The object of research, development or design (in Russian) : Грозовая активность в Республике Казахстан. Электромагнитные сигналы от разрядов молний в атмосфере Земли

The object of research, development or design (in Kazakh) : 2020 жылдың жұмыс мақсаты – Литосфералық-атмосфералық байланыстардың аймақтық және жаһандық найзағай пеленгілеу желілер деректері бойынша зерттеу жүргізу.

Aim of work (in Russian) : Цель работы на 2020 год: Провести исследование литосферно-атмосферных связей по данным региональной и глобальной сетей грозопеленгации.

Aim of work (in Kazakh) : Литосфералық-атмосфералық байланыстардың аймақтық және жаһандық найзағай пеленгілеу желілер деректері бойынша зерттеу жүргізу.

Методы исследования (на русском) : При выполнении проекта используются приборы, которые позволяют регистрировать возмущения электромагнитного поля, связанные с грозовой активностью. При разработке алгоритмов и программного обеспечения используются математические методы обработки сигнала, такие как статистический и корреляционно-регрессионный анализ, фильтрация, интерполяция, спектральный и вейвлет-анализ и др.

Методы исследования (на казахском) : Жобаны іске асыру кезінде найзағай белсенділігімен байланысты электрмагниттік өрістің ауытқуын тіркеу мүмкіндігін беретін құрылғылар қолданылады. Алгоритмдер мен бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу кезінде статистикалық және корреляциялық-регрессиялық талдау, сүзгілеу, интерполяция, спектральды және вейвлет-талдау сияқты сигналды өндеуге арналған математикалық әдістер қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено исследование литосферно-атмосферных связей по данным глобальной сети грозопеленгации WWLLN (США) по разработанному алгоритму. Построены карты среднего количества грозовых дней в году и карты распределения средней мощности молний, динамика грозовой активности по годам на территории РК. Для исследования связи грозовой активности с другими физическими процессами проведено совмещение карт грозовой активности с картами магнитных аномалий, с картами сейсмического районирования, с картами рельефа местности, с геологическими картами. Аналогичным образом проведены исследования литосферно-атмосферных связей по данным глобальной сети грозопеленгации Blitzortung.org (Германия) для территории западного Казахстана и по данным региональной сети грозопеленгации KLDN (Kazakhstan Lightning Detection Network) для юго-востока Казахстана. Получены количественные и качественные оценки выявленных связей. Новизна работы заключается в том, что впервые в Казахстане проведено исследование грозовой активности и ее связи с литосферными характеристиками по данным инструментальных наблююдений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жасалған алгоритмды қолдана WWLLN (Worldwide Lightning Location Network) (АҚШ) жаһандық найзағай пеленгілеу желісі бойынша литосфералық-атмосфералық байланыстарды зерттеу жүргізілді. Қазақстан Республикасының аумағында жыл бойына найзағай күндерінің орташа жылдық карталары және найзағайдың орташа қуатының таралуы, найзағай белсенділігінің динамикасы. Найзағай белсенділігінің басқа физикалық процестермен байланысын зерттеу үшін найзағай белсенділігінің карталары магниттік аномалия карталарымен, сейсмикалық аудандастыру карталарымен, жер бедерінің карталарымен, геологиялық карталармен біріктірілді. Дәл солай Батыс Қазақстан аумағы үшін Blitzortung.org (Германия) найзағай пеленгілеу ғаламдық желінің деректері бойынша және Қазақстанның оңтүстік-шығысы үшін KLDN аймақтық найзағай пеленгілеу желісі деректері бойынша литосфералық-атмосфералық байланыстарды зерттеуі жүргізілді. Анықталған байланыстардың сандық бағалары алынды. Жұмыстың жаңалығы Қазақстанда алғаш рет найзағай белсенділігі мен оның литосфералық сипаттамаларымен байланысын зерттеуі аспаптық бақылаулар бойынша жүргізілгендігінде.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоқ

Level of implementation (in Russian) : Результат работы ввиде программно-математического обеспечения для исследования литосферно-атмосферных связей по данным региональной и глобальных сетей грозопеленгации «Кавиль» был внедрен в ТОО «Институт сейсмологии» МОН РК.

Level of implementation (in Kazakh) : Литосфералық-атмосфералық байланыстарды аймақтық және жаһандық найзағай пеленгілеу желілері деректері бойынша зерттеуге арналған «Кавиль» бағдарламалық-математикалық қамтама түріндегі жұмыс нәтижесі ЖШС «Сейсмология институты» - тыңда жүзеге асырылды.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Данные о грозовой активности необходимы для метеорологических служб, предупреждения природных чрезвычайных ситуаций, снижения риска стихийных бедствий, мониторинга засухи и паводков, продовольственной безопасности для сельского хозяйства, энергетической безопасности для гидроэнергетики и стабильности работы электрических сетей, для промышленных предприятий нефтегазовой и горнодобывающих отраслей, для авиации с целью обеспечения безопасности полетов.

Field of application (in Kazakh) : Найзағай белсенділігі туралы деректер табиғи апаттардың алдын алу, апаттар қаупін азайту метеорологиялық қызметтерге, құрғақшылық пен су тасқыны мониторингі, ауыл шаруашылығы үшін азық-түлік қауіпсіздігі, гидроэнергетика үшін энергетикалық қауіпсіздік және электр желілерінің тұрақтылығы, мұнай-газ және тау-кен өнеркәсібіндегі өнеркәсіптік кәсіпорындар, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында авиация үшін қажет.