The object of research, development or design (in Russian) : Производственные растворы, полученные при атмосферном выщелачивания низкосортных цинковых концентратов с использованием опытно-промышленной установки «Гидрополимет» (г. Риддер).

The object of research, development or design (in Kazakh) : "Гидрополимет" тәжірибелік-өнеркәсіптік қондырғысын (Риддер қ.) пайдалана отырып, төменгі сортты мырыш концентраттарын атмосфералық ерітінділеу кезінде алынған өндірістік ерітінділер.

Aim of work (in Russian) : Выдача рекомендаций по очистке сульфатных цинковых растворов с повышенным содержанием примесей и исходных данных для проектирования экспериментальной установки комплексной очистки от примесей.

Aim of work (in Kazakh) : Құрамында қоспалардың мөлшері жоғары сульфаттық мырыш ерітінділерін тазалау және қоспалардан кешенді тазартудың эксперименттік қондырғысын жобалау үшін бастапқы деректерді беру.

Методы исследования (на русском) : Исследования выполнены с использованием современных физико-химических методов анализа – растровом электронном микроскопе JSM-6390LV с системой энерго-дисперсионного микроанализа, рентгеновском дифрактометре X'Pert PRO, рентгенофлуоресцентном спектрометре СРВ-1, масс-спектрометре с индуктивно связанной плазмой ICP-MS Agilent 7500cx., а также специализированное оборудование Центра опережающего развития «Veritas» ВКГТУ им. Д. Серикбаева и Уральского Федерального университета им. Первого Президента России Б.Н. Ельцина (УРФУ, г.Екатеринбург).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер заманауи физикалық-химиялық талдау әдістерін, яғни энергиялық-дисперсиялық микроанализ жүйесі бар JSM-6390LV растрлық электронды микроскопы, X ' Pert PRO рентген дифрактометрі, СРВ-1 рентгенофлуоресцентті спектрометрі, ICP-MS Agilent 7500cx индуктивті байланысқан плазмасымен масс-спектрометрді пайдаланып, сондай-ақ, Д.Серікбаев атындағы ШҚМТУ "Veritas" озық қарқынды даму орталығының және Ресейдің Тұңғыш Президенті Б.Н. Ельцин атындағы Орал Федералдық университетінің (Екатеринбург қ.) мамандандырылған жабдығын қолдану арқылы орындалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые предложена технологическая схема очистки сульфатных цинковых растворов с повышенным содержанием железа и меди, включающая: - прямое электрохимическое окисление ионов Fe2+ в мембранном электролизере; - гидролитическое осаждение Fe3+ из растворов электроокисления; - тонкую очистку растворов от железа с применением нитрилтриметиленфосфоновой кислоты (НТФ); - электроцементационную очистку растворов от меди в мембранном электролизере; - контрольную цементацию меди из раствора с использованием цинкового порошка; - электролитическое выделение цинка на катодах из очищенных растворов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғашқы рет құрамында темір және мыстың мөлшері жоғары сульфаттық мырыш ерітінділерін тазартудың келесі технологиялық сұлбасы ұсынылған: - мембраналық электролизерде Fe2+ иондарын тікелей электрохимиялық тотықтыру; - электрлік тотықтыру ерітінділерінен Fe3+ гидролиттік тұндыру; - нитрилтриметиленфосфон қышқылын (НТФ) қолданып ерітіндіні темірден жете тазарту; - мембраналық электролизерде ерітіндіні мыстан электрцементациялық тазарту; - мырыш ұнтағын қолданып ерітіндіден мысты жете цементациялау; - тазартылған ерітінділерден мырышты катодтарда электролиттік шөктіру.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Из исследованных в проекте трех схем переработки сульфатных цинковых растворов с повышенным содержанием примесей, учитывая технико – экономические показатели, рекомендуется схема с прямым окислением ионов двухвалентного железа в мембранном электролизере и последующим гидролитическим осаждением ионов трехвалентного железа. Разработан технологический регламент для проектирования опытной установки в соответствии с предлагаемой технологической схемой глубокой очистки от примесей сульфатных цинковых растворов, полученных при выщелачивании низкосортных сульфидных концентратов в развитие уже имеющейся опытно-промышленной установки «ГИДРОПОЛИМЕТ». Оценочные технико-экономические показатели разработанного процесса: - при использовании предложенной технологической схемы полученные пульпы легко фильтруются, что позволяет исключить из технологической схемы опытной установки операцию сгущения и сократить затраты на оборудование. - использование предложенного нового реагента – НТФ для глубокой очистки от железа растворов электроокисления, позволяет количественно и селективно осаждать этот элемент в присутствии цинка. Образующийся осадок после сушки может быть использован в качестве полупродукта на предприятиях черной металлургии для получения ценной железо-фосфорной лигатуры. - извлечение меди из растворов в процессе электроцементационной очистки более 99 %.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобада зерттелген құрамында қоспалардың мөлшері жоғары сульфаттық мырыш ерітінділерін өңдеудің үш сұлбасының арасынан техникалық-экономикалық көрсеткіштерді ескергенде екі валентті темірді мембраналық электролизерде тікелей тотықтыру және ары қарайғы үш валентті темірді гидролиттік тұндыру сұлбасы ұсынылады. Төменгі сортты сульфидтік концентраттарды ерітінділеуден кейін алынатын сульфаттық мырыш ерітінділерін қоспалардан терең тазартудың ұсынылған технологиялық сұлбасы бойынша қазірде қолданыстағы «Гидрополимет» сынақтық-өнеркәсіптік қондырғысын ары қарай дамыту үшін технолоиялық регламент жасалды. Жасалған үрдістің бағаламалы техникалық-экономикалық көрсеткіштері: - ұсынылған технологиялық сұлбаны қолдану кезінде алынған қойыртпақтар оңай сүзіледі, бұл тәжірибелік қондырғының технологиялық сұлбасынан қоюландыру операциясын алып тастауға және жабдыққа жұмсалатын шығындарды қысқартуға мүмкіндік береді. - ұсынылған жаңа реагент – НТФ электрлік тотықтыру ерітінділеріндегі темірден терең тазарту үшін қолдану бұл элементті мырыштың қатысында көп мөлшерде және таңдамалы тұндыруға мүмкіндік береді. Түзілетін қалдықты кептіруден кейін қара металлургия кәсіпорындарында бағалы темір-фосфорлы лигатура алу үшін жартылай өнім ретінде қолдануға болады. - электрцементациялық тазарту үрдісінде ерітіндідегі мысты бөліп алу 99%-дан жоғары.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение результатов проекта находится на стадии перехода от технологического регламента, разработанного в проекте к дальнейшему созданию второй части опытно – промышленной установки «Гидрополимет», предназначенной для переработки низкосортного минерального и техногенного сырья.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба нәтижелерін енгізу жоба барысында жасалған технологиялық регламенттен төменгі сортты минералдық және техногендік шикізатты өңдеуге арналған «Гидрополимет» сынақтық-өнеркәсіптік қондырғысының ары қарайғы екінші бөлігін салу аралығындағы сатысында.

Efficiency (in Russian) : Эффективность оценивается предложенными в проекте технологическими решениями по очистке сульфатных цинковых растворов с повышенным содержанием железа и получением промпродуктов, которые можно использовать на предприятиях черной металлургии для получения ценной железо-фосфорной лигатуры. Кроме того, реализация результатов исследований, направленных на создание второй части опытно-промышленной установки Гидрополимет даст возможность: - в будущем при строительстве завода по разработанной технологии получить на каждые 1000 тонн товарного цинка прибыль в размере 0,6 миллионов долларов. - проводить опытно-промышленные испытания по заказам различных металлургических предприятий из ближнего и дальнего зарубежья, с целью адаптации предложенной технологии к локальному сырью.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік жобадағы ұсынылған темірдің мөлшері жоғары сульфаттық мырыш ерітінділерін тазарту бойынша және қара металлургия кәсіпорындарында бағалы темір-фосфорлы лигатура алу үшін қолданылатын жартылай өнімдер алу бойынша технологиялық шешімдермен бағаланады. Сонымен қатар, «Гидрополимет» сынақтық-өнеркәсіптік қондырғысының ары қарайғы екінші бөлігін салуға бағытталған зерттеулер нәтижесін іске асырғанда: - жасалған технология бойынша болашақта зауытты салу кезінде әрбір алынған тауарлық мырыштың 1000 тоннасына 0,6 миллион доллар мөлшерінде пайда болады. - ұсынылған технологияны жергілікті шикізатқа бейімдеу мақсатында жақын және алыс шетелдерден түрлі металлургиялық кәсіпорындардың тапсырыстары бойынша тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар жүргізу.

Field of application (in Russian) : Гидрометаллургические производства цветных, редких и рассеянных металлов Казахстана, России и других стран, занимающиеся проблемами переработки низкосортного сырья, содержащего ценные компоненты.

Field of application (in Kazakh) : Құрамында бағалы компоненттері бар төменгі сортты шикізатты қайта өңдеу проблемаларымен айналысатын Қазақстанның, Ресейдің және басқа да елдердің түсті, сирек және шашыранды металдарының гидрометаллургиялық өндірістері.