The object of research, development or design (in Russian) : Вакцина против тейлериоза крупного рогатого скота ТОО «Шитемiр» - является единственной компанией на рынке Казахстана, по производству вакцины против тейлериоза крупного рогатого скота. Вакцина производится согласно патенту на полезную модель № 5158 от 17.07.2020 г. (№ заявки 2020/0512.2). Вакцина против тейлериоза крупного рогатого скота жидкая, культуральная, изготовленная из шизонтов (гранатных тел) тейлерий, выращенных в культуре лимфоидных клеток, органов и тканей крупного рогатого скота, *и представляет собой криогенезированную в защитной среде взвесь инвазированных живыми тейлериями клеток. Вакцина расфасована в герметически закрытые маркированные флаконы, которые упакованы в пеналы, специальные картонные коробки. Вакцина расфасована по 20 доз. Вакцину хранят в заводской упаковке в холодильной камере при температуре от плюс 2 до плюс 4°С - в течение 12 месяцев. Транспортировка вакцины допускается при температуре плюс +4° С. Вакцина пригодна для применения не менее - 12 месяцев со дня изготовления. Вакц

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ірі қара малдың тейлериозына қарсы Вакцина "Шитемір" ЖШС - Қазақстан нарығындағы ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцина өндіретін жалғыз компания. Вакцина 17.07.2020 ж. № 5158 пайдалы модельге патентке сәйкес жүргізіледі (өтінімнің№ 2020/0512.2). Ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцина сұйық, мәдени, лимфоидты жасушалар, ірі қара малдың мүшелері мен тіндері мәдениетінде өсірілген тейлерия шизонттарынан (Анар денелерінен) жасалған *және тірі тейлериямен инвазияланған жасушалардың қорғаныс ортасында криогенезделген суспензиясы болып табылады. Вакцина қапсырмаларға, арнайы картон қораптарға салынған герметикалық жабық таңбаланған құтыларға оралған. Вакцина 20 дозада оралған. Вакцина зауыттық қаптамада тоңазытқыш камерада плюс 2 - ден плюс 4°С-қа дейінгі температурада-12 ай бойы сақталады. Вакцинаны плюс +4° С температурада тасымалдауға рұқсат етіледі, Вакцина дайындалған күннен бастап кемінде 12 ай қолдануға жарамды. Вакцина бөгде қоспасыз, құтылардың герметикалығын бұзбай, әр жәшікте 10 данадан болуы тиі

Aim of work (in Russian) : Цель данного проекта заключается в модернизации процессов промышленного производства вакцины против тейлериоза крупного рогатого скота. Разработанная современная промышленная технология производства вакцины против тейлериоза с использованием метода глубинного периодического суспензионного культивирования лимфоидных клеток теленка, инвазированных Тh. annulata показал, что предложенная технология обеспечивает значительное снижение трудоемкости и себестоимости производства вакцины, повышает гарантию надежности технологического процесса и экологическую безопасность.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцинаны өнеркәсіптік өндіру процестерін жаңғырту болып табылады. Тһ annulata-мен инвазияланған бұзау лимфоидты жасушаларын терең мерзімді суспензиямен өсіру әдісін қолдана отырып, тейлериозға қарсы вакцина өндірудің заманауи өнеркәсіптік технологиясы. annulata ұсынылған технология вакцина өндірісінің еңбек сыйымдылығы мен өзіндік құнын айтарлықтай төмендетуді қамтамасыз ететінін, технологиялық процестің сенімділігі мен экологиялық қауіпсіздіктің кепілдігін арттыратынын көрсетті.

Методы исследования (на русском) : Новый метод производства вакцины против тейлериоза КРС позволит вырастить штамм за короткий период времени - 72 часа, сокращение финансовых затрат и т.д., так как старый метод роллерного культивирования от 4 до 6 месяцев и соответственно требует большие затраты. Метод глубинного культивирования клеток для приготовления вакцины является перспективным, снижает себестоимость вакцины, повышает гарантию надежности и экологическую безопасность. Внедрение профилактического препарата против тейлериоза будет способствовать предотвращению заболевания крупного рогатого скота и соответственно предотвращению громадных экономических потерь, в следствии чего, ожидается улучшение общего социально-экономического благополучия в южном регионе РК: к увеличению валового дохода населения, обеспечению качественными продуктами животноводства, развитию агропромышленного сектора.

Методы исследования (на казахском) : Ірі қара мал тейлериозына қарсы вакцина өндірудің жаңа әдісі штаммды қысқа мерзімде - 72 сағат ішінде өсіруге, қаржылық шығындарды азайтуға және т.б. мүмкіндік береді, өйткені ескі роликті өсіру әдісі 4 айдан 6 айға дейін және сәйкесінше үлкен шығындарды қажет етеді. Вакцинаны дайындау үшін жасушаларды терең өсіру әдісі перспективалы болып табылады, вакцинаның өзіндік құнын төмендетеді, сенімділік кепілдігі мен экологиялық қауіпсіздікті арттырады. Тейлериозға қарсы профилактикалық препаратты енгізу ірі қара мал ауруының алдын алуға және тиісінше орасан зор экономикалық шығындардың алдын алуға ықпал ететін болады, соның салдарынан ҚР оңтүстік өңірінде: халықтың жалпы табысын ұлғайтуға, мал шаруашылығының сапалы өнімдерімен қамтамасыз етуге, агроөнеркәсіптік секторды дамытуға жалпы әлеуметтік-экономикалық салауаттылықты жақсарту күтілуде.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новизна предлагаемого проекта заключается в том, что для производства вакцины против тейлериоза крупного рогатого скота разработан новый метод глубинного периодического суспензионного культивирования лимфоидных клеток теленка, что позволяет сократить время вырастить основной штамм за короткий период времени – 72 час, сокращает финансовые затраты, что в свою очередь позволяет уменьшить стоимость вакцины, так как старый метод роллерного культивирования от 4 до 6 месяцев и соответственно увеличивает затраты при производстве вакцины. А также вакцина, произведенная новой методикой храниться и транспортируется при температуре +4 градуса (аналог -96 градусов, т.е. в жидком азоте), что позволит в свою очередь сократить затраты логистики при поставке продукции в дальние локации. Это и определяет актуальность проекта, так как тейлериоз наносит ощутимый экономический ущерб сельскому хозяйству страны. Учитывая ежегодные климатические изменения в сторону повышения температуры земли, есть вероятность увеличения заболеваемо

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ұсынылып отырған жобаның жаңалығы мынада: ірі қара мал тейлериозына қарсы вакцина өндіру үшін бұзаудың лимфоидты жасушаларын терең мерзімді суспензиямен өсірудің жаңа әдісі әзірленді, бұл қысқа уақыт ішінде негізгі штаммды өсіру уақытын қысқартуға мүмкіндік береді – 72 сағат, қаржылық шығындарды азайтады, бұл өз кезегінде вакцинаның құнын төмендетуге мүмкіндік береді. ескі роликті әдіс өсіру 4 айдан 6 айға дейін және сәйкесінше вакцина өндірісінің құнын арттырады. Сондай-ақ, жаңа әдістемемен өндірілген вакцина +4 градус температурада (аналогы -96 градус, яғни сұйық азотта) сақталады және тасымалданады, бұл өз кезегінде өнімді алыс жерлерге жеткізу кезінде логистика шығындарын азайтуға мүмкіндік береді. Бұл жобаның өзектілігін анықтайды, өйткені тейлериоз елдің ауыл шаруашылығына айтарлықтай экономикалық зиян келтіреді. Жер температурасының жоғарылауына қарай жыл сайынғы климаттық өзгерістерді ескере отырып, мал тейлериозының жиілеу ықтималдығы жоғары.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Объем доходов в рамках реализации проекта на момент завершения составил 58 % от суммы гранта, нами в 2024 году произведено 189 305 доз вакцины и реализовано на сумму 155 373 148 тенге (для Управления ветеринарии Джамбульской области произведено 146 340 доз вакцины против тейлериоза на сумму 120 110 837 тенге; для Управления ветеринарии Алматинской области 42 968 доз на сумму 35 262 311 тенге. Общее количество доз 189 305 на сумму 155 373 148 тенге). На 2025 год запланировано производство вакцины в количестве 334 780 доз (Джамбульская область 145 797 доз, Кызылординская область 130 000 доз, Улытауская область 16 000 доз и Алматинская область 42 963 доз ) на сумму 274 777 380 тенге.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыру шеңберінде кіріс көлемі аяқталған сәтте грант сомасының 58% -, құрады, біз 2024 жылы 189 305 вакцина дозасын өндірдік және 155 373 148 теңге сомасына іске асырдық (Жамбыл облысының ветеринария басқармасы үшін 120 110 837 теңге сомасына тейлериозға қарсы вакцинаның 146 340 дозасы өндірілді; Алматы облысының ветеринария басқармасы үшін 42 968 теңге 35 262 311 теңге сомасына доза. Дозалардың жалпы саны 155 373 148 теңге сомасына 189 305). 2025 жылға 274 777 380 теңге сомасына 334 780 доза (Жамбыл облысы 145 797 доза, Қызылорда облысы 130 000 доза, Ұлытау облысы 16 000 доза және Алматы облысы 42 963 доза ) вакцина өндіру жоспарланған.

Level of implementation (in Russian) : - Разработана вакцина против тейлериоза крупного рогатого скота новым методом глубинного периодического суспензионного культивирования лимфоидных клеток теленка; - Разработаны технические условия производства, определена и апробирована доза препарата; - Продукция апробирована на большом поголовье животных и пользуется устойчивым спросом, однако производится в ограниченном количестве ввиду отсутствия производственных мощностей.

Level of implementation (in Kazakh) : - Ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцина бұзаудың лимфоидты жасушаларын терең мерзімді суспензиямен өсірудің жаңа әдісімен жасалды; - Өндірістің техникалық шарттары әзірленді, препараттың дозасы анықталды және сыналды; - Өнімдер жануарлардың үлкен санына сыналды және тұрақты сұранысқа ие, бірақ өндірістік қуаттылықтың болмауына байланысты шектеулі мөлшерде өндіріледі.

Efficiency (in Russian) : Внедрение профилактического препарата против тейлериоза будет способствовать предотвращению заболевания крупного рогатого скота и соответственно предотвращению громадных экономических потерь, в следствии чего, ожидается улучшение общего социально-экономического благополучия в южном регионе РК: к увеличению валового дохода населения, обеспечению качественными продуктами животноводства, развитию агропромышленного сектора.

Efficiency (in Kazakh) : Тейлериозға қарсы профилактикалық препаратты енгізу ірі қара мал ауруының алдын алуға және тиісінше орасан зор экономикалық шығындардың алдын алуға ықпал ететін болады, соның салдарынан ҚР оңтүстік өңірінде: халықтың жалпы табысын ұлғайтуға, мал шаруашылығының сапалы өнімдерімен қамтамасыз етуге, агроөнеркәсіптік секторды дамытуға жалпы әлеуметтік-экономикалық салауаттылықты жақсарту күтілуде.

Field of application (in Russian) : В настоящее время, из-за расширения природного очага распространения заболевания разработка и серийное производство вакцины против тейлериоза крупного рогатого скота имеет чрезвычайную актуальность, так как рыночная ниша использования данного продукта не заполнена. В виду сложившейся ситуации выход на рынок южных регионов Казахстана и Центральной Азии станет решением проблемы для многих фермерских хозяйств, столкнувшихся с данным заболеванием. Результаты исследований и серийное производство вакцины против тейлериоза крупного рогатого скота будут представлять прикладную ценность и имеет чрезвычайную актуальность не только для Казахстана, но и для сопредельных государств. Аналогичных разработок, на сегодняшний день, нет. Поэтому предполагается, что результаты проекта будут способствовать повышению экспортного потенциала страны. Проведенный мониторинг потенциальных потребителей (Управление ветеринарии Кызылординской, Джамбульской, Алматинской, и Туркестанской области; частное подворье и крестьянские хозяйства, К

Field of application (in Kazakh) : Қазіргі уақытта аурудың таралуының табиғи ошағының кеңеюіне байланысты ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцинаны әзірлеу және сериялық өндіру өте өзекті, өйткені бұл өнімді пайдаланудың нарықтық орны толтырылмаған. Қалыптасқан жағдайға байланысты Қазақстан мен Орталық Азияның оңтүстік өңірлерінің нарығына шығу осы аурумен бетпе-бет келген көптеген фермерлік шаруашылықтар үшін проблеманың шешімі болады. Зерттеу нәтижелері мен ірі қара малдың тейлериозына қарсы вакцинаның сериялық өндірісі қолданбалы құндылық болып табылады және Қазақстан үшін ғана емес, көршілес мемлекеттер үшін де аса өзекті болады. Бүгінгі күні ұқсас әзірлемелер жоқ. Сондықтан жобаның нәтижелері елдің экспорттық әлеуетін арттыруға ықпал етеді деп болжануда. Әлеуетті тұтынушыларға жүргізілген мониторинг (Қызылорда, Жамбыл, Алматы және Түркістан облыстарының ветеринария басқармасы; жеке аула және шаруа қожалықтары, "Рахманберді" ШҚ, "Мадияр" ШҚ және т.б.) ұсынылған жобаның нәтижелерін іс жүзінде іске асыруға осы салалардың жоғары қызығушылы