The object of research, development or design (in Russian) : Керамические материалы сохранившихся в виде крупных керамических изделий или их фрагменты найденные во время археологических работ.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Археологиялық жұмыстар кезінде табылған ірі керамикалық бұйымдар немесе олардың сынықтары түрінде сақталған керамикалық материалдар.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является детальные исследования ядерно-физическими методами структурной диагностики изделий и фрагментов керамического производства древних культурно-исторических общностей на территории современного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты қазіргі Қазақстан аумағындағы ежелгі мәдени-тарихи қауымдастықтардың керамикалық бұйымдары мен фрагменттерін құрылымдық диагностикалаудың ядролық физикалық әдістерін қолдана отырып егжей-тегжейлі зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Следующие методы неразрушающей структурной диагностики были привлечены для исследования керамических археологических материалов: нейтронная и рентгеновская дифракция, нейтронная томография, рамановская спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Керамикалық археологиялық материалдарды зерттеу үшін бұзылмайтын құрылымдық диагностиканың келесі әдістері қолданылды: нейтрондық және рентгендік дифракция, нейтронды томография, Раман спектроскопиясы.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были проведены серии экспериментальных работ с помощью методов рамановской спектроскопии, нейтронной и рентгеновской дифракции по исследованию фазового состава керамических материалов. По полученным данным можно сказать что доминирующими фазами в изученных керамических фрагментах являются кварц, кальцит и полевой шпат. Получены доли этих фаз. Также обнаружены второстепенные фазы графита, анатаза и кальцита. Методом нейтронной томографии были изучены структурные особенности и пространственное распределение компонентов внутри объема керамических фрагментов. В некоторых фрагментах керамики обнаружены органические добавки, возможно, растительного происхождения. Спектроскопическими методами наблюдено что особенности изготовления керамик особенно процессы температурного отжига керамических изделий влияет на макроструктуру керамики.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Керамикалық материалдардың фазалық құрамын зерттеу үшін Раман спектроскопиясы, нейтрондық және рентгендік дифракция әдістерін қолдану арқылы бірқатар тәжірибелік жұмыстар жүргізілді. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, зерттелген керамикалық сынықтардағы басым фазалар кварц, кальцит және дала шпаты деп айта аламыз. Бұл фазалардың үлесі анықталды. Сондай-ақ графит, анатаз және кальциттің кіші қосымша фазалары табылды. Нейтронды томографияны қолдана отырып, керамикалық фрагменттердің көлемінің ішіндегі компоненттердің құрылымдық ерекшеліктері мен кеңістікте таралуы зерттелді. Кейбір керамикалық фрагменттерде өсімдік текті болуы мүмкін органикалық қоспалар табылды. Спектроскопиялық әдістерді қолдана отырып, керамика өндірісінің ерекшеліктері, әсіресе керамикалық бұйымдарды температуралық күйдіру процестері керамиканың макроқұрылымына әсер ететіні байқалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разноплановые объекты исследования и широкий круг привлекаемых методов позволили сформировать целое научное междисциплинарное направление в исследованиях объектов культурного наследия. Это оказался возможным только при совместных усилиях гуманитарных и естественно-научных исследовательских групп.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеудің сан алуан объектілері мен қолданылатын әдістердің кең ауқымы мәдени мұра объектілерін зерттеуде тұтас ғылыми пәнаралық бағытты қалыптастыруға мүмкіндік берді. Бұл гуманитарлық және жаратылыстану зерттеу топтарының бірлескен күш-жігерімен ғана мүмкін болды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будет использоваться при воссоздании традиций южного и восточного Казахстана на основе комплексного подхода к созданию исторической картины развития технологии получения керамики и определению ее истоков с применением методов археологии и истории, технико-технологического подхода, современных достижений в области математического моделирования технологического процесса.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер қыш технологиясының дамуының тарихи бейнесін жасауға және археологиялық және тарихи әдістерді, техникалық және технологиялық тәсілді және технологиялық процесті математикалық модельдеу саласындағы заманауи жетістіктерді пайдалана отырып, оның шығу тегін анықтауға кешенді көзқарас негізінде оңтүстік және шығыс Қазақстанның дәстүрлерін қайта құру үшін пайдаланылады.