The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования, разработки или проектирования: Наноразмерные и объемные диэлектрики (Al2O3, TiO2, Cr2O3, CeO2, ZrO2:Y, Y3Al5O12, Y3Fe5O12, Si3N4).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу, әзірлеу немесе жобалау объектісі: Наноөлшемді және көлемді диэлектриктер (Al2O3, TiO2, Cr2O3, CeO2, ZrO2:Y, Y3Al5O12, Y3Fe5O12, Si3N4)

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является установление закономерностей формирования радиационных повреждений, вызываемых высокоэнергетическими (Е≥1 МэВ/нуклон) тяжелыми ионами в наноразмерных радиационно-стойких керамиках по сравнению с объемными материалами.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты көлемді материалдармен салыстырғанда радиацияға төзімді наноөлшемді керамикадағы жоғары энергиялы (Е≥1 МэВ/нуклон) ауыр иондармен сәулеленуден туындайтын радиациялық зақымданулардың қалыптасу заңдылықтарын анықтау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Просвечивающая и сканирующая электронная микроскопия, Раман-спектроскопия, молекулярная динамика (МД).

Методы исследования (на казахском) : Трансмиссиялық және сканерлеуші электрондық микроскопия, Раман спектроскопиясы, молекулалық динамика (MД).

Obtained results and novelty (in Russian) : Для дальнейшего исследования микроструктуры с помощью просвечивающего электронного микроскопа подготовлены нанокристаллические порошки методом осаждения на гриды (Al2O3, TiO2, CeO2, YSZ, Cr2O3, YAG, YIG, Si3N4). Проведено облучение образцов тяжелыми ионами (Ar, Kr, Xe, Bi) с энергией Е≥1 МэВ/нуклон с флюенсами, соответствующими многократному перекрытию треков. Проведено всестороннее исследование (СЭМ, ПЭМ, Раман-спектроскопия) поверхности и структуры облученных образцов. Определены пороговые значения флюенсов для аморфизации кристаллической стуктуры наночастиц. Исследовано влияние размера зерна и примесей на радиационную стойкость TiO2 и Si3N4. Также были изучены многослойные системы CeO2/YSZ, чтобы визуализировать поток массы к поверхности и проанализировать структуру хилоков. На основе анализа полученных данных изучены особенности морфологии структуры исследуемых нанообразцов, индуцированных облучением тяжелыми ионами высоких энергий и определены значения порогового флюенса для аморфизации кристаллической стуктуры исследуемых образцов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Трансмиссиялық электронды микроскоптың көмегімен микроқұрылымды әрі қарай зерттеу үшін торларға (Al2O3, TiO2, CeO2, YSZ, Cr2O3, YAG, YIG, Si3N4) тұндыру арқылы нанокристалды ұнтақтар дайындалды. Үлгілер энергиясы E≥1 МэВ/нуклон болатын ауыр иондармен (Ar, Kr, Xe, Bi) сәулелендірілді, флюенстері бірнеше тректің қабаттасуына сәйкес келеді. Сәулеленген үлгілердің беті мен құрылымын кешенді зерттеу (СЭМ, ТЭМ, Раман спектроскопиясы) жүргізілді. Нанобөлшектердің кристалдық құрылымын аморфизациялау үшін флюенцияның шекті мәндері анықталды. Дән мөлшері мен қоспалардың TiO2 және Si3N4 сәулеленуге төзімділігіне әсері зерттелді. CeO2/YSZ көпқабатты жүйелері де жер бетіне масса ағынын визуализациялау және чилок құрылымын талдау үшін зерттелді. Алынған мәліметтерді талдау негізінде жоғары энергиялы ауыр иондармен сәулелендіру арқылы индукцияланған зерттелетін наноүлгілердің құрылымының морфологиясының ерекшеліктері зерттелді және зерттелетін үлгілердің кристалдық құрылымын аморфизациялаудың шекті флюенстік мәндері анықталды. анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Настоящая работа в целом направлена на повышение безопасности и эффективности применения реакторов и, как следствие, к снижению стоимости электроэнергии, вырабатываемой АЭС.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жұмыс тұтастай алғанда реакторларды қолданудың қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыруға және соның салдарынан АЭС өндіретін электр энергиясының құнын төмендетуге бағытталған.

Level of implementation (in Russian) : Материаловедение представляет собой быстро развивающуюся и перспективную область, а тема исследования отличается новизной и актуальностью. Это позволяет рассчитывать на высокий интерес к результатам Проекта со стороны научного сообщества, общественности и потенциальных потребителей.

Level of implementation (in Kazakh) : Материалтану - қарқынды дамып келе жатқан және перспективалы сала, ал зерттеу тақырыбы жаңа және өзекті. Бұл ғылыми қоғамдастықтың, жұртшылықтың және әлеуетті тұтынушылардың Жоба нәтижелеріне деген жоғары қызығушылыққа сенуге мүмкіндік береді.

Efficiency (in Russian) : В рамках проекта будут получены данные, которые существенно углубят понимание радиационной стойкости нано- и объемных керамических материалов. Это окажет положительное влияние на повышение экономичности, надежности и безопасности реакторов нового поколения. Теоретические и практические результаты станут ценным ресурсом для дальнейших исследований материалов с подобной структурой и внесут важный вклад в развитие фундаментального радиационного материаловедения.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нано- және көлемді керамикалық материалдардың радиацияға төзімділігін түсінуді айтарлықтай тереңдететін деректерді шығарады. Бұл жаңа буын реакторларының тиімділігін, сенімділігін және қауіпсіздігін арттыруға оң әсер етеді. Теориялық және практикалық нәтижелер құрылымы ұқсас материалдарды одан әрі зерттеу үшін құнды ресурсқа айналады және іргелі радиациялық материалтануды дамытуға маңызды үлес қосады.

Field of application (in Russian) : Материаловедение, нанотехнологии, ядерная энергетика.

Field of application (in Kazakh) : Материалтану, нанотехнология, ядролық энергетика.