The object of research, development or design (in Russian) : Нормативные и методические документы для экологических, гигиенических и медицинских обследований, оценки качества жизни и состояния здоровья населения в рамках мониторинга района аварийного падения ракет космического назначения (РКН) на казахстанские территории.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ғарыштық мақсаттағы зымырандардың (ҒМЗ) Қазақстан жерлеріне апаттық құлау ауданына мониторинг жүргізу шеңберінде экологиялық, гигиеналық және медициналық зерттеулер жүргізудің, тұрғындардың өмір сапасы мен денсаулық жағдайына баға берудің нормативтік және әдістемелік құжаттары.

Aim of work (in Russian) : Разработка единого методологического подхода к осуществлению мониторинга в районе аварийного падения РКН, включая оценку отдаленных аварийных последствий для окружающей среды, среды обитания, качества жизни и состояния здоровья жителей прилегающих населенных пунктов.

Aim of work (in Kazakh) : ҒМЗ апаттық құлау ауданына мониторинг жүргізудің бірыңғай әдіснамалық тәсілін әзірлеу, сонымен бірге іргелес елдімекендердің қоршаған ортасына, жергілікті тұрғындардың тіршілік ортасына, өмір сапасы мен жағдайына тигізетін ұзақ мерзімді салдарын зардаптарына баға беру.

Методы исследования (на русском) : Системный анализ данных с применением ГИС-технологий

Методы исследования (на казахском) : ГАЖ-технологияларын қолданумен жүйелік талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам обзора и анализа нормативно-методических документов и базы ГИС-геоданных РГП «НИЦ «Ғарыш-Экология» с результатами оперативных оценок аварийных ситуаций при падении МБР РС-20 (27 июля 2006 г. на территории Кызылординской области), РН «Протон-М» (6 сентября 2007 г. в Карагандинской области) и РН «Протон-М» (2 июля 2013 г. на космодроме Байконур) разработаны ключевые положения методических рекомендаций по экологическим обследованиям района аварийного падения ракеты космического назначения, гигиеническим и медицинским исследованиям в долгосрочный поставарийный период. Новизна выполненного этапа НИР заключается в создании единого методического подхода к осуществлению экологического и социально-гигиенического мониторинга в районе аварийного падения РКН, включая комплексную оценку состояния окружающей природной среды, среды обитания и состояния здоровья жителей прилегающих населенных пунктов, с учетом воздействия психоэмоционального фактора, а также индикаторных показателей последствий техногенной нарушенности экосистем.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : «Ғарыш-Экология» ҒЗО» РМК-дағы РС-20 ҚБЗ (2006 ж. 27 шілдеде Қызылорда облысының аумағында), «Протон-М» ЗТ (2007 ж. 6 қыркүйекте Қарағанды облысында) және «Протон-М» ЗТ (2013 ж. 2 шілдеде Байқоңыр ғарыш айлағында) құлауы кезіндегі апаттық жағдайларға жедел баға беру нәтижелерімен бірге нормативтік-әдістемелік құжаттар мен ГАЖ-геодеректер қорын шолу мен талдау нәтижелері бойынша ғарыштық мақсаттағы зымыранның апаттық құлау ауданына жүргізілетін экологиялық, гигиеналық және медициналық зерттеулер бойынша апаттан кейінгі ұзақмерзімді кезеңге арнап әдістемелік ұсынымдардың басты қағидалары әзірленді. ҒЗЖ орындалған кезеңдерінің жаңалығы ҒМЗ апаттық құлау ауданындағы қоршаған ортаның күйіне баға беруге, іргелес елдімекендердегі тіршілік ортасына гигиеналық баға беруге, жергілікті халықтың өмір сапасы мен денсаулық күйіне психоэмоциялық фактордың әсерін, сондай-ақ экожүйелердің техногендік бүліну салдарының индикаторлық көрсеткіштерін ескерумен жүйеге келтіруге және жедел баға берудің (ЗТ апаттық құлауынан кейінгі бастапқы фазада) бірыңғай әдістемелік тұрғысын құруға негізделген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая эффективность или значимость работы. Практическая значимость результатов заключается в своевременном получении информации о динамике состояния объектов окружающей среды в районах аварий РКН и здоровья населения на прилегающих территориях. Реализация проекта будет способствовать развитию системы мониторинга экологической безопасности РКД, совершенствованию экологического нормирования РКД, оперативных методов контроля почвы, загрязненных гептилом, при осуществлении РКД на территории Республики Казахстан.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы. Нәтижелердің практикалық маңыздылығы ҒМЗ апатқа ұшырау аудандарындағы қоршаған орта нысандары мен іргелес аймақтардағы халықтың денсаулық күйінің серпіні туралы ақпаратты уақытында алып отыруға негізделген. Жобаның іске асырылуы Қазақстан Республикасының аумағында ҒЗҚ жүзеге асыру кезінде ҒЗҚ экологиялық қауіпсіздігіне мониторинг жүргізу жүйесінің дамуына, ҒЗҚ экологиялық нормалау әдістерінің, гептилмен ластанған топырақты жедел бақылау әдістерінің жетілдірілуіне ықпал ететін болады.

Level of implementation (in Russian) : Проект методологических подходов к комплексной оценке последствий аварийных падений РКН на окружающую среду и здоровье населения рекомендуется для практического применения в системе экологического мониторинга, с целью своевременной и достоверной оценки аварийной ситуации и эффективной ликвидации поставарийных последствий.

Level of implementation (in Kazakh) : ҒЗЖ нәтижелерін ендіру бойынша ұсынымдар. ҒМЗ апаттық құлауының қоршаған орта мен халықтың денсаулығына тигізетін әсерінің салдарына кешенді баға берудің әдістемелік тұрғылар жобасы апаттық жағдайға уақытында және шүбәсіз баға беру және апаттың зардаптарын тиімді жою мақсатында экологиялық мониторинг жүйесінде практика жүзіндегі қолдануға арнап ұсынылады.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Космическая деятельность, экология, медицина

Field of application (in Kazakh) : Ғарыш қызметі, экология, медицина