The object of research, development or design (in Russian) : Бактериальный ожог плодовых (Erwinia amylovora (Burrill.) Winslow et al.), три вида энто-мофагов – макролофус (Macrolophus nubilus N.S.), несидиокорис (Nesidiocoris tenuis Reuter), подизус (Podisus maculiventris Say). Четыре вида фитофага – томатная моль (Tuta absoluta Povolny), тепличная белокрылка (Trialeurodes vaporariorum Westwood), большой мучной хрущак (Tenebrio molitor Linnaeus), зерновая моль (Sitotroga cerealella Olivier), стадные виды саранчовых.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бактериалды күйік Erwinia amylovora Burill (Winslow) et All. бактериясы, энтомофагтар-дың үш түрі – макролофус (Macrolophus nubilus N.S.), несидиокорис (Nesidiocoris tenuis Reuter), подизус (Podisus maculiventris Say). Фитофагтардың төрт түрі – қызанақ күйе кө-белегі (Tuta absoluta Povolny), жылыжай аққанаты (Trialeurodes vaporariorum Westwood ), үлкен ұн қарақоңызы (Tenebrion molitor Linnaeus), астық күйесі (Sitotroga cerealella Olivier), үйірлі шегіртке түрлері.

Aim of work (in Russian) : Обеспечение фитосанитарной безопасности за счет реализации трансферта и адаптации прогрессивных агротехнологий в борьбе с карантинными и особо опасными вредными организмами и внедрение в АПК Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан Республикасында фитосанитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін карантинді және аса қауіпті зиянды организмдермен күресуде озық агротехнологияларды трансферттеу, бейімдеу және АӨК-не енгізу.

Методы исследования (на русском) : Общепринятые методы в защиты растений, молекулярной биологии и современные методы ГИС-технологии.

Методы исследования (на казахском) : Өсімдік қорғау, молекулалық биология, заманауй ГАЖ-технология салаларында қолданылатын жалпыға бірдей әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен мониторинг бактериального ожога в условиях Алматинской, Туркестанской (Южно-Казахстанской) и Жамбылской областей. Испытаны химические и биологические препараты, микроэлементы и регуляторы роста в садах в полевых условиях. Проведена изоляция и идентификация возбудителя БОП. Проведено молекулярно-генетическое изучение местных штаммов патогена. Осуществлен трансферт и оценка метода дезориентации самцов южно-американской томатной моли на зараженном участке теплицы. Проведены производственные испытания эффективности феромоновых ловушек, черных клеевых ловушек, биопрепаратов (ак кобелек, биотоксибациллин, лепидоцид и др.). Оценена эффективность дезориентации и снижения популяции южно-американской томатной моли при применении феромоновых ловушек. Проведен подбор тепличных хозяйств для внедрения интегрированной системы защиты томатов, мониторинг, степени заселения вредителями и производственная проверка интегрированной системы. Разработаны технологии проведения дистанционного фитосанитарного мониторинга очагов стадных саранчовых с использованием беспилотной летательной платформы (Гексакоптер и др.). Созданы тематические цифровые карты распространения и численности стадных саранчовых на основе ГИС; отобраны и адаптированы отечественные и зарубежные биологические препараты на основе энтомопатогенных грибов и способы их применения для контроля численности стадных саранчовых. Будет представлен годовой (промежуточный) отчет за 2019 год согласно ГОСТ-у 7.32-2001.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алматы, Түркістан (Оңтүстік Қазақстан) және Жамбыл облыстары жағдайында бактериялық күйікке мониторинг жүргізілді. Дала жағдайындағы бақшаларда химиялық және биологиялық препараттар, микроэлементтер мен өсуді реттегіштер сынақтан өтті. БӨП қоздырғышын оқшаулау және сәйкестендіру жүргізілді. Патогеннің жергілікті штаммдарына молекулалық-генетикалық зерттеу жүргізілді. Жылыжайдың зақымдалған учаскесінде Оңтүстік-американдық қызанақ көбелегінің еркектерін дезориентациялау әдісін трансферттеу және бағалау жүзеге асырылды. Феромон тұзақтарының, қара желім тұзақтарының, биопрепараттардың (ак кобелек, биотоксибациллин, лепидоцид және т.б.) тиімділігіне өндірістік сынақтар жүргізілді. Феромон ұстағыштарын қолдану кезінде Оңтүстік-американдық қызанақ көбелегінің таралымын жою және төмендету тиімділігі бағаланды. Қызанақты қорғаудың интеграцияланған жүйесін енгізу үшін жылыжай шаруашылықтары іріктелді, зиянкестердің таралу дәрежесі және интеграцияланған жүйені өндірістік тексеруге мониторинг жүргізілді. Ұшқышсыз ұшу платформасын (Гексакоптер және т.б.) пайдалана отырып, үйірлі шегірткелер ошақтарына қашықтықтан Фитосанитарлық мониторинг жүргізу технологиялары әзірленді. ГАЖ негізінде үйірлі шегірткелердің таралуы мен санының тақырыптық сандық карталары жасалды; энтомопатогенді саңырауқұлақтар негізінде отандық және шетелдік биологиялық препараттар және оларды үйірлі шегірткелердің санын бақылау үшін Қолдану тәсілдері таңдап алынды және бейімделді. ГОСТ-у 7.32-2001 сәйкес 2019

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Подобраны тепличные хозяйства для проведения производственной проверки эффективности и внедрения (биологизированного) комплекса защитных мероприятий. Проведен мониторинг распространения томатной моли в 5 тепличных хозяйствах Алматинской, в 4-х Кызылординской и в 5-ти Туркестанской областях. По полученным изображениям проведено полевое, визуальное дешифрирование аэрофотоснимков, установлены прямые дешифровочные признаки вредителей и косвенные признаки.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Өндірістік тексерулерді жүргізу және қорғау іс-шараларының (биологиялық) кешенін енгізу үшін жылыжай шаруашылықтары іріктелді. Алматы облысының 5 жылыжай шаруашылығында, Қызылорда облысының 4 жылыжай шаруашылығында және Түркістан облысында 5 жылыжай шаруашылығында оңтүстік америкалық қызанақ күйесінің таралуына мониторинг жүргізілді. Алынған көріністертерден аэрофототүсірілімдерге далалық, визуалды дешифрлеу жүргізілді, зиянкестердің тікелей дешифрленген белгілері және жанама белгілері анықталды.

Level of implementation (in Russian) : Внедрено в производство "Интегрированный комплекс защиты томатов от южноамериканской томатной моли (Tuta absoluta)" в КХ "Наймбеков" г. Шымкент, Сайрамского района, Туркестанской области на площади 1 га.

Level of implementation (in Kazakh) : Түркістан облысы, Сайрам ауданы, Шымкент қаласы "Наймбеков" ШҚ-да 1 га алқапта "Оңтүстік америкалық қызанақ күйесінен (Tuta absoluta) қызанақтарды қорғаудың интеграцияланған кешені" өндіріске енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Эффективность защиты томатов от томатной моли 95%, получен урожай 9 кг/м2, чистый доход - 575 тг/м2.

Efficiency (in Kazakh) : Қызанақ күйесінен қызанақты қорғаудың тиімділігі 95%, 9 кг/м2 өнім алынды, таза табыс - 575 тг/м2

Field of application (in Russian) : Защита и карантин растений, сельское хозяйство.

Field of application (in Kazakh) : Өсімдік қорғау және карантин, ауыл шаруашылығы.