The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования в представленной научно-исследовательской работе являются отходы металлургической отрасли, в частности, шлаки и отходы свинцового производства. Основное внимание уделяется разработке инновационных технологий переработки этих отходов для извлечения цветных, драгоценных и редкоземельных металлов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ұсынылған ғылыми-зерттеу жұмысында зерттеу объектілер мыналар болып табылады: металлургия саласының қалдықтары, атап айтқанда, қорғасын өндірісінің қождары мен қалдықтары. Негізгі назар түсті, бағалы және сирек кездесетін металдарды алу үшін осы қалдықтарды қайта өңдеудің инновациялық технологияларын әзірлеуге аударылады.

Aim of work (in Russian) : Разработка инновационной технологии извлечения цветных, драгоценных и редкоземельных металлов из шлаков свинцового производства.

Aim of work (in Kazakh) : Қорғасын өндірісінің қождарынан түсті, бағалы және сирек кездесетін металдарды алудың инновациялық технологиясын жасау.

Методы исследования (на русском) : В рамках научно-исследовательской работы применен комплекс методов исследования, направленных на изучение состава отходов металлургического производства и разработку технологий их переработки. Пробы шлаков отбирались в соответствии с ГОСТом 28168-89 "Отбор проб почвы". Для определения содержания элементного состава использовали следующие методы: атомно-эмиссионная спектрометрия с индуктивно-связанной плазмой (Thermo Scientific iCAP 6300 Duo) и масс-спектрометрия с индуктивно-связанной плазмой (Agilent – 7700x) для количественного определения цветных, редкоземельных и драгоценных металлов. Для подготовки пробы к дальнейшим исследованиям проводилось измельчение отходов металлургического производства с использованием стержневой мельницы марки «Унал» и вибростендом СВУ-2. Для полного кислотного разложения проб использовали методику количественного химического анализа «Определение элементного состава горных пород, почв, грунтов и донных отложений атомно-эмиссионным с индуктивно связанной плазмой и масс-спектральным с индуктивно связанной плазмой методами», отраслевая методика III категории точности. Флотационные эксперименты были направлены на извлечение цветных, драгоценных и редкоземельных металлов. Изучались следующие параметры: уровень pH, размер частиц, использование различных флотационных реагентов (3418А, КАХ, Na2S). Обработка проводилась в программах STATISTICA и Microsoft Excel.

Методы исследования (на казахском) : Ғылыми-зерттеу жұмысы аясында металлургиялық өндіріс қалдықтарының құрамын зерттеуге және оларды қайта өңдеу технологияларын жасауға бағытталған зерттеу әдістерінің кешені қолданылды. Қождардың сынамалары МЕМСТом 28168-89 "Топырақ сынамаларын алу" сәйкес іріктелді. Элементтік құрамының мөлшерін анықтау үшін келесі әдістер қолданылды: түрлі-түсті, жерде сирек кездесетін және бағалы металдардың сандық мөлшерін анықтау үшін индуктивті байланысқан плазмалық атомдық эмиссиялық спектрометрия (Thermo Scientific iCAP 6300 Duo) және индуктивті байланысқан плазмалық масс спектрометриясы (Agilent – 7700x). Сынаманы әрі қарай зерттеулерге дайындау үшін металлургиялық өндіріс қалдықтарын "Унал" маркалы және вибростендом СВУ-2 өзекті диірменді пайдалана отырып ұнтақтау жүргізілді. Сынамаларды әрі қарай зерттеуге дайындау үшін металлургиялық өндіріс қалдықтары «Унал» маркалы стерженьді диірмен мен СВУ-2 вибростендін қолданып ұсақталды. Сынаманы толық қышқылдық ыдырату үшін әзірленген III дәлдік санатындағы салалық әдістемеге сәйкес "Жер жыныстарының, топырақтың, шөгінділердің элементтік құрамын атомдық-эмиссиялық және масс-спектрометриялық әдістермен анықтау" әдістемесі қолданылды. Флотациялық эксперименттер түсті, бағалы және сирек жер металдарын бөліп алуға бағытталды. Төмендегідей параметрлер зерттелді: рН деңгейі, бөлшектердің өлшемі, әртүрлі флотациялық реагенттерді (3418А, КАХ, Na2S) пайдалану. Өңдеу STATISTICA және Microsoft Excel бағдарламаларында жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Отходы, в частности шлаки свинцового производства, содержат значительные объемы цветных металлов (медь, цинк, железо) и перспективные концентрации редкоземельных и благородных металлов. Оптимальный размер частиц для флотации среды установлен на уровне 38 мкм. Извлечение меди в концентрат достигает 56,27%. Дополнительное измельчение до частиц размером

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қалдықтар, әсіресе қорғасын өндірісінің қождары, түсті металдардың (мыс, мырыш, темір) айтарлықтай көлемін және сирек жер мен асыл металдардың бар концентрацияларын қамтиды. Флотация процесі үшін оңтайлы бөлшек өлшемі 38 мкм деңгейінде анықталды. Мыс концентратқа шығарылымы 56,27%-ға жетеді. Бөлшектердің өлшемін

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предложенные технологии переработки отходов металлургического производства демонстрируют высокую эффективность и рентабельность за счет использования инновационных подходов к измельчению и флотации. Оптимизация размеров частиц (38 мкм для начальных стадий флотации и

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Металлургиялық өндіріс қалдықтарын қайта өңдеуге арналған ұсынылған технологиялар ұсақтау мен флотацияға инновациялық тәсілдерді қолдану арқылы жоғары тиімділік пен рентабельділікті көрсетеді. Бөлшектердің оңтайлы өлшемдерін (флотацияның бастапқы сатылары үшін 38 мкм және шығымдылықты арттыру үшін

Level of implementation (in Russian) : Проведены детальные лабораторные исследования по разработке технологии переработки шлаков. Определены оптимальные параметры измельчения, флотации и химической обработки, обеспечивающие технологическую осуществимость.

Level of implementation (in Kazakh) : Қалдықтарды қайта өңдеу технологиясын әзірлеу бойынша егжей-тегжейлі зертханалық зерттеулер жүргізілді. Технологиялық іске асыруды қамтамасыз ететін ұсақтау, флотация және химиялық өңдеу бойынша оңтайлы параметрлер анықталды.

Efficiency (in Russian) : Разработанная технология позволяет эффективно извлекать до 60% меди, а также золота (1,3 г/т) и серебра (416 г/т) из отходов металлургического производства, сокращая затраты на реагенты и энергию. Она уменьшает накопление шлаков, снижает риск загрязнения окружающей среды и делает переработку отходов экономически выгодной, экологически безопасной и готовой к использованию.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірленген технология металлургиялық өндіріс қалдықтарынан мысты (60%-ға дейін), алтынды (1,3 г/т) және күмісті (416 г/т) тиімді түрде алуға мүмкіндік береді, сонымен қатар реагенттер мен энергия шығындарын азайтады. Бұл әдіс қалдықтардың жинақталуын қысқартып, қоршаған ортаның ластану қаупін төмендетеді және қалдықтарды қайта өңдеуді экономикалық тұрғыдан тиімді, экологиялық қауіпсіз әрі қолдануға дайын етеді.

Field of application (in Russian) : Разработанная технология применяется в металлургической и горнодобывающей промышленности для переработки шлаков и отходов с извлечением цветных, драгоценных и редкоземельных металлов, а также в экологических проектах для рекультивации отходов и снижения загрязнения окружающей среды.

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген технология металлургия және тау-кен өндірісінде қалдықтар мен қалдықтарды қайта өңдеу үшін, сондай-ақ түсті, бағалы және сирек жер металдарын алу үшін қолданылады. Сонымен қатар, бұл әдіс экологиялық жобаларда қалдықтарды рекультивациялау және қоршаған ортаның ластануын азайту мақсатында тиімді пайдаланылуда.