығына және қолданудың қарапайымдылығына қол жеткізуге мүмкіндік берді, бұл еңбек шығындарын азайтуға, процестің тиімділігін арттыруға және оның еңбек сыйымдылығын төмендетуге мүмкіндік берді

Level of implementation (in Russian) : Разработаны нормативы зарыбления молодью ценных видов рыб, исходя из приемной ёмкости водоемов. После утверждения Комитетом рыбного хозяйства будут внедрены по международным и республиканским водоемам.

Level of implementation (in Kazakh) : Су қоймаларының қабылдау қабілетіне негізделген бағалы балық түрлерінің шабақтарымен толтырудың нормативтері жасалды. Балық шаруашылығы Комитеті мақұлдағаннан кейін олар халықаралық және республикалық су қоймаларында енгізіледі.

Efficiency (in Russian) : -Установлен уровень гетерогенности популяций сазана, РЯР, сиговых естественных водоемов и рыбопитомников, определена эффективность естественного воспроизводства. -Установлены уровни дивергенции в популяции сазана, РЯР и сиговых рыб, определены группировки с наилучшими биологическим потенциалом и генетическим разнообразием для целей рыбоводства -Определена приемная емкость естественных водоемов для конкретных видов, разработаны объемы зарыбления сазаном-карпом, РЯР и сиговыми рыбами с учетом их приемной емкости -Установлены возможности производства р/п материала ценных рыб необходимых кондиций, с учетом расширения производства и возможностей содержания маточного поголовья.

Efficiency (in Kazakh) : - Сазан популяцияларының, ОҚБ, ақбалықтардың табиғи су қоймалары мен балық өсіретін біртектіліктің деңгейі анықталды, табиғи көбеюдің тиімділігі анықталды. -Сазан, ОҚБ,және ақбалық популяцияларындағы алшақтық деңгейлері анықталды, биологиялық әлеуеті мен балық өсірудің генетикалық әртүрлілігі жақсы топтар анықталды - Табиғи су қоймаларының белгілі бір түрлер үшін қабылдау қабілеттілігі анықталды, оларды қабылдау қабілеттілігін ескере отырып, сазан, ОҚБ, және ақбалықтарды жинау көлемі әзірленді. -Өндірістің кеңеюі мен асыл тұқымды мал ұстау мүмкіндіктерін ескере отырып, қажетті жағдайдағы бағалы балықтардың р / п материалын өндіру мүмкіндіктері белгіленді.

Field of application (in Russian) : Разработанные нормативы зарыбления с учетом приемной емкости будут иметь применение у природопользователей на рыбохозяйственных водоемах и их рыбоучастках с целью повышения рыбопродуктивности. По результатам генетического, морфологического и биологического анализа рекомендованы популяции ценных рыб из естественных водоемов Казахстана, производители которых, как наиболее полиморфные и обладающие высокими биологическими показателями будут использованы рыбопитомниками для рыбоводных целей.

Field of application (in Kazakh) : Қабылдау қабілетін ескере отырып, дайындалған шұлық стандарттарын табиғат пайдаланушылар балық өнімділігін арттыру мақсатында балық аулау қоймаларында және олардың балық учаскелерінде қолданады. Генетикалық, морфологиялық және биологиялық талдаудың нәтижелері бойынша Қазақстанның табиғи су қоймаларынан бағалы балықтардың популяциясы ұсынылады, олардың өндірушілері ең полиморфты және биологиялық көрсеткіштері жоғары балық өсіру мақсатында балық өсіретін орындар пайдаланылатын болады.