The object of research, development or design (in Russian) : Почва, воздух территории Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан аумағының топырағы, ауасы

Aim of work (in Russian) : получение количественных данных фоновых концентраций естественных и искусственных радионуклидов в почве и воздухе, выявление особенностей распределения естественных и искусственных радионуклидов между различными формами их биологической доступности и гранулометрическими фракциями почв с фоновым их содержанием, для типичной ландшафтной единицы на территории Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсаты – топырақ пен ауадағы табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық шоғырлануларының сандық деректерін алу, олардың биологиялық қол жетімділігінің әртүрлі формалары мен Қазақстан Республикасының аумағындағы типтес ландшафттық бірлік үшін олардың аялық құрамы бар топырақтың гранулометриялық фракцияларының арасында табиғи және жасанды радионуклидтердің таралу ерекшеліктерін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Получены количественные данные о содержании естественных и искусственных радионуклидов (ЕРН и ИРН) в почве 75-го и 70-го меридианов в.д. Полученные данные объемной активности ЕРН и ИРН в воздухе на 75-ом меридиане в.д. не превышают допустимых уровней.Характер распределения ИРН между различными формами биологической доступности и гранулометрическими фракциями может свидетельствовать о том, что основным источником их поступления в почву являются глобальные выпадения. Формы нахождения ЕРН отражают их характерное физико-химическое состояние в почвенном покрове.

Методы исследования (на казахском) : Ұ. 75-ші және 70-ші меридиандардағы топырақта табиғи және жасанды радионуклидтердің (ТРН және ЖРН) құрамы туралы сандық деректер алынды. Ұ. 75-ші меридиандағы ауадағы ТРН және ЖРН ауқымды белсенділік алынған деректері рауалы деңгейден. Биологиялық қол жетімділігінің әртүрлі формалары мен топырақтың гранулометриялық фракцияларының арасында ЖРН таралу сипаты олардың топыраққа түсуінің негізгі көзі ауқымды түсулер болып табылатындығын растауы мүмкін. ТРН табу формалары топырақ бейініндегі соларға тән физика-химиялық жағдайын көрсетеді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены количественные данные фоновых уровней естественных и искусственных радионуклидов в почве Республики Казахстан. Получены количественные данные фоновых уровней естественных и искусственных радионуклидов в воздушном бассейне Республики Казахстан. Выявлены особенности распределения искусственных и естественных радионуклидов между различными формами их биологической доступности и гранулометрическими фракциями почв с фоновым их содержанием. В ходе планируемых исследований впервые будет проведена оценка фоновых концентраций естественных и искусственных радионуклидов в почве и воздухе Республики Казахстан: получены количественные данные, определены диапазоны концентраций, формы нахождения естественных и искусственных радионуклидов в почве и их фоновых концентрации в воздухе на территории РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының топырағында табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық деңгейінің мөлшерлік деректері алынды. Қазақстан Республикасының ауа бассейніндегі табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық деңгейінің мөлшерлік деректері алынды. Табиғи және жасанды радионуклидтердің арасындағы түрлі формалардың биологиялық қолжетімділігі және аялық құрамы бар топырақтың гранулометриялық фракцияларының таралу ерекшелігі анықталды. Жоспарланған зерттеулердің барысында алғаш рет Қазақстан Республикасының ауасы мен топырағындағы табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық шоғырлануына бағалау жасалатын болады: мөлшерлік деректері алынады, шоғырлану диапазоны анықталады, ҚР аумағындағы ауада аялық шоғырлануы мен топырақтағы табиғи және жасанды радионуклидтерді анықтау формалары анықталады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Поскольку на территории Республики Казахстан активно развиваются производства ядерно-топливного цикла, а также планируется создание ряда радиационно-опасных объектов и предприятий, воздействие которых может привести к изменению радиоэкологической обстановки, необходимо проведение корректной оценки воздействия данных объектов на окружающую среду. Данная оценка не представляется возможной, поскольку отсутствует информация о фоновых уровнях наиболее распространенных естественных и искусственных радионуклидов на сегодняшний день. Подобные работы на территории Республики Казахстан выполняются впервые. Для проведения исследований будет разработана методология определения базовых характеристик радионуклидного загрязнения почвы и воздуха Республики Казахстан. Полученные данные позволят охарактеризовать радионуклидное загрязнение почвы с фоновым содержанием естественных и искусственных радионуклидов для типичной ландшафтной единицы. Результаты исследований могут в дальнейшем использоваться для оценки влияния деятельности радиационно-опасных объектов и предприятий на радиоактивное загрязнение территории Республики Казахстан.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстан Рсепубликасы аумағында ядролық отын циклының өндірісі белсенді дамып жатқандықтан, сонымен қатар қоршаған ортаға аталған нысандардың әсерін дұрыс бағалауды өткізу үшін қажетті, радиоэкологиялық ахуалдың өзгеруіне алып келуі мүмкін бірқатар радиациялық қауіпті нысандар мен кәсіпорындардың бірқатарын құру жоспарланған. Аталған бағалау мүмкін емес, себебі қазіргі уақытта табиғи және жасанды радионуклидтердің көбірек таралған аялық деңгейі туралы ақпарат жоқ. Бұндай жұмыстар Қазақстан Республикасының аумағында бірінші реті орындалуда. Зерттеулер өткізу үшін Қазақстан Республикасы ауасы мен топырағының радионуклидтік ластанудың базалық сипаттамасын анықтау әдіснамасы әзірленді. Алынған деректер қарапайым ландшафтық бірлік үшін табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық құрамымен топырақ жамылғысының радионуклидтік ластануын сипаттауға мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижелері Қазақстан Республикасы аумағының радиоактивті ластануына радиациялық қауіпті нысандар мен кәсіпорындардың қызметінің әсерін бағалау үшін пайдаланыла алады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Результаты исследований будут положены в основу для характеристики радионуклидного загрязнения почв с фоновыми содержаниями радионуклидов для территории РК, расположенной в потенциальной зоне глобальных выпадений.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері ҚР ауқымды түсулердің ықтимал аймағында ораналасқан аумағы үшін радионуклидтердің аялық құрамы бар топырақтардың радионуклидтік ластану сипаттамалары үшін негізге алынады.