The object of research, development or design (in Russian) : Чистопородные и беспородные животные крупного рогатого скота.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ірі қара малының таза тұқымды және тұқымсыз малдары.

Aim of work (in Russian) : Разработка научно – обоснованных селекционных программ в скотоводстве с применением современных биотехнологических методов и IT-технологий, обеспечивающих повышение экономической эффективности разведения крупного рогатого скота, удовлетворяющих требованиям внутреннего и внешнего рынков.

Aim of work (in Kazakh) : Ішкі және сыртқы нарықтардың талаптарын қанағаттандыратын, ірі қара малды өсірудің экономикалық тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін қазіргі заманғы биотехнологиялық әдістер мен IT-технологияларды қолдана отырып, мал шаруашылығында ғылыми негізделген селекциялық бағдарламалар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Материалом проведения исследований является база данных Республиканской информационно-аналитической системы животноводства.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер жүргізудің материалы мал шаруашылығының Республикалық ақпараттық-талдау жүйесінің деректер базасы болып табылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Рассчитана племенная ценность для архивных и живых голов мясного скота герефордской (339 572), абердин-ангусской (442 093), казахской белоголовой (1 176 070) и аулиеколской (177 848) пород методом BLUP с привлечением зарубежного эксперта Джон Жено. Изучен мировой опыт и внедрены 11 схем синхронизации половой охоты для искусственного осеменения маточного поголовья. Изучены рост и развитие молодняка казахской белоговой (1050 гол.), аулиекольской (53 гол.), герефордской (154 гол.), абердин-ангусской (69 гол.) пород северного, южного, восточного и западного регионов республики. Испытаны бычки по собственной продуктивности 597 гол. казахской белоголовой и 411 гол. аулиекольской пород с дальнейшей оценкой качества семени. В результате исследований ДНК 500 гол. казаской белоголовой породы свободны от носительства наследственных генетических аномалий и дефектов (Hypotrichosis, Maple Syrop Urine, Congenital Myoclonus). Изучены хозяйственно-полезные признаки помесных животных, полученных в рамках программы «Сыбага». В рамках разработки селекционных программ по совершенствованию хозяйственно-полезных признаков изучена молочная продуктивность 21 286 коров. Проведен анализ достоверности происхождения 100 голов молодняка голштинской породы, полученного от искусственного осеменения, анализ подтвердил 96 % происхождение от 9 быков-производителей. Изучена распространенность бесплодия среди коров голштинской породы в условиях ТОО «Медеу-Коммерц».

Obtained results and novelty (in Kazakh) : BLUP әдісімен Джон Жено шетелдік сарапшыны тарта отырып сиырлардың сүттілігі бойынша герефорд (339 572), абердин-ангус (442 093), қазақ ақбас (1 176 070), әулиекөл (177 848) тұқымдарының мұрағаттық және тірі малдарының асылтұқымдық құндылықтары есептелінді. Аналық мал басын қолдан ұрықтандыру үшін жыныстық күйге келуін синхрондаудың 11 схемасы енгізіліп әлемдік тәжірибе анықталды. Қазақ ақбас (1050 бас), әулиекөл (53 бас), герефорд (154 бас), ресубликаның солтүстік, оңтүстік, шығыс және батыс өңірлеріндегі абердин-ангус (69 бас) тұқымы төлдерінің өсуі, дамуы анықталды. Төлдің туғаннан бастап енесіне айырғанға дейін 96,4% - дан 99,9% - ға дейін сақталуы анықталды. Қазақ ақбас тұқымының 597 бас бұқашықтары өз өнімділігі, 411 бас әулиекөл тұқымының ұрық сапасын әрі қарай бағлау бойынша ұрықтың сапасын бағалай отырып тәжірибеден өтті. ДНҚ зерттеулер нәтижесінде тұқым қуалайтын генетикалық ауытқулары мен ақауларын тасымалдаудан 500 бас қазақ ақ бас тұқымының таза екені анықталды (Hypotrichosis, Maple Syrop Urine). "Сыбаға" бағдарламасы аясында алынған будан малдардың шаруашылық-пайдалы белгілерді жетілдіру бойынша селекциялық бағдарламаларды әзірлеу шеңберінде сүтті бағыттағы 21 286 мал бас сиырлары зерттелінді. Жасанды ұрықтандырудан алынған голштин тұқымының 100 бас төлінің шығу тегіне талдау жүргізілді, 9 өндіргіш бұқаның 96% шығу тегі расталды. "Медеу-Коммерц" ЖШС жағдайында голштин тұқымының сиырларының арасында бедеуліктің таралуы зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработана методика оценки племенной ценности быков-производителей молочных пород по качеству потомства методом BLUP по отечественным уравнениям линейной биометрической модели.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жүйелік биометриялық үлгінің отандық моделі арқылы BLUP әдісімен тұқым сапасы бойынша сүтті тұқымды тұқымдық бұқалардың асыл тұқымдық құндылығын бағалау әдістемесі әзірленді.

Level of implementation (in Russian) : В ИАС внедрена оценка племенной ценности отечественных пород методом BLUP.

Level of implementation (in Kazakh) : АТЖ-да BLUP әдісімен отандық тұқымдардың асыл тұқымдық құндылығын бағалау енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Применение современных методов прогнозирования племенной ценности скота мясных пород позволяет ускорить процесс селекции и обеспечивает повышение генетического прогресса популяции животных.

Efficiency (in Kazakh) : Етті тұқымды малдың асыл тұқымдық құндылығын болжаудың қазіргі заманғы әдістерін қолдану селекция процесін жеделдетуге мүмкіндік береді, малдардың популяциясының генетикалық прогресін арттыруды қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Мясное сктоводство

Field of application (in Kazakh) : Етті ірі қара шаруашылығы