The object of research, development or design (in Russian) : Илийский осадочный бассейн с целью выявления геологических формаций водоносных горизонтов для подземного хранения СО2.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жер асты СО2 сақтау үшін сулы горизонттардың геологиялық түзілімдерін анықтау мақсатында Іле шөгінді бассейні.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является выявление и оценка водоносных горизонтов Алматы и Алматинской области (Илийский осадочный бассейн) для технически возможного и экономически рентабельного геологического хранения CO2

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – өнеркәсіптік объектілер (зауыттар, фабрикалар, жылу электр станциялары және т.б.) шығаратын СО2-ны техникалық мүмкін және экономикалық тұрғыдан тиімді геологиялық сақтау үшін Алматы қаласы мен Алматы облысының (Іле шөгінді бассейні) сулы горизонттарын анықтау және бағалау.

Методы исследования (на русском) : Разработка критериев для выбора водоносных горизонтов осуществлялась посредством проведения литературного обзора международного опыта по вопросу хранения СО2 в водоносных горизонтах. Изучалась не только научная литература, но различные технические отчеты. Был изучен опыт Китая, США, Канады и Норвегии.

Методы исследования (на казахском) : Сулы горизонттарды таңдау критерийлерін әзірлеу сулы горизонттарда СО2 сақтау мәселесі бойынша халықаралық тәжірибеге әдебиеттік шолу арқылы жүзеге асырылды. Ғылыми әдебиеттер ғана зерттеліп қоймай, әртүрлі техникалық есептер де зерттелді. Қытай, АҚШ, Канада, Норвегия елдерінің тәжірибесі зерттелді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработаны 10 критериев для хранения СО2 в водоносных горизонтов: 1) Наличие структурных или стратиграфических ловушек с низкопроницаемой глиной. 2) Наличие коллектора (предпочтительно песчаник). 3) Наличие разломов и трещин в породах может представлять риск утечки CO2 (однако некоторые разломы могут также создать барьеры). 4) Для эффективного хранения CO2 в водоносных горизонтов необходимы высокие значения пористости (не менее 10–20%). 5) Проницаемость основных коллекторов: от 100 до 1000 мД. Проницаемость верхних слоев (покрышка): менее 1 мД. 6) Глубина хранения должна превышать 800 метров, поскольку при этой глубине CO2 приобретает плотные свойства, что обеспечивает более эффективное хранение и минимизирует риски утечек. 7) Рекомендуется, чтобы минимальная толщина коллектора составляла не менее 10-15 метров. Это позволяет обеспечить достаточную емкость для хранения CO2 и избежать потенциальных проблем с локальным накоплением газа. 8) Растворение СО2 в пластовом флюиде (минерализация воды). 9) Для успешного захоронения CO2 критически важно иметь точные и полные геологические данные. Плохие данные могут привести к неправильным расчетам объема коллектора и большим неопределённостям, что может снизить его эффективность хранения. 10) СО2 может влиять на гидродинамическое условия водоносных слоев и снижать их проницаемость, нужно провести разные модельные исследование чтоб, получить оптимальный вариант закачки СО2.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сулы горизонттарда СО2 сақтаудың 10 критерийі әзірленген: 1) Суөткізгіштігі төмен сазды құрылымдық немесе стратиграфиялық тұзақтардың болуы. 2) Су қоймасының болуы (мүмкіндігінше құмтас). 3) Тау жыныстарында жарықтар мен жарықтардың болуы СО2 ағып кету қаупін тудыруы мүмкін (бірақ кейбір ақаулар кедергілерді де тудыруы мүмкін). 4) Сулы горизонттарда СО2 тиімді сақтау үшін кеуектіліктің жоғары мәндері қажет (кемінде 10–20%). 5) Басты резервуарлардың өткізгіштігі: 100-ден 1000 мД-ге дейін. Жоғарғы қабаттардың (шинаның) өткізгіштігі: 1 мД кем. 6) Сақтау тереңдігі 800 метрден асуы керек, өйткені бұл тереңдікте СО2 тығыз қасиеттерге ие болады, бұл сақтауды тиімдірек етеді және ағып кету қаупін азайтады. 7) Коллектордың ең аз қалыңдығы 10-15 метрден кем емес болуы ұсынылады. Бұл CO2 сақтаудың жеткілікті сыйымдылығына мүмкіндік береді және жергілікті газ жинақталуына байланысты ықтимал проблемаларды болдырмайды. 8) СО2 қабат сұйықтығында еруі (судың минералдануы). 9) Нақты және толық геологиялық деректер CO2 табысты кәдеге жарату үшін өте маңызды. Нашар деректер резервуар көлемін дұрыс есептеуге және үлкен белгісіздікке әкелуі мүмкін, бұл коллекторды сақтау тиімділігін төмендетуі мүмкін. 10) СО2 сулы горизонттардың гидродинамикалық жағдайына әсер етуі және олардың өткізгіштігін төмендетуі мүмкін СО2 айдаудың оңтайлы нұсқасын алу үшін әртүрлі модельдік зерттеулер жүргізу қажет.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предполагается обнаружение геологической структуры с потенциальным объемом закачки газа в пределах 1–5 миллионов кубических метров ежегодно. Это позволит существенно снизить негативное воздействие на окружающую среду, сократив годовой объем выбросов углекислого газа (СО2) в городе Алматы и Алматинской области на 20–100%.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жыл сайын 1–5 миллион текше метр газ айдау мүмкіндігі бар геологиялық құрылым ашылады деп күтілуде. Бұл Алматы қаласы мен Алматы облысында көмірқышқыл газының (СО2) шығарындыларының жылдық көлемін 20–100%-ға азайта отырып, қоршаған ортаға теріс әсерді айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) : Сокращение выбросов углекислого газа (СО2) в Алматы и Алматинской области является критически важным не только с позиции создания углеродно-нейтральных источников энергии, но также с учетом влияния на здоровье населения. Более 70% производства электроэнергии в Казахстане осуществляется с использованием угольных электростанций, что вносит существенный вклад в общий объем выбросов и загрязнение воздуха. Это, в свою очередь, приводит к росту частоты респираторных заболеваний среди населения.

Efficiency (in Kazakh) : Алматы қаласы мен Алматы облысында көмірқышқыл газының (СО2) шығарындыларын азайту көміртегі бейтарап энергия көздерін құру тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар халықтың денсаулығына әсерін ескере отырып маңызды болып табылады. Қазақстанда электр энергиясын өндірудің 70%-дан астамы көмірмен жұмыс істейтін электр станцияларының көмегімен жүзеге асырылады, бұл жалпы шығарындыларға және ауаның ластануына айтарлықтай үлес қосады. Бұл өз кезегінде тұрғындар арасында респираторлық аурулардың көбеюіне алып келеді.

Field of application (in Russian) : Нефтегазовая индустрия, ТЭЦ, крупные источники выбросов СО2

Field of application (in Kazakh) : Мұнай және газ өнеркәсібі, жылу электр станциялары, СО2 шығарындыларының үлкен көздері