The object of research, development or design (in Russian) : Учебный подкорпус, многоязычный подкорпус, устный подкорпус, подкорпус ошибок, лексико-грамматический словарь и аналитические глаголы казахского языка

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақ тілінің оқу ішкорпусы, көптілді ішкорпусы, ауызша ішкорпусы, қателер корпусы, лексика-грамматикалық сөздігі және аналитикалық етістіктері

Aim of work (in Russian) : Разработка и усовершенствование подкорпусов Национального корпуса казахского языка как мегапроекта smart-текстов и основы казахоязычного исскуственного интеллекта.

Aim of work (in Kazakh) : Smart-мәтіндердің мегажобасы және қазақ тіліндегі жасанды интеллект негіздері ретіндегі Қазақ тілі ұлттық корпусының ішкорпустарын әзірлеу және жетілдіру.

Методы исследования (на русском) : методы компьютерной лингвистики, технологии разработки параллельных корпусных ресурсов, идентификация, конкорданс, контрастный анализ двуязычного текста; приемы обработки, систематизации, аннотирования, метаязыковой постановки языкового материала, необходимого корпусным ресурсам, учебному корпусу устного языка, культурно-репрезентативных текстов; методы и приемы разработки лексико-грамматического словаря, методы обработки естественного языка обучение (NLP), леммирование грамматических форм глаголов, маркировка, методы различения значения слова в зависимости от контекста для различения омонимов и т. д.

Методы исследования (на казахском) : компьютерлік лингвистика әдістері, параллель корпустық ресурстар әзірлеу технологиялары, екітілді мәтінді сәйкестендіру, конкорданстарға бөлу, контрастивтік талдау; ауызша тіл, мәдени-репрезентативті мәтіндер корпустық ресурстарына, оқу ішкорпусына қажетті тілдік материалды өңдеу, жүйелеу, аннотациялау, метабелгіленімін қою амал-тәсілдері; лексика-грамматикалық сөздік әзірлеу әдіс-тәсілдері, табиғи тілді өңдеудің мәшинелік оқыту (NLP), етістіктің грамматикалық формаларын леммалау, маркерлеу, омонимдерді ажырату үшін сөз мағынасын контекске қарай ажырату әдістері және т.б.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам исследования получены научные результаты: - обобщена текстовая база учебного подкорпуса «Learner Corpus» и разработана система лексико-грамматических знаний по уровням А1, А2; - изучен мировой многоязычный «parallel corpus», подготовлено исследование в рукописной форме; - обобщены тематические тексты для уровня А1 на лингводидактическую базу обучения казахскому языку на иноязычных инофонах; - обобщена, систематизирована база приравненных текстов на казахско-турецко-азербайджанско-узбекско-уйгурском языках, разработана структура метаразметок; - проведен обзор способов и методов совершенствования устного корпуса казахского языка, мировой корпусной практики, изучены способы транскрибирования, транскрипции устной речи, собрано 50 текстов из устной речи; - обобщена база этнокультурных, старокнижных языковых единиц и рекламных текстов, усовершенствовано лингвистическая, экстралингвистическая разметка; - проведен диктант в ВУЗ-ах и собраны виды ошибок; - определен лексический минимум, активно употребляемый в коммуникативном акте, отсортирован по тематическим группам в «Лексико-грамматическом словаре казахского языка» и представлен на казахско-английском языке; - проведена работа по составлению списка всех глаголов формы в казахском языке, ознакомлению с научными трудами, выявлению лексико-грамматических значений, созданию имитационной модели по пяти признакам-коду; - проведены 2 научно-производственных семинара.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу жұмысы бойынша төмендегідей нәтижелер алынды: - «Learner Corpus» оқу ішкорпусының мәтіндік базасы жинақталды және А1, А2 деңгейлері бойынша лексика-грамматикалық білімдер жүйесі жасақталды; - әлемдік көптілді «parallel corpus» зерттелді, қолжазба түрінде зерттеу дайындалды; - шеттілді инофондарға қазақ тілін оқытудың лингводидактикалық базасына А1 деңгейіне арналған тақырыптық мәтіндер жинақталды; - қазақ-түрік-әзербайжан-өзбек-ұйғыр тілдеріндегі теңестірілген мәтіндердің базасы жинақталды, жүйеленеді, метабелгіленімнің құрылымы әзірленді; - қазақ тілі ауызша корпусын жетілдіру жолдары мен әдістеріне, әлемдік корпус түзу тәжірибелеріне шолу жасалды, ауызша сөзді транскрибациялау, транскрипциялау тәсілдері зерттелді, ауызекі сөйлеу тілінен 50 мәтін жиналды; - этномәдени, ескі кітаби тілдік бірліктерінің және жарнама мәтіндерінің базасы жинақталды, лингвистикалық, экстралингвистикалық белгіленімі жетілдірілді; - ЖОО-нан диктант алынып, қате түрлері жинақталды; - коммуникативтік актіде белсенді қолданылатын лексикалық минимум анықталды және «Қазақ тілінің лексика-грамматикалық сөздігінде» тақырыптық топтар бойынша сұрыпталып, қазақ-ағылшын тілінде берілді; - қазақ тіліндегі барлық қалып етістіктерінің тізімін жасау, ғылыми еңбектермен танысу, лексика-грамматикалық мағыналарын анықтау, бес белгі-код бойынша модельдеу үлгісін жасау жұмыстары жүргізілді; - 2 ғылыми-өндірістік семинар өткізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Разработанный в результате проекта параллельный внутрикорпус служит повышению эффективности процесса обучения государственному языку, развитию сферы переводоведения, формированию национальной идентичности. Усовершенствованный корпус устного языка, культурно-репрезентативный подкорпус и учебный подкорпус Национального корпуса казахского языка (НККЯ) могут решить вопросы, связанные с языковой политикой; способствует увеличению количества лингвистических исследований, существенному упрощению процесса обработки языкового материала, проведению процесса цифровизации на казахском языке и повышению степени достоверности и объективности лингвистических исследований, укреплению научно-теоретической базы государственного языка; разработке предпосылок отраслевых или межотраслевых исследований, связанных с языком, представителям казахского этнокультурно-языкового сообщества и данной ассоциации и др. позволяет выявить системы знаний, не приобретенные до научной формы; способствует укреплению деятельности казахского языка как языка межкультурного общения в РК, повышению имиджа не только на республиканском, но и на международном культурном уровне.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижесінде әзірленген параллель ішкорпус мемлекеттік тілді оқыту үдерісінің тиімділігін арттыруға, аударматану саласын дамытуға, ұлттық бірегейлікті қалыптастыруға қызмет етеді. Қазақ тілі ұлттық корпусының (ҚТҰК) жетілдірілген ауызша тіл, мәдени-репрезентативті мәтіндер және оқу ішкорпустары тіл саясатына қатысты мәселелерді шешуге; лингвистикалық зерттеулер санын ұлғайтуға, тілдік материалды өңдеу үдерісін айтарлықтай жеңілдетуге, цифрландыру үдерісін қазақ тілінде жүргізуге және лингвистикалық зерттеулердің дәйектілігі мен объективтілік дәрежесін көтеруге, мемлекеттік тілдің ғылыми-теориялық базасын нығайтуға септігін тигізеді; тілмен байланысты сала немесе салааралық зерттеулердің алғышартын әзірлеуге, қазақ этномәдени-тілдік қауымдастығы мен осы қауымдастық өкілдері және т.б. бұған дейін ғылыми нысанға алынбаған білім жүйелерін анықтауға жол ашады; қазақ тілінің ҚР-да мәдениетаралық қарым-қатынас тілі ретінде қызметін нығайтуға, республика көлемінде ғана емес, халықаралық мәдени деңгейде имиджін арттыруға сеп болады.

Field of application (in Russian) : Все научные публикации и корпусные ресурсы широко используются в области школы, вуза, бизнеса, компьютерной лингвистики, филологии, информационных технологий.

Field of application (in Kazakh) : Барлық ғылыми жарияланымдар мен корпустық ресурстар мектеп, ЖОО, бизнес саласында, компьютерлік лингвистика, филология, ақпараттық технология салаларында кеңінен қолданылады.