The object of research, development or design (in Russian) : Отходы послеуборочной обработки масличных культур, произрастающие в СКО, продуктивность коров красной степной породы, корма базового хозяйства, рационы кормления, экструдированные отходы очистки масличных культур, биохимический анализ молока.

The object of research, development or design (in Kazakh) : СҚО-да өсетін майлы дақылдарды жинаудан кейінгі өңдеу қалдықтары, қызыл дала тұқымының сиырларының өнімділігі, базалық шаруашылық жемдері, азықтандыру рациондары, майлы дақылдарды тазалаудың экструдирленген қалдықтары, сүттің биохимиялық талдауы.

Aim of work (in Russian) : Анализ технологий переработки отходов масличных культур и определение зависимости качественных параметров от применяемых методов экструзии, разработка 1 технологии, подача 1 патентной заявки, получение опытной партии кормовой добавки и ее апробация в структуре рациона кормления молочного скота в северном Казахстане.

Aim of work (in Kazakh) : Майлы дақылдар қалдықтарын қайта өңдеу технологияларын талдау және экструзияның қолданылатын әдістеріне сапалық параметрлердің тәуелділігін анықтау, 1 технологияны әзірлеу, 1 патенттік өтінім беру, жемшөп қоспасының тәжірибелік партиясын алу және Солтүстік Қазақстанда сүтті малды азықтандыру рационының құрылымында оны апробациялау.

Методы исследования (на русском) : Использованы современные общепринятые, стандартные методы теоретических и экспериментальных исследований физико-химических, органолептических и микробиологических показателей сырья и готовой продукции, а также проведены контрольное доение, химический анализ кормов и молока.

Методы исследования (на казахском) : Шикізаттың және дайын өнімнің физикалық-химиялық, органолептикалық және микробиологиялық көрсеткіштерін теориялық және эксперименталдық зерттеудің заманауи жалпы қабылданған, стандартты әдістері қолданылды, сонымен қатар азық пен сүтке бақылау сауу, химиялық талдау жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты исследований за 2019 год: проведен анализ технологий переработки отходов масличных культур методом экструдирования и определение зависимости качественных параметров от применяемых режимов экструзии. Разработана 1 технология экструдирования отходов послеуборочной обработки масличных культур и 1 технология производства кормов с применением кормовой добавки из экструдированных отходов послеуборочной обработки масличных культур. Изучен химический состав местных кормовых добавок, химический состав пастбищных кормов. Получена опытная партия кормов с добавкой из экструдированных отходов послеуборочной обработки масличных культур. Составлены рецептуры сбалансированного рациона кормления с добавлением кормовой добавки из экструдированных отходов послеуборочной обработки масличных культур. Сформированы опытные группы животных (n-10 голов) для проведения научно-хозяйственных опытов. Проведено опытное кормление и контрольное доение с определением химического состава молока. Подана 1 заявка на патент РК по технологии экструдирования отходов послеуборочной обработки масличных культур. Научная новизна: Впервые в Казахстане проводятся исследования по способу экструзии отходов послеуборочной обработки масличных культур, определению зависимости качественных параметров от применяемых режимов экструзии и сроков хранения, изучению питательности кормов на их основе и влиянию их на продуктивность КРС.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2019 жылғы зерттеу нәтижелері: экструдирлеу әдісімен майлы дақылдар қалдықтарын қайта өңдеу технологияларына талдау жүргізілді және экструзияның қолданылатын режимдеріне сапалық параметрлердің тәуелділігін анықтау. Майлы дақылдарды жинағаннан кейін қалдықтарды экструдирлеу технологиясы және майлы дақылдарды жинағаннан кейін экструдирленген қалдықтардан жемдік қоспаларды қолдану арқылы жемді өндіру технологиясы әзірленді. Жергілікті азықтық қоспалардың химиялық құрамы, жайылымдық азықтың химиялық құрамы зерттелді. Майлы дақылдарды жинағаннан кейін экструдирленген қалдықтардан қосылған жемнің тәжірибелік партиясы алынды. Майлы дақылдарды жинаудан кейін өңдеуден кейін экструдирленген қалдықтардан жемдік қоспаларды қосу арқылы қоректендірудің теңдестірілген рационының рецептуралары жасалды. Ғылыми-шаруашылық тәжірибе жүргізу үшін жануарлардың тәжірибелі топтары (n-10 бас) құрылды. Сүттің химиялық құрамын анықтау арқылы тәжірибелік азықтандыру және бақылау сауу жүргізілді. Майлы дақылдарды жинағаннан кейін қалдықтарды экструдирлеу технологиясы бойынша ҚР патентіне 1 өтінім берілді. Ғылыми жаңалық. Қазақстанда алғаш рет майлы дақылдарды жинаудан кейінгі қалдықтарды экструзиялау тәсілі, қолданылатын экструзия режимдеріне және сақтау мерзімдеріне сапалық параметрлердің тәуелділігін анықтау, жемнің құнарлылығын зерттеу және олардың ІҚМ өнімділігіне әсері бойынша зерттеулер жүргізіледі.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели - расширение ассортимента комбикормовой продукции, увеличение кормовой базы животноводства, решение вопросов экологического характера.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштер-құрама жем өнімдерінің ассортиментін кеңейту, мал шаруашылығының жем базасын ұлғайту, экологиялық сипаттағы мәселелерді шешу.

Level of implementation (in Russian) : Проведена апробация кормовой добавки, выработанной из экструдированных отходов масличных культур, в составе рациона кормления опытных животных (дойные коровы красной степной породы с молочной продуктивностью свыше 3500 л за лактацию).

Level of implementation (in Kazakh) : Тәжірибелі жануарларды азықтандыру рационының құрамында майлы дақылдардың экструдирленген қалдықтарынан өндірілген жемдік қоспаларды сынақтан өткізу жүргізілді (лактация үшін 3500 л астам сүт өнімділігі бар қызыл дала тұқымындағы сауынды сиырлар).

Efficiency (in Russian) : В результате исследований суточной удой к концу стойлового периода в опытной группе составил 15,1 кг, что на 3,0 кг выше чем в контрольной, а жирность и общий белок на 0,24% и 0,18% соответственно; разница по молочной продуктивности в пастбищный период составила 1,4 кг, по жирности на 0,24% и по белку соответственно 0,15%.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесі бойынша тәжірибелік топтың тәуліктік сауылымы 15,1 кг құрады, бұл бақылаудағыдан 3,0 кг жоғары, ал майлылығы мен жалпы ақуыз 0,24% және 0,18% - ға жоғары; жайылымдық кезеңде сүт өнімділігі бойынша айырмашылық 1,4 кг, майлылығы бойынша 0,24% және ақуыз бойынша тиісінше 0,15% - ды құрады.

Field of application (in Russian) : Хозяйства северного региона Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстанның солтүстік аймағының шаруашылықтары.