The object of research, development or design (in Russian) : Урина, лимфоциты периферической крови человека

The object of research, development or design (in Kazakh) : Урина, адамның перифериялық қанының лимфоциттері

Aim of work (in Russian) : Оценка дозовых нагрузок населения и персонала с использованием цитогенетических и биофизических методов дозиметрии

Aim of work (in Kazakh) : Дозиметрияның цитогенетикалық және биофизикалық әдістерін пайдалана отырып тұрғындар мен персоналға түсетін дозалық жүктемені бақылау

Методы исследования (на русском) : В работе использованы спектрометрические и цитогенетический методы исследования.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында спектрометриялық және цитогенетикалық зерттеу әдістері пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе выполнения НИР получена функциональная зависимость выведения ОСТ из организма человека с мочой. Разработан общий подход к построению системы дозиметрического контроля с использованием биофизических методов дозиметрии. Определена фоновая стандартная частота хромосомных аберраций в лимфоцитах периферической крови человека. Проведенные работы дополнят общемировые представления о закономерностях выведения ОСТ из организма человека. Полученные закономерности могут быть использованы при оценке дозовых нагрузок и радиационных рисков населения, занимающегося сельским хозяйством в районе р. Шаган. Внедрение системы индивидуального мониторинга внутреннего облучения позволит объективно оценивать дозовые нагрузки персонала и своевременно организовывать мероприятия по их снижению в случае превышений. Установив в результате анализа достоверную цитогенетическую фоновую частоту аберраций, в сочетании с правильным статистическим подходом, данное исследование позволит в будущем рассчитывать достоверную количественную величину поглощенной дозы, которая обеспечит надежную, персональную дозиметрию для защиты населения во всех ситуациях, связанных с радиационным воздействием (профессиональных, медицинских, чрезвычайных). Это улучшит оценку риска для здоровья людей, ускорит принятие своевременных профилактических мероприятий, позволит установить взаимосвязь между полученной дозой и медико-экологическими, эпидемиологическими последствиями облучения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ҒЗЖ орындау барысында адамның ағзасынан несеппен бірге ОБТ шығарылуының функционалдық байланыстылығы алынды. Дозиметрияның биофизикалық әдістерін пайдалана отырып дозиметриялық бақылау жүйесін құруға ортақ тәсіл әзірленді. Адамның перифериялық қанындағы лимфоциттерде хромосомалық аберрациялардың стандартты аялық жиілігі анықталды. Жүргізілген жұмыстар адам ағзасынан ОБТ шығарылу заңдылықтары туралы жалпы әлемдік түсініктерді толықтырады. Алынған заңдылықтар Шаған өз. ауданында ауыл шаруашылығымен айналысатын тұрғындардың дозалық жүктемелері мен радиациялық қатерін бағалау кезінде пайдаланылуы мүмкін. Ішкі сәулеленудің жеке мониторингі жүйесін енгізу перосналдың дозалық жүктемесін объективті бағалауға және жоғарылаған жағдайда оны төмендету бойынша шараларды уақтылы ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Дұрыс статистикалық тәсілмен бірге аберрациялардың шынайы цитогенетикалық аялық жилігін талдау нәтижесін белгілей отырып, аталған зерттеу болашақта радиациялық әсерге (кәсіби, медициналық, төтенше) байланысты барлық жағдайларда тұрғындарды қорғау үшін сенімді, дербес дозиметрияны қамтамасыз ететін сіңірілген дозаның шынайы сандық мөлшерін есептеп шығаруға мүмкіндік береді. Бұл адамдардың денсаулығы үшін қатерді бағалауды жақсартады, уақтылы алдын алу шараларын жылдамдатуға, алынған доза мен сәулеленудің медициналық-экологиялық, эпидемиологиялық зардаптарының арасындағы өзара байланысты орнатуға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты данной работы позволят проводить корректную оценку дозы внутреннего облучения человека при поступлении органически связанного трития в организм. Разработанная методология позволит выстраивать оптимальную систему дозиметрического контроля внутреннего облучения персонала уранодобывающих предприятий. Полученные результаты по базовой частоте хромосомных аберраций различными методиками цитогенетической биодозиметрии позволят определить региональные особенности на территории Казахстана. Данные значения позволят корректно оценить индивидуальную поглощенную дозу при построении калибровочной кривой «доза-эффект».

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Аталған жұмыс нәтижелері ағзаға органикалық байланысқан тритийдің түсуі кезіндегі адамның ішкі сәулелену дозаларына дұрыс бағалау жүргізуге мүмкіндік береді. Әзірленген әдіснама уран өндіретін кәсіпорындарда персоналдың ішкі сәулеленуін дозиметриялық бақылаудың тиімді жүйесін жасауға мүмкіндік береді. Әртүрлі цитогенетикалық биодозиметрия әдістемелерімен хромосомалық аберрациялардың базалық жиілігі бойынша алынған нәтижелер Қазақстан аумағындағы аймақтық ерекшеліктерді анықтауға мүмкіндік береді. Аталған мәндер «доза-әсер» калибрлеу қисық сызығын құру кезінде жеке сіңірілген дозаны дұрыс бағалауға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будут применены при оценке доз внутреннего облучения населения от органически связанного трития, и персонала уранодобывающих предприятий от урана и его ДПР. Полученные значения по базовой частоте хромосомных аберраций с учетом региональных особенностей, послужат исходной «нулевой» точкой при построении калибровочной кривой, которая будет использоваться при оценке индивидуальной поглощенной дозы.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер тұрғындардың органикалық байланысқан тритийден және уран өндіретін кәсіпорындардың персоналдың ураннан және оның ЕЫӨ ішкі сәулелену дозаларын бағалау кезінде қолданылатын болады. Аймақтық ерекшеліктерді ескере отыра, хромосомалық аберрациялардың базалық жиілігі бойынша алынған мәндер жеке сіңірілген дозаны дұрыс бағалау кезінде калибрлеу қисық сызығын құруда бастапқы «нөлдік» нүкте ретінде болады.