The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются полнорационные корма для служебных собак и технология их производства.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны қызметтік иттерге арналған толыққанды құрғақ азықтар және оларды өндіру технологиясы болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Разработка научно-обоснованных рецептов полнорационных сухих кормов для служебных собак и технологию их производства методом экструдирования, с целью производства из отечественного сырья качественных кормов со сниженной себестоимостью (в 1,5-2 раза) по сравнению с импортными кормами.

Aim of work (in Kazakh) : Импорттық азықпен салыстырғанда өзіндік құны төмендетілген (1,5-2 есе) сапалы азықтарды отандық шикізаттан өндіру мақсатында қызметтік иттерге арналған толық құрғақ азықтардың ғылыми негізделген рецептерін және оларды экструдтау әдісімен өндіру технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Органолептические и технологические показатели кормов определяли согласно действующих ГОСТ. Определение физико-химических свойств используемого сырья и выработанных кормов проводили на приборе ИК-анализатор ООО «ЭКАН» ИНФРАСКАН-3150, содержание влаги на приборе ЭВЛАС-2М и Farmcomp WILE-65. Температуру смесей в потоке измеряли бесконтактным термометром UNI-T UT301C+, крошимость гранул определяли в соответствии с ГОСТ 28497-2014 «Корма, комбикорма. Метод определения крошимости гранул» на приборе У17-ЕКГ, объемную массу на приборе «Пурка МЕРА», прочность гранул корма на тестере GWJ – 1. Микробиологические показатели определяли с учетом требований, указанных в СанПиН 2.3.2.1078-01 по стандартным методикам с учетом требований: бактерии группы кишечной палочки, КМАФАнМ по ГОСТ 9225; патогенные микроорганизмы в т.ч. бактерии рода Salmonella – ГОСТ 30519, ГОСТ Р 50480, Staphylococcusaureus по ГОСТ 30347, плесени и дрожжи по ГОСТ 10444.12. Для анализа результатов использовались методы вариационной статистики.

Методы исследования (на казахском) : Құрғақ азықтардың органолептикалық және технологиялық көрсеткіштері қолданыстағы МЕМСТ терге сәйкес анықталды. Пайдаланылған шикізат пен өндірілген жемнің физикалық-химиялық қасиеттерін анықтау "ЭКАН" ЖШҚ инфрақызыл-3150 ИҚ-анализаторы аспабында, ЭВЛАС-2М және Farmcomp WILE-65 аспаптарында ылғал мөлшерін анықтау жүргізілді. Ағындағы қоспалардың температурасы UNI-T UT301C+ байланыссыз термометрімен өлшенді, ГОСТ 28497-2014 "Жем, құрама жем" бойынша жем түйіршіктерінің ұсақтығы У17-ЭКГ аспабында анықталды, "Пурка МЕРА" аспабында көлемдік масса, gwj-1 сынағышында жем түйіршіктерінің беріктігі анықталды. Микробиологиялық көрсеткіштер стандартты әдістер бойынша СанПиН 2.3.2.1078-01 – де көрсетілген талаптарды ескере отырып анықталды: E. coli тобының бактериялары, ГОСТ 9225 бойынша КМАФАнМ; патогендік микроорганизмдер, оның ішінде Salmonella тектес бактериялар-ГОСТ 30519, ГОСТ Р 50480, ГОСТ 30347 бойынша Staphylococcusaureus, ГОСТ 30347 бойынша зеңдер мен ашытқылар 10444.12. Нәтижелерді талдау үшін вариациялық статистика әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлены физиологические потребности служебных собак в основных элементах питания, проведена оценка биоресурсов сырья (вторичного сырья и отходов перерабатывающих производств) и установлены их нормы ввода в корма, разработаны рецепты витаминно-минеральных премиксов и установлена питательная ценность кормов для служебных собак. Разработаны рецепты отечественных конкурентоспособных сухих полнорационных кормов для служебных собак (4 рецепта: для щенков 2-х месяцев, для щенков 4-х месяцев, корм премиум- класса и корм супер-премиум класса) и отработана технология их производства (установление величины размола компонентов, дозирования, равномерность смешивания, температурные режимы экструдирования, величины давления пара) Выработаны опытные партии сухих полнорационных кормов для служебных собак в производственных условиях ТОО «ROYAL PETS», определены их физико-химические и технологические свойства, санитарное состояние. Производственная проверка эффективности использования разработанных кормов на служебных собаках по биологическим показателям в РГУ «Управление служебной кинологии ПС КНБ РК». Впервые предлагаемые в Казахстане в рамках проекта научно-обоснованные рецепты полнорационных сухих кормов для служебных собак и технологии их производства методом экструдирования позволят уйти от импортозависимости, получить качественные корма с пониженной себестоимостью (в 1,5-2 раза) и предложить бизнесу страны эффективную технологию по выработке кормов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қызметтік иттердің тамақтанудың негізгі элементтеріне физиологиялық қажеттіліктері белгіленді, шикізаттың (қайталама шикізат пен қайта өңдеу өндірістерінің қалдықтары) биоресурстарын бағалау жүргізілді, оларды жемге енгізу нормалары белгіленді, витаминді-минералды премикстердің рецептері әзірленді және қызметтік иттерге арналған тағамның тағамдық құндылығы белгіленді. Қызметтік иттерге арналған құрғақ толыққанды азықтардың рецептері әзірленді (4 рецепт: 2 айлық күшіктер үшін, 4 айлық күшіктер үшін, премиум-класс және супер-премиум-класс азағы) және оларды өндіру технологиясы (компоненттерді ұнтақтау, мөлшерлеу, араластырудың біркелкілігі, экструдтаудың температуралық режимі, бу қысымы) "ROYAL PETS" ЖШС өндірістік жағдайында қызметтік иттерге арналған құрғақ толық рационды азықтардың тәжірибелік партиялары әзірленді, олардың физикалық-химиялық және технологиялық қасиеттері, санитарлық жағдайы анықталды. Биологиялық көрсеткіштер бойынша қызметтік иттерде әзірленген жемді пайдалану тиімділігін "ҚР ҰҚК ШҚ қызметтік кинология басқармасы" РММ өндірістік тексеру нәтижелері. Жоба шеңберінде Қазақстанда алғаш рет ұсынылып отырған қызметтік иттерге арналған толық рационды құрғақ азықтардың ғылыми негізделген рецептері және оларды экструдтау әдісімен өндіру технологиялары импортқа тәуелділіктен арылуға, өзіндік құны (1,5-2 есе) төмен сапалы азықтар алуға және ел бизнесіне азықтар өндіру бойынша тиімді технологияны ұсынуға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Себестоимость опытных партий сухих полнорационных кормов для служебных собак сотавила - Рецепт 1 - Полнорационный сухой корм для щенков служебных собак (2 -х месяцев) – 888.5 тенге, что по сравнению с 2023 годом дешевле на 19.3% (1101.6 тенге – себестоимость за 2023г.); Рецепт 2 - Полнорационный сухой корм для щенков служебных собак (4 -х месяцев)- 857.0 тенге, что по сравнению с 2023 годом дешевле на 9.6% (948.4 тенге – себестоимость за 2023г.); Рецепт 3- Полнорационный сухой корм для служебных собак премиум-класса – 865.84 тенге, что по сравнению с 2023 годом дешевле на 15.5% (1024.9 тенге – себестоимость за 2023г.); Рецепт 4 - Полнорационный сухой корм для служебных собак супер-премиум класса – 1012.0 тенге, что по сравнению с 2023 годом дешевле на 8.3% (1103.2 тенге – себестоимость за 2023г.).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қызметтік иттерге арналған құрғақ толыққанды азықтың тәжірибелік партияларының өзіндік құны 1-рецепт қызметтік иттердің 2 айлық күшіктеріне арналған толыққанды құрғақ азық – 888.5 теңге, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 19.3% – ға арзан (1101.6 теңге - 2023 жылға арналған өзіндік құны); 2-рецепт- қызметтік иттердің 4 айлық күшіктеріне арналған толыққанды құрғақ азық - 857.0 теңге, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 9.6% - ға арзан (948.4 теңге – 2023 жылғы өзіндік құны); 3-рецепт-премиум-класты қызметтік иттерге арналған толыққанды премиум кластағы құрғақ азық - 865.84 теңге, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 15.5% - ға арзанырақ( 1024.9 теңге – 2023 жылға арналған өзіндік құны); 4-рецепт- қызметтік иттерге арналған толыққанды супер-премиум класстағы құрғақ азық -1012.0 теңге, бұл 2023 жылмен салыстырғанда арзанырақ 8.3% - ға (1103.2 теңге – 2023 жылғы өзіндік құн).

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : өндіріске енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : За первый период кормления подопытных собак испытуемым кормом зафиксированы следующие показания: у щенков в возрасте 2-4 мес. - в диапазоне +4,7+8,5 (в среднем +6,6); у щенков в возрасте от 4 мес. – в диапазоне +6,3+7,5 (в среднем +6,9); у собак в возрасте от 2 лет – в диапазоне +1,2+14 (в среднем +7,6). Более быстрый и более значительный набор массы тела собаками подопытной группы свидетельствует о достаточности испытуемого сухого корма премиум и супер-премиум класса для питания взрослых собак собак, полноты рациона питания для особей, наличии необходимых веществ (жиров, белков, углеводов, витаминов, минералов и др.) для жизнедеятельности организма собаки. У щенков отмечалось стабильность в прибавлении веса. Отличий от группы контрольных собак не наблюдалось.

Efficiency (in Kazakh) : Тәжірибелік иттерді сыналатын құрғақ азықпен тамақтандырудың алғашқы кезеңінде келесі көрсеткіштер тіркелді: 2-4 айлық күшіктерде - +4,7+8,5 диапазонында (орташа +6,6); 4 айдан бастап күшіктерде - +6,3+7,5 диапазонында (орташа +6,9); 2 жастан асқан иттерде – +1,2+14 диапазонында (орташа +7,6). Сынақ тобындағы иттердің дене салмағының тезірек және едәуір артуы ересек иттердің тамақтануы үшін премиум және супер-премиум сыналатын құрғақ азықтың жеткіліктілігін, жеке топ үшін диетаның толықтығын, ит денесінің тіршілігі үшін қажетті заттардың (майлар, ақуыздар, көмірсулар, дәрумендер, минералдар және т.б.) болуын көрсетеді. Күшіктер салмақ қосуда тұрақтылыққа ие болды. Бақылау иттерінің тобынан ешқандай айырмашылық байқалмады.

Field of application (in Russian) : Комбикормовая промышленность

Field of application (in Kazakh) : Құрама жем өнеркәсібі