The object of research, development or design (in Russian) : системы мониторинга состояния мореных озер.

The object of research, development or design (in Kazakh) : таулы (морена) көлдерінің күйін бақылау жүйесі.

Aim of work (in Russian) : разработка программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи.

Aim of work (in Kazakh) : ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В процессе выполнения НИР использовали современные средства проектирования и разработки программно-технического комплекса мониторинга состояния моренных озер с использованием космических технологий связи. Для составления принципиальных схем и печатных плат применена профессиональная современная система сквозного проектирования DipTrace. Для выполнения чертежей использована система автоматизированного проектирования и черчения FreeCAD, написание программного кода для контроллеров произведено в среде разработки программного обеспечения Platformio на базе Visual studio code, язык программирования C. Программное обеспечение центра обработки данных и автоматизированного рабочего места персонала системы выполнены на языках программирования С, Assembler, PHP, Java, JavaScript, PL/SQL в среде Eclipse. Для разработки интерфейса автоматизированного рабочего места персонала системы использовали фреймворк Bootstrap (библиотека HTML, CSS и JS) и Twig шаблонизатор для PHP.

Методы исследования (на казахском) : ҒЗЖ жүргізу кезінде ғарыштық байланыс технологияларын қолдана отырып, морена көлдерінің жағдайын бақылауға арналған бағдарламалық-техникалық кешенді жобалау мен әзірлеудің заманауи құралдары пайдаланылды. Қағидалық сұлбалар мен мөрлік тақшаларды жасау үшін DipTrace толассыз жобалау кәсіби заманауи жүйесі қолданылды. Сызбаларды орындау үшін FreeCAD автоматтандырылған жобалау және сызу жүйесі қолданылды, контроллерлерге арналған бағдарламалық кодты жазу Visual studio code негізінде Platformio бағдарламалық жасақтамасын әзірлеу ортасында, С бағдарламалау тілінде орындалды. Жүйенің деректерді өңдеу орталығының және қызметкерлердің автоматтандырылған жұмыс орнының бағдарламалық жасақтамасы Eclipse ортасында С, Assembler, PHP, Java, JavaScript, PL/SQL бағдарламалық тілдерінде орындалған. Жүйенің қызметкерлерінің автоматтандырылған жұмыс орнының бағдарламалық жасақтамасының интерфейсін әзірлеу үшін PHP-ге арналған Bootstrap фреймворкы (HTML, CSS және JS кітапханасы) және Twig шаблонизаторы қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработано руководство по эксплуатации станции сбора и передачи данных программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи. Разработана программа и методика испытаний программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи. Разработан экспериментальный образец программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи. Проведены предварительные испытания программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи, получен протокол комплексных испытаний. Получен протокол комплексных испытаний программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің деректерді жинау және тарату станциясының пайдалану нұсқаулығы әзірленді. Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің сынаулар бағдарламасы мен әдістемесі әзірленді. Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің эксперименталды үлгісі әзірленді. Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің алдын ала сынақтары жүргізілді, Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің кешенді сынақтар хаттамасы алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экспериментальный образец программно-технического комплекса мониторинга состояния мореных озер с использованием космических технологий связи.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғарыштық байланыс технологияларын пайдалана отырып, морена көлдерінің күйін бақылау бойынша бағдарламалық-техникалық кешенінің эксперименталды үлгісі.

Level of implementation (in Russian) : На данном этапе НИР внедрение не запланировано.

Level of implementation (in Kazakh) : ҒЗЖ-ның қазіргі кезеңінде енгізу жұмыстары қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : . Реализация проекта позволит обеспечить своевременное оповещение органов управления и комитета по чрезвычайным ситуациям о повышении риска формирования, возникновения, развития селевого потока в случае селевой опасности в режиме реального времени. Разрабатываемый проект направлен на снижение риска схождения селевого потока, который может стать причиной как колоссального материального ущерба сельскому хозяйству и промышленным производствам, так и человеческих жертв в селеопасных регионах.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны іске асыру басқару органдары мен төтенше жағдайлар комитетін нақты уақыт режимінде сел қаупі жағдайында сел ағынының қалыптасу, пайда болу, даму тәуекелінің артуы туралы уақтылы хабардар етуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Әзірлеудегі жоба ауыл шаруашылығына және өнеркәсіптік өндірістерге орасан зор материалдық зиян, сондай-ақ сел қаупі бар өңірлерде адам өліміне әкелуі мүмкін сел тасқынының түсу қаупін азайтуға бағытталған.

Field of application (in Russian) : Комитет по чрезвычайным ситуациям МВД РК, Министерство сельского хозяйства РК, Министерство здравоохранения и социального развития РК, акиматы, национальные компании, вузы, НИИ, другие ведомства и предприятия.

Field of application (in Kazakh) : ҚР ІІМ Төтенше жағдайлар комитетінің, ҚР Ауыл шаруашылық министрлігінің, ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің ведомстволық бағынышты ұйымдары, әкімдіктер, ұлттық компаниялар, жоғары оқу орындары, ҒЗИ, басқа ведомстволар мен кәсіпорындар.