The object of research, development or design (in Russian) : Пек каменноугольный; композитные сорбенты, модифицированные углеродными наноматериалами; оксид графена, восстановленный оксид графена, N-допированный графен, их получение и изучение строения; 1-аминонафталин, основания Шиффа и их инкапсулированные супрамолекулярными натуральными олигосахаридами новые биоактивные производные.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Көмір пек; көміртекті наноматериалдармен модификацияланған композиттік сорбенттер; графен оксиді, тотықсыздандырылған графен оксиді, N-толықтырылған графен, оларды алу және құрылысын зерттеу; 1-аминонафталин, Шифф негіздері және олардың супрамолекулалық табиғи олигосахаридтермен қапталған жаңа биоактивті туындылары болды.

Aim of work (in Russian) : Определение состава компонентов каменноугольной смолы коксохимпроизводства «Кармет», получение из него пека, определение его характеристик; разработка композитных сорбентов из углеотходов для очистки водных ресурсов от нефти и нефтепродуктов; получение на основе графита химически модифицированных форм графена, изучение их морфологических особенностей, структуры, состава; синтез новых оснований Шиффа – производных 1-аминонафталина и получение на их основе комплексов включения с β-циклодекстрином.

Aim of work (in Kazakh) : "Кармет" кокс-химия өндірісінің көмір шайыры компоненттерінің құрамын анықтау, одан пек алу, оның сипаттамаларын анықтау; су ресурстарын мұнай мен мұнай өнімдерінен тазарту үшін көмір қалдықтарынан композиттік сорбенттерді әзірлеу; графит негізінде графеннің химиялық түрлендірілген формаларын алу, олардың морфологиялық ерекшеліктерін, құрылымын, құрамын зерттеу; Шифф негізіндегі 1-аминонафталин жаңа туындыларының мақсатты синтездеу және олардың негізінде β-циклодекстрині қосу кешендерін алу.

Методы исследования (на русском) : Газо-жидкостная хроматография, хромато-масс-спектроскопия, ИК-, одномерная и двумерная ЯМР 1Н-,13С-, COSY (1H-1H)-, HMQC (1H-13C)- и HMВC (1H-13C)-спектроскопия, УФ-Вид-спектроскопия, термографиметрический и рентгенофазовый анализы, электронная микроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Газ-сұйық хроматография, хромато-масс-спектроскопия, ИҚ-, бір өлшемді және екі өлшемді ЯМР 1Н-, 13С-, COZY (1H-1H)-, HMQC (1H-13C)- және HMВС (1H-13C)-спектроскопия, УК-Түр-спектроскопия, термогравиметриялық және рентгенфазалық талдаулар, электронды микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Определен состав компонентов каменноугольной смолы коксохимпроизводства «Кармет». Получен пек и определены его характеристики: нерастворимые в толуоле и в хинолине, температура размягчения, содержание летучих, зольность и др. Установлен состав фракций растворимых в толуоле и в хинолине. Осуществлено окисление многостенных углеродных нанотрубок. Проведена серия синтезов композитов на основе гуминовой кислоты и окисленных многостенных углеродных нанотрубок. Методом электронной микроскопии изучен рельеф поверхности синтезированных композитов. Методом инфракрасной спектроскопии установлен состав и определены реакционные центры синтезированных композитов. На основе двух разновидностей графита синтезированы оксиды графена. Из образцов с наибольшим количеством кислородсодержащих групп методом химического восстановления получены их восстановленные формы. Проведённые физико-химические анализы (ИК-, УФ-Вид-спектроскопия, рентгенофазовый анализ, электронная микроскопия) подтвердили получение как окисленных, так и восстановленных образцов графена. Конденсацией 1-аминонафталина с различными замещенными бензальдегидами и непредельными ароматическими альдегидами синтезированы основания Шиффа. Проведены синтезы водорастворимых супрамолекулярных комплексов включения новых оснований Шиффа с олигосахаридом β-циклодекстрином, установлено их строение и изучены физико-химические свойства.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : "Кармет" кокс-химия өндірісінің көмір шайыры компоненттерінің құрамы анықталды. Пек алынды және оның сипаттамалары анықталды: толуолда және хинолинде ерімейтін, жұмсарту температурасы, ұшпа құрамы, күл және т.б. Толуол мен хинолинде еритін фракциялардың құрамы анықталды. Көп қабырғалы көміртекті нанотүтікшелердің тотығуы жүзеге асырылды. Гумин қышқылы мен тотыққан көп қабырғалы көміртекті нанотүтікшелерге негізделген композиттердің бірқатар синтездері жүргізілді. Электронды микроскопия әдісімен синтезделген композиттердің беткі рельефі зерттелді. Инфрақызыл спектроскопия әдісімен синтезделген композиттердің құрамы және реакция орталықтары анықталды. Графиттің екі түр өзгерістерінің негізінде графеннің оксидтері синтезделді. Химиялық тотықсыздану әдісімен оттегі бар топтардың ең көп саны бар үлгілерден олардың қалпына келтірілген формалары алынды. Жүргізілген физика-химиялық талдаулар (ИҚ-, УК-Түр-спектроскопия, рентгенфазалық талдау, электронды микроскопия) графеннің тотыққан да, тотықсызданған да үлгілері алынғанын дәлелдеді. 1-аминонафталинді әртүрлі алмастырылған бензальдегидтермен және қанықпаған ароматты альдегидтермен конденсациялау арқылы шығатын Шифф негіздерін синтездеді. Олигосахарид β-циклодекстрин мен жаңа Шифф негіздерінің суда еритін супрамолекулалық инклюзия кешендерінің синтездері жүргізілді, олардың құрылымы анықталып, физика-химиялық қасиеттері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На стадии исследований и опытной апробации.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу жағдайында және тәжірибелік байқау.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено. Разрабатываются перспективные технологии получения новых органических веществ и композитных материалов на основе отходов угледобывающих и углехимических предприятий Казахстана с применением современных углеродных наноматериалов и инновационных методов синтеза.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ. Қазіргі заманғы көміртекті наноматериалдар мен синтездің инновациялық әдістерін қолдана отырып, Қазақстанның көмір өндіруші және көмір химия кәсіпорындарының қалдықтары негізінде жаңа органикалық заттар мен композиттік материалдарды алудың перспективалық технологиялары әзірленуде.

Efficiency (in Russian) : Применение методов ультразвуковой химии и наноматериалов процессах переработки и утилизации углеотходов, побочных продуктов химических производств позволят значительно сократить время проведения реакций, увеличить выход и качественные показатели конечных композитных материалов.

Efficiency (in Kazakh) : Ультрадыбыстық химия әдістері мен наноматериалдарды көміртегі қалдықтарын, химиялық өндірістердің жанама өнімдерін өңдеу және кәдеге жарату процестерінде қолдану реакциялардың уақытын едәуір қысқартады, соңғы композиттік материалдардың өнімділігі мен сапалық көрсеткіштерін арттырады.

Field of application (in Russian) : Электродный кокс может быть использован для получения анодов в производстве алюминия; новые композитные сорбенты, модифицированные углеродными наноматериалами, из углеотходов, могут найти применение в очистке водных ресурсов от нефти и нефтепродуктов; полученные металл-углеродные композиты могут быть применены в каталитических и электрокаталитических синтезах ценных органических веществ для различных областей промышленности, включая фармацевтическую; синтезированные потенциально биоактивные соединения могут быть использованы при создании лекарственных препаратов.

Field of application (in Kazakh) : Электрод коксын алюминий өндірісінде анодтар алу үшін пайдалануға болады; көміртекті қалдықтардан жасалған көміртекті наноматериалдармен өзгертілген жаңа композиттік сорбенттер су ресурстарын мұнай мен мұнай өнімдерінен тазартуда қолданыла алады; алынған металл-көміртекті композиттерді өнеркәсіптің әртүрлі салалары, соның ішінде фармацевтикалық салалар үшін бағалы органикалық заттардың каталитикалық және электрокаталитикалық синтезінде қолдануға болады; синтезделген ықтимал биоактивті қосылыстар дәрілік препараттарды жасауда қолданылуы мүмкін.