The object of research, development or design (in Russian) : фосфогипс, вскрышная порода, горелая формовочная земля и отхода производства извести.

The object of research, development or design (in Kazakh) : фосфогипс, жер аршу жыныстары, күйдірілген қорама жасауға дайындалған құм және әктас өндірісі қалдықтары

Aim of work (in Russian) : изучение состава и свойств образцов трех- и четырехкомпонентных составов.

Aim of work (in Kazakh) : үш және төрт компонентті құрамды үлгілердің құрамы мен қасиеттерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : рентгеновский флюоресцентный анализ Philips/Panalytical, модель PW2400, ренгеновский диффрактометр, сканирующий электронный микроскоп FEI Quanta 200 LV, энерго дисперсионный метод Oxford (Penta FET-Precision) X-ACT, лазерный микро-масс анализ LAMMA-1000, model X-ACT, дифракционный метод лазерного распределения размера частиц на анализаторе Granulometer CILAS 1064

Методы исследования (на казахском) : Philips / Panalytic рентгендік флуоресценция анализі, PW2400 моделі, рентген-дифрактометр, FEI Quanta 200 LV сканерлейтін электронды микроскоп, Оксфорд энергиясын дисперсиялық әдіс (Penta FET-Precision) X-ACT, LAMMA-1000 лазерлік микро-масса анализі, X-ACT моделі, дифракция бөлшектердің лазерлік мөлшерін Granulometer CILAS 1064 анализаторына үлестіру әдісі

Obtained results and novelty (in Russian) : В 2020 году продолжены изучение свойств разработанных композиций на различных сроках упрочнения образцов до 730 дней включительно. Прочность при одноосном сжатии образцов на 28-ой день гидратации составляет 4,1 – 6,8 МПа, к 180 дням - 12,7 МПа, к 270 дням – 13,8 МПа, к 365 дням -14,4 МПа, а к 545 дням - 15,5 МПа , к 730 дням 16,0 МПа, что в 2,6 раза превышает максимальный уровень требований норм (6,0 МПа) Казахстана. Настоящими исследованиями установлено, что все вышеперечисленные свойства материалов из четырёх компонентов (вскрышной породы, горелой формовочной земли, фосфогипса и отхода производства извести) объясняются формированием преимущественно аморфных структур новообразований непостоянного химического состава группы CaO·SiO2·H2O (СSH) с небольшими включениями кристаллического калицита СаСО3. Анализ результатов изменения карбонатности материалов показывает сравнительно небольшое (3-4%) повышение содержания СО2 в исходных смесях в течение гидратации и упрочнения образцов к 180 и 270 суткам. При этом составы 1 и 9 с трехкратной разницей вскрышной породы (17 и 51% ВП) имеют небольшую разницу в содержании СО2 как в исходной сухой, так и после 180 дней гидратации. Очевидно, этот факт объясняется высокой карбонатностью как вскрышной породы (П.П.П. = 36,23%) так и фосфогипса (П.П.П.= 18,93%).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2020 жылы құрастырылған композициялардың қасиеттерін зерттеу 730 күнге дейін сынамалардың қатаюының әр түрлі кезеңдерінде жалғасты. Судың 28-ші күнінде сынамаларды бір осьтік қысу кезіндегі күші 4,1 - 6,8 МПа, 180 күнге - 12,7 МПа, 270 күнге - 13,8 МПа, 365 күнге - 14,4 МПа және 545 күн - 15,5 МПа, 730 күнге 16,0 МПа, бұл Қазақстан нормаларының (6,0 МПа) талаптарының максималды деңгейінен 2,6 есе жоғары. Бұл зерттеулер төрт компоненттегі материалдардың жоғарыда аталған қасиеттерінің барлығын анықтады (үстіңгі қабат, күйдірілген жер, фосфогипс және әк өндірісі қалдықтары), кристалды калицит CaCO3 аз қосындылары бар CaO SiO2 H2O (CSH) тобының неоплазмаларының негізінен аморфты құрылымдарының пайда болуымен түсіндіріледі. Материалдардың карбонат құрамындағы өзгерістердің нәтижелерін талдау алғашқы қоспалардағы СО2 мөлшерінің 180 және 270 тәулікке гидраттану және қатаю кезінде салыстырмалы түрде аз (3-4%) жоғарылауын көрсетеді. Сонымен қатар, 1 және 9 композицияларының үстіңгі қабаттың үш есе айырмашылығы бар (17 және 51% КҚЖДҚ) CO2 құрамында алғашқы құрғақшылықта да, 180 күндік гидратациядан кейін де аздап ерекшеленеді. Бұл факт үстіңгі қабаттың (P.P.P. = 36.23%) және фосфогипстің (P.P.P. = 18.93%) құрамындағы жоғары карбонат құрамымен түсіндірілетіні анық.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В настоящее время в стране накоплено более 22 млрд. тонн отходов, из них более 16 млрд. тонн техногенных минеральных образований и около 6 млрд. тонн опасных отходов. Ежегодно образуется порядка 700 млн. тонн промышленных отходов. Все промышленные отходы, использованные в настоящем проекте загрязняют окружающую среду Казахстана: отходы производства фосфорных удобрений, металлургического производства в виде горелой формовочной земли, отходов производства извести и вскрышные породы. Утилизация данных отходов будет основным шагом развития "зеленой" экономике в Республике Казахстан.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазіргі уақытта елімізде 22 миллиард тоннадан астам қалдықтар жинақталған, оның ішінде 16 миллиард тонна адамнан жасалатын минералды түзілімдер және 6 миллиардқа жуық қауіпті қалдықтар. Жыл сайын 700 миллион тонна өндірістік қалдықтар шығарылады. Осы жобада қолданылатын барлық өндірістік қалдықтар Қазақстанның қоршаған ортасын ластайды: фосфат тыңайтқыштарын өндіретін қалдықтар, өртенген топырақты топырақ түріндегі металлургиялық өндіріс, әк және қоқыс шығару өндірісі. Осы қалдықтарды кәдеге жарату Қазақстан Республикасында «жасыл» экономиканы дамытудың басты қадамы болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : строительная отрасль, экология, металлургия, горные науки

Field of application (in Kazakh) : құрылыс индустриясы, экология, металлургия, тау-кен ғылымдары.