The object of research, development or design (in Russian) : 1) картирующая популяция, состоящая из 98 рекомбинантно-инбредных линий от скрещиваний сортов Памяти Азиева и Парагон; 2) 96 сортов и линий яровой пшеницы Triticum aestivum L., в т.ч. сортов, допущенных к использованию на территории Казахстана; 3) 38 сортов и линий мягкой пшеницы из Европы; 4) 28 линий старших поколений селекции Карабалыкской СХОС; 5) 86сортов и линий мягкой пшеницы различного происхождения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 1) Памяти Азиева және Парагон сорттарын будандастырудан шыққан 98 рекомбинанттық-инбредтік линиялардан тұратын карталанатын популяция; 2) Triticum aestivum L. жаздық бидайдың 96 сорттары мен линиялары, оның ішінде Қазақстан территориясында пайдалануға рұқсат етілген сорттар; 3) Европа жұмсақ бидайының 38 сорттары мен линиялары; 4) Қарабалық АШТС-ның 28 линиясы; 5) шығу тегі әртүрлі жұмсақ бидайдың 86 сорттары мен линиялары.

Aim of work (in Russian) : Идентифицировать локусы количественных признаков устойчивости мягкой пшеницы к опасным грибным болезням и создать новые ДНК маркеры на основе использования новых геномных технологий.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмсақ бидайдың қауіпті саңырауқұлақ ауруларына төзімділігінің сандық белгілер локустарын анықтау және жаңа геномдық технологияларды пайдалану негізінде жаңа ДНҚ маркерлерін жасау.

Методы исследования (на русском) : Выделение ДНК, метод полимеразной цепной реакции (ПЦР), электрофорез, микросателлитный анализ, методы определения структуры урожая, устойчивости к грибным болезням мягкой пшеницы. В работе использованы прикладные генетико-статистические программы“STRUCTURE”, WinQTLCartographer2.5, “TASSEL 5”.

Методы исследования (на казахском) : ДНҚ бөліп алу, полимеразалық тізбектік реакция әдісі (ПТР), агароза және акриламид гельдерінде электрофоретикалық ажырату әдісі. Егістіктегі сынақтар, өнімділіктің құрылымдық талдауы – Доспехов (1985) әдісі бойынша жасалды. Жұмсақ бидайдың саңырауқұлақ (тат) ауруларына төзімділігі мен өнімнің құрылымының талдауы жасалды.Жұмыста “STRUCTURE”, “TASSEL 5” бағдарламалары негізінде сандық белгілер локустарын анықтаупайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Осуществлено генотипирование линий старших поколений пшеницы, полученных от НИИПББ, КазНИИЗиР и Карабалыкской СХОС, с использованием SSR-маркеров, связанных с устойчивостью к листовой и стеблевой ржавчинам Картирующая популяция яровой мягкой пшеницы Памяти Азиева х Парагон, состоящая из 98 рекомбинантно-инбредных линий фенотипирована по продуктивности и устойчивости к ржавчинным болезням в условиях Алматинской области. Выявлены наиболее продуктивные и устойчивые РИЛ. На основе использования бипарентальной генетической карты ПАхП идентифицировано 13 локусов количественных признаков (QTL) устойчивости: на ювенильной стадии – 4 к стеблевой и 9 к листовой ржавчине, а также 3 QTL устойчивости к листовой ржавчине на хромосомах 2А, 2D и 4В на стадии взрослого растения. Осуществлен полногеномный ассоциативный анализ (ПГАА) устойчивости коллекции сортов мягкой пшеницы к наиболее опасным болезням. Обнаружено 45 QTL, ассоциированных с устойчивостью к трем ржавчинным болезням (LR, SR, YR) пшеницы на взрослой стадии. В результате ПГАА устойчивости коллекции мягкой пшеницы Казахстана (96) и Европы (38), на стадии ювенильного развития растений обнаружено 4 АМП к 2 расам стеблевой ржавчины – RKRTF и TKRTF, 6 АМП к 3 расам листовой ржавчины. С целью создания информативных ДНК-маркеров, ассоциированных с устойчивостью мягкой пшеницы к наиболее опасным грибным болезням в Казахстане, на основе использования технологии KASP, осуществлен дизайн 40 KASP праймеров.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : БҚПҒЗИ, ҚазЕжӨШҒЗИ және Қарабалық АШТС-нан алынған бидай линияларын генотиптеу, жапырақ және сабақ татына төзімділігіне байланысты SSR-маркерлерін пайдалану арқылы жүзеге асырылды. Жаздық жұмсақ бидайдың 98 рекомбинанттық-инбредтік линияларынан тұратын карталанатын Памяти Азиева х Парагон популяциясы, Алматы облысы жағдайында өнімділік пен тат ауруларына төзімділігі бойынша фенотиптелді. Өнімділігі жоғары және тұрақты РИЛ анықталды. ПАхП бипарентальды генетикалық картасы негізінде жаздық бидай төзімділігінің 13 сандық белгілер локустары (QTL) анықталды: ювенильдік кезеңінде 4 сабақ және 9 жапырақ татаына, сондай-ақ ересек өсімдіктер сатысында 2A, 2D және 4B хромосомаларында жапырақ татына төзімді 3 QTL анықталды. Жұмсақ бидай коллекциясын аса қауіпті ауруларға төзімділігіне ассоциативтік толық геномдық талдау (АТГТ) жүргізілді. Ересек өсімдік сатысында бидайдың үш тат ауруына (LR, SR, YR) төзімділігімен байланысты 45 QTL табылды. Қазақстан (96) мен Еуропаның (38) жұмсақ бидай коллекциясын ювенильдік өсімдіктер кезеңінде АТГТ нәтижесінде, сабақ татының 2 расасына (RKRTF және TKRTF) 4 МБА, жапырақ татының 3 расасына 6 МБА айқындалды. Жұмсақ бидайдың Қазақстандағы аса қауіпті саңырауқұлақ ауруларына төзімділігімен байланысты ДНҚ ақпараттық маркерлерін құру үшін KASP технологиясын қолдана отырып, 40 KASP праймерлері жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате QTL-анализа картирующей популяции Памяти Азиева х Парагон были идентифицированы 9 QTL, связанных с ювенильной устойчивостью к листовой ржавчине, и 4 QTL – стеблевой ржавчине, 3 QTL устойчивости к Листовой ржавчне на стадии взрослого растения. Полногеномный анализ ассоциаций коллекции сортов мягкой пшеницы Казахстана (96) и Европы (38) к стеблевой, листовой и желтой ржавчинам, позволил идентифицировать 45 ассоциаций маркер-признак, связанных с устойчивостью к трем ржавчинным болезням пшеницы

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Памяти Азиева х Парагон карталанатын популяциясын QTL-талдау нәтижесінде ювенильдік кезеңдегі өсімдіктерде жапырақ татына төзімділігімен байланысты 9 QTL және сабақ татымен байланысты 4 QTL, ересек өсімдік сатысында жапырақ татына төзімділігімен байланысты 3 QTL анықталды. Казақстанның (96) және Еуропаның (38) жұмсақ бидай коллекциясы сорттарын сабақ, жапырақ және сары татқа ассоциацияларын толық геномдық талдау, жұмсақ бидайдың тат ауруларының үш түріне төзімділігімен байланысты 45 маркер-белгі ассоциацияларын айқындауға мүмкіндік берді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Генетика, биотехнология, селекция зерновых культур

Field of application (in Kazakh) : Генетика, биотехнология, дәнді дақылдар селекциясы