The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследований: плазменный разряд токамака КТМ; диагностика томсоновского рассеяния; система подпитки и гашения плазмы на основе газодинамического источника молекулярного пучка; подвижный модуль сегмента дивертора КТМ на основе литиевой КПС; процессы взаимодействия изотопов водорода в условиях последовательного облучения смесью инертных газов, низкоэнергетической дейтериевой плазмой и смешанной водородо-гелиевой (Н + 10% Не)-плазмой образцов вольфрама; система управления плазмой токамака КТМ; ВЧ-система токамака КТМ.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері: КТМ токамагының плазмалық разряды; Томсондық шашырау диагностикасы; молекулалық шоқтың газдинамикалық көзі негізінде плазманы қоректендіру және сөндіру жүйесі; литий ҚКЖ негізіндегі КТМ диверторы сегментінің жылжымалы модулі; вольфрам үлгілерін инертті газдар қоспасымен, төмен энергиялы дейтерий плазмасымен және аралас сутегі-гелий (Н + 10% Не) плазмасымен тізбектеп сәулелендіру жағдайындағы сутегі изотоптарының өзара әрекеттесу процестері; КТМ токамагы плазмасын басқару жүйесі; КТМ токамагының ЖЖ жүйесі.

Aim of work (in Russian) : Цель исследований – методическое и техническое обеспечение эксплуатации токамака КТМ, проведения исследований физики плазмы для комплексных испытаний кандидатных конструкционных материалов ТЯР.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеу мақсаты – КТМ токамагын пайдалануды әдістемелік және техникалық қамтамасыз ету, ТЯР кандидаттық конструкциялық материалдарын кешенді сынау үшін плазма физикасын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Методология проведения работ. В процессе работы выполнены аналитические обзоры, экспериментальные исследования на токамаке КТМ и имитационном стенде с плазменно-пучковой установкой, расчетно-экспериментальные, материаловедческие исследования.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыстарды жүргізу әдіснамасы. Жұмыс барысында талдамалық шолу жасалды, КТМ токамагында және плазмалық-шоқ қондырғысы бар имитациялық стендте эксперименттік зерттеулер, есептік-эксперименттік, материалтану зерттеулері орындалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены экспериментальные данные по плазменному разряду с диверторной конфигурацией в режиме омического нагрева; разработан концептуальный дизайн диагностики томсоновского рассеяния для токамака КТМ; получены экспериментальные данные режимов работы ГДИ для подпитки плазмы на токамаке КТМ, которые позволят получить значения оптимального расположения ГДИ относительно плазменного шнура, оптимальной длительности открытия электромагнитного клапана, оптимального давления газа, напускаемого в тракт подачи ГДИ; разработана конструкция подвижного модуля сегмента дивертора на основе литиевой КПС, принципиальная схема систем контроля и управления рабочими режимами модуля для его эксплуатации на КТМ; разработана методика последовательного плазменного облучения вольфрама инертными газами и дейтерием, получены экспериментальны данные о микроструктуре поверхности облученных образцов вольфрама, об эффективности работы СУП в режиме омического нагрева; исследована структура и механические характеристики необлученных образцов стали; разработан эквивалент плазменной нагрузки

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Омдық қыздыру режимінде диверторлық конфигурациялы плазмалық разряд бойынша эксперименттік деректер алынды; КТМ токамагы үшін томсондық шашырау диагностикасының тұжырымдамалық дизайны әзірленді; КТМ токамагындағы плазманы қоректендіру үшін ГДК жұмыс режимдерінің эксперименттік деректері алынды, бұл ГДК-ның плазмалық бауға қатысты оңтайлы орналасу мәндерін, электромагниттік клапанның ашылуының оңтайлы ұзақтығын, ГДК беру трактісіне жіберілетін газдың оңтайлы қысымын алуға мүмкіндік береді; литий ҚКЖ негізінде дивертор сегментінің жылжымалы модулінің конструкциясы, КТМ-де пайдалану үшін модульдің жұмыс режимдерін бақылау және басқару жүйелерінің принциптік схемасы әзірленді; вольфрамды инертті газдармен және дейтериймен тізбектеп плазмамен сәулелендіру әдістемесі әзірленді, сәулеленген вольфрам үлгілері бетінің микроқұрылымы, омдық қыздыру режиміндегі ПБЖ жұмысының тиімділігі туралы эксперименттік деректер алынды; сәулеленбеген болат үлгілерінің құрылымы мен механикалық сипаттамалары зерттелді; плазмалық жүктеме эквиваленті әзірленді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Методика измерения температуры нагрева первой стенки токамака КТМ с использованием ИК диагностик Методические указания "Экспериментальные исследования по отработке режимов работы газодинамического источника на токамаке КТМ Методика облучения материалов плазмой на основе инертных газов с последующим воздействием ионами дейтерия Методика определения эффективности регулятора вертикального положения плазмы Конструкторская документация эквивалента плазменной нагрузки Разработка способов подготовки образцов для исследований на просвечивающем электронном микроскопе

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : ИҚ диагностикасын қолдана отырып, КТМ токамагының бірінші қабырғасының қыздыру температурасын өлшеу әдістемесі «КТМ токамагындағы газдинамикалық көздің жұмыс режимдерін пысықтау бойынша эксперименттік зерттеулер» әдістемелік нұсқаулар Материалдарды инертті газдар негізіндегі плазмамен, соңынан дейтерий иондарының әсерімен сәулелендіру әдістемесі Плазманың тік орналасуын реттегіштің тиімділігін анықтау әдістемесі Плазмалық жүктеме эквивалентінің конструкторлық құжаттамасы Үлгілерді дайындау тәсілдерін әзірлеу

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : Көзделмеген

Efficiency (in Russian) : Подготовка персонала и новых кадров в сфере развития Казахстанской термоядерной науки, решение международных проблем в области управляемого термоядерного синтеза на международном уровне, а также участие в международных научных проектах.

Efficiency (in Kazakh) : Қазақстандық термоядролық ғылымды дамыту саласында персонал мен жаңа кадр даярлау, басқарылатын термоядролық синтез саласындағы халықаралық проблемаларды халықаралық деңгейде шешу, сондай-ақ халықаралық ғылыми жобаларға қатысу.

Field of application (in Russian) : Термоядерная энергетика

Field of application (in Kazakh) : Термоядролық энергетика