The object of research, development or design (in Russian) : Почва, воздух территории Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан аумағының ауасы, топырағы

Aim of work (in Russian) : Разработка методологии для проведения исследований фоновых уровней естественных и искусственных радионуклидов в почве и воздухе для типичной ландшафтной единицы – степной зоны на территории Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан аумағының далалық өңірі – ландшафтық бірлігіне тән ауа мен топырағындағы табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық деңгейіне зерттеу өткізу үшін әдіснама әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Применен метод теоретической оценки содержания естественных и искусственных радионуклидов в воздушной среде. Проведены экспериментальные исследования по оценке изменения форм нахождения исследуемых радионуклидов при воздействии внешних природных и антропогенных факторов. Проведено экспериментальное исследование в целях изучения возможного изменения (трансформации) форм нахождения радионуклидов (параметра подвижности и условной биодоступности) в почвах, подвергшихся вспашке (пашни), в результате изменения внешних условий (изменение физико-химических свойств почв при заглублении, изменение окислительно-восстановительного потенциала среды и других факторов). Распределение форм нахождения гамма-излучающих радионуклидов в анализируемых пробах соответствует характерному для данных радионуклидов поведению радионуклидов в почвах, достоверных различий в распределении форм нахождения в почве на исследуемых участках (участки, подвергшиеся и не подвергшиеся перепашке) не выявлено.

Методы исследования (на казахском) : Ауа ортасындағы табиғи және жасанды радионуклидтердің құрамын теориялық бағалау әдісі қолданылды. Сыртқы табиғи және антропогенді факторлардың әсер етуі барысында зерттеліп жатқан радионуклидтерді анықтап табу формасының өзгерісін бағалау бойынша тәжірибелік зерттеулер жүргізілді. Радионуклидтерді анықтап табуда (жылжымалық параметрі мен биоқолжетімділік шарты) жырту жүргізілген топырақта, сыртқы жағдайдың өзгерісі нәтижесінде (трансформация) мүмкін деген өзгеруді зерттеу мақсатында (топырақты тереңдету барысындағы физика-химиялық қасиетінің өзгеруі, ортаның қышқылдану-қалпына келтіру әлеуеті мен басқа да факторлары) тәжірибелік зерттеу жүргізілді. Талдамаланған сынамалардағы гамма-сәуле шығарушы радионуклидтерді анықтап табу формасының таралуы аталған радионуклидтердің топырақтағы қозғалысы бойынша деректерге сәйкестілігі тән, зерттеліп жатқан телімдердің жыртылған және жыртылмаған телімдер) топырағынан анықтап табу формаларының таралуының нақты ерекшеліктері анықталмаған.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана методология исследования фоновых уровней естественных и искусственных радионуклидов в почве Республики Казахстан. Разработана методология исследования фоновых уровней естественных и искусственных радионуклидов в воздушном бассейне Республики Казахстан. Разработана методология исследования форм нахождения искусственных и естественных радионуклидов в почвах с фоновыми уровнями их содержания.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының топырағында табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық деңгейін зерттеу әдіснамасы әзірленді. Қазақстан Республикасының ауа бассейніндегі табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық деңгейін зерттеу әдіснамасы әзірленді. Аялық деңгейінің құрамы топырақтан табиғи және жасанды радионуклидтерді анықтау формасын зерттеу әдіснамасы әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для проведения исследований будут разрабатываться методология исследования фоновых концентраций естественных и искусственных радионуклидов в почве и воздушном бассейне, а также методология форм нахождения искусственных и естественных радионуклидов в почвах с фоновыми уровнями их содержания.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеулер жүргізу үшін табиғи және жасанды радионуклидтердің топырақтағы және ауа бассейніндегі аялық шоғырлануын зерттеу әдістемесі, сонымен қатар жасанды және табиғи радионуклидтердің аялық деңгейі жоғары топырақтан оларды анықтау формаларының әдістемесі әзірленетін болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : В результате выполнения работ получены фоновые уровни наиболее распространенных естественных и техногенных радионуклидов в почве и воздухе, определены диапазоны параметров распределения их форм нахождения (биологическая доступность, распределение в гранулометрических фракциях)в почвах с фоновыми содержаниями искусственных и естественных радионуклидов для территории Республики Казахстан. Полученные характеристики позволят в дальнейшем проводить оценку влияния радиационно-опасных объектов на окружающую среду, судить об изменении качества атмосферного воздуха и механизмах поступления радионуклидов в окружающую среду.

Field of application (in Kazakh) : ҒЗЖ орындау нәтижесінде топырақ пен ауадағы табиғи және техногенді радионуклидтердің көбірек таралған деген аялық деңгейі алынатын болады, сонымен қатар Қазақстан Республикасының аумақтарындағы табиғи және жасанды радионуклидтердің аялық құрамы орын алған топырақтардан анықтау формасының таралу параметрінің диапазоны (биологиялық қолжетімділігі, гранулометриялық фракцияларда таралуы) зерттелетін болады. Алынған сипаттама бұдан әрі қарай қоршаған ортаға радиациялық қауіпті нысандардың әсерін бағалауға, қоршаған ортаға радионуклидтердің түсу мехнизмдері мен атмосфералық ауаның сапасының өзгеруін талқылауға мүмкіндік береді.