The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследований: степные и культурные растения, древесные растения, почва.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: далалық және бақшалық өсімдіктер, ағаш өсімдіктер, топырақ.

Aim of work (in Russian) : Цель – исследование параметров перераспределения радионуклидов в системе «почва – растение» и оценка влияния радионуклидного загрязнения на морфо-анатомическую структуру и цитогенетические показатели растений наземных экосистем.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсаты – «топырақ-өсімдік» жүйесінде радионуклидтердің қайта таралу параметрлерін зерттеу және морфо-анатомиялық құрылымның радионуклидтік ластануына әсері мен жерүсті экожүйелеріндегі өсімдіктердің цитогенетикалық көрсеткіштері.

Методы исследования (на русском) : Проведены исследования параметров перераспределения радионуклидов в системе «почва-растение» в натурных условиях глубинного радионуклидного загрязнения и контролируемых условиях оранжереи. Выполнены морфо-анатомические и цитогенетические исследования растений, произрастающих в местах испытания боевых радиоактивных веществ.

Методы исследования (на казахском) : Оранжереяда бақыланатын жағдайда және тереңдіктегі радионуклидтік ластанудың табиғи жағдайында «топырақ-өсімдік» жүйесінде радионуклидтердің қайта таралу параметрлеріне зерттеулер жүргізілді. Әскери радиоактивті заттектерді сынаған жерлерде өсіп жатқан өсімдіктерге морфо-анатомиялық және цитогенетикалық зерттеулер орындалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены параметры перехода радионуклидов 90Sr и 239+240Pu для разных видов древесных растений в условиях глубинного загрязнения корнеобитаемого слоя. Построенные убывающие ряды по отношению к накоплению радионуклидов 90Sr и 239+240Pu древесными растениями проявили видовые особенности к накоплению радионуклидов 90Sr и 239+240Pu, которые можно использовать при разработке принципов биологического мониторинга радиоактивного загрязнения. Эксперименты, проведенные в контролируемых условиях, показали, что из всех учтенных внешних факторов на накопление радионуклидов растениями в большей степени могут оказывать влияние физико-химические свойства почвы. Установленная четкая линейная зависимость роста количества аберраций (двойных мостов) от внутренней дозы облучения доказывает возможность применения цитогенетических методов для оценки степени воздействия радионуклидного загрязнения местности на природные объекты.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тамыр өсетін қабаттың тереңдікте ластану жағдайында ағаш өсімдіктердің түрлері үшін 90Sr мен 239+240Pu радионуклидтерінің өту параметрлері алынды. Радиоактивті ластануды биологиялық мониторингілеу принциптерін әзірлеу барысында пайдалануға болатын 90Sr мен 239+240Pu радионуклидтерін жинақтауға ағаш өсімдіктредің түрлік ерекшеліктері қатыстып 90Sr мен 239+240Pu радионуклидтерінің жинақталуға қатысты азаю қатары құрылды. Бақыланатын жағдайда өткізілген тәжірибелерде, өсімдіктердің радионуклидтерді жинақтауында топырақтың физика-химиялық қасиетінің үлкен дәрежеде ескерілген сыртқы факторлары әсер ететіні байқалды. Табиғи нысандарда жергілікті радионуклидтік ластанудың әсер ету дәрежесін бағалау үшін цитогнентикалық әдістерді қолдану мүмкіндігі ішкі сәулелену дозасынан аберрация (екі қабат көпірлер) мөлшерінің өсуіне белгіленген нақты желілік байланыстығын көрсетеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Реализация данной программы позволит разработать принципы прогнозной оценки состояния экосистем для обеспечения радиационной и экологической безопасности атомной отрасли.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Аталған бағдарламаны іске асыру атом саласының радиациялық және экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін экожүйелердің жағдайын болжамды бағалау принциптерін дамытуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Полученные данные будут положены в основу разработки принципов биологического мониторинга зоны влияния предприятий ядерного топливного цикла

Field of application (in Kazakh) : Алынған деректер ядролық отын циклындағы кәсіпорындардың әсер ететін аймағын биологиялық мониторингілеу принципін әзірлеу негізіне алынатын болады.