The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются труднообогатимая высокоуглеродистая полиметаллическая свинцово-цинковая руда, углеродистое вещество, минералы галенита, сфалерита и пустой породы, а также процессы их селективного разделения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны байытылуы қиын жоғары көміртекті полиметал қорғасын-мырыш кені, көміртекті зат, галенит, сфалерит және бос тау жыныстарының минералдары, сондай-ақ олардың селективті бөліну процестері.

Aim of work (in Russian) : Разработка научных основ технологии комплексной переработки труднообогатимой Pb-Zn руды месторождения Шалкия с получением высококачественного свинцового и цинкового концентратов.

Aim of work (in Kazakh) : Жоғары сапалы қорғасын және мырыш концентраттарын ала отырып, Шалқия кен орнының байытылуы қиын Pb-Zn кендерін кешенді өңдеу технологиясының ғылыми негіздерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Индикаторный метод Гаммета, измерения краевого угла смачивания, флотационные методы исследования, РФЭС, ИК-, УФ- спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Гамметтің индикаторлық әдісі, ылғалдандырудың шеткі бұрышын өлшеу, флотациялық зерттеу әдістері, РФЭС, ИҚ-, УК-спектроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлено отличие элементного состава поверхности углеродистого материала от объема. Установлено, что основой углеродистого материала из руды являются силикаты. Определено индикаторным методом Гаммета присутствие на поверхности углеродистого материала, выделенного из сульфидной руды кислотно-основных центров: 31,34 μмоль/м² и 4,40 μмоль/м² (основания Бренстеда) и 3,84 μмоль/м² (основания Льюиса), что указывает на разные донорно-акцепторные механизмы закрепления флотореагентов на поверхности, в том числе через монослой воды, что затрудняет направленную гидрофилизацию поверхности депрессорами на основе углеводов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Көміртекті материал бетінің элементтік құрамы мен көлемінің айырмашылығы анықталды. Кеннен алынған көміртекті материалдың негізі силикаттар екендігі анықталды. Гамметтің индикаторлық әдісімен анықталған қышқыл-негіз орталықтарының сульфидті кендерінен оқшауланған көміртекті материалдың бетінде болуы: 31,34 μмоль/м2 және 4,40 μмоль/м2 (Бронстед негіздері) және 3,84 μмоль/м2 (Льюис негіздері), бұл флотореагенттерді жер бетіне, соның ішінде моноқабат арқылы бекітудің әртүрлі донорлық-акцепторлық механизмдерін көрсетеді су, бұл көмірсулар негізіндегі депрессорлармен бетті гидрофилизациялауды қиындатады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На сегодняшний день Казахстан обладает большой минерально-сырьевой базой. В частности, к ним относится полиметаллические руды меторождения Шалкия, Жайрем и др., которые составляют основу месторождений свинца и цинка. В ходе реализации научно-исследовательской работы будут изучен вещественный состав полиметаллической свинцово-цинковой руды, определены основные ценные минералы и вредные примеси, их физико-химические свойства и методы воздействия на них. А также будут предложены методы их наиболее рациональной переработки с обоснованием режимов переработки. Решение основных задач данного проекта внесет существенный вклад в развитие технологий обогащения тонко-вкрапленных руд сульфидных минералов свинца и цинка, селективного извлечения минералов в их одноименные концентраты, удаления вредных примесей и создаст основы для решения проблем не только полиметаллических руд месторождения Шалкия уже запущенных горно-обогатительных комбинатов. Конечным результатом настоящего проекта является разработка технологии извлечения свинцово-цинковой руды месторождения Шалкия с наиболее рациональным использованием недр и получением свинцового и цинкового концентрата высокого качества, и максимально возможными показателями извлечения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бүгінгі таңда Қазақстан үлкен минералды-шикізат базасына ие. Атап айтқанда, оларға қорғасын мен мырыш кен орындарының негізін құрайтын Шалқия, Жәйрем және т.б. металлдық кендер жатады. Ғылыми-зерттеу жұмысын іске асыру барысында полиметал қорғасын-мырыш кенінің заттық құрамы зерделенеді, негізгі құнды минералдар мен зиянды қоспалар, олардың физика-химиялық қасиеттері мен оларға әсер ету әдістері айқындалады. Сондай-ақ қайта өңдеу режимдерін негіздей отырып, оларды неғұрлым ұтымды қайта өңдеу әдістері ұсынылатын болады. Осы жобаның негізгі міндеттерін шешу қорғасын мен мырыш сульфидті минералдарының жұқа қиылысқан кендерін байыту, минералдарды олардың аттас концентраттарына іріктеп алу, зиянды қоспаларды жою технологияларының дамуына елеулі үлес қосады және іске қосылған тау-кен байыту комбинаттарының Шалқия кен орнының полиметалл кендерінің проблемаларын шешу үшін негіз жасайды. Осы жобаның түпкілікті нәтижесі жер қойнауын неғұрлым ұтымды пайдалана отырып және жоғары сапалы қорғасын және мырыш концентратын ала отырып, Шалқия кен орнының қорғасын-мырыш кенін алу технологиясын және шығарудың максималды мүмкін болатын көрсеткіштерін әзірлеу болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеді.

Efficiency (in Russian) : Предлагаемая авторами научно-исследовательская работа направлена на изучение вещественного состава полиметаллической руды месторождения Шалкия. Казахстан занимает лидирующие позиции по запасам свинца и цинка. В связи с этим переработка таких полиметаллических руд требует рациональной технологии с максимально высокими показателями извлечения при этом с минимальным выходом концентрата, для достижения высокого качества. Для этого требуются обозначить основные минералы концентраторы ценных элементов, а также основные вредные примеси. Определить методы воздействия, при которых можно получить высокие показатели обогащения. Это даст большой социально-экономический эффект, при котором будет развиваться эта отрасль народного хозяйства. Повысит конкурентоспособность отечественных предприятий по добыче и переработке минерального сырья.

Efficiency (in Kazakh) : Авторлар ұсынған ғылыми-зерттеу жұмысы Шалқия кен орнының полиметалл кенінің заттық құрамын зерттеуге бағытталған. Қазақстан қорғасын және мырыш қорлары бойынша көшбасшы орында. Осыған байланысты мұндай полиметалл кендерін өңдеу жоғары сапаға қол жеткізу үшін концентраттың ең аз шығымдылығымен ең жоғары экстракция көрсеткіштері бар ұтымды технологияны қажет етеді. Ол үшін маңызды минералдарды, құнды элементтердің концентраторларын, сондай-ақ негізгі зиянды қоспаларды белгілеу қажет. Байытудың жоғары көрсеткіштерін алуға болатын әсер ету әдістерін анықтаңыз. Бұл халық шаруашылығының осы саласы дамитын үлкен әлеуметтік-экономикалық нәтиже береді. Минералды шикізатты өндіру және өңдеу бойынша отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

Field of application (in Russian) : Решение основных задач данного проекта внесет существенный вклад в развитие технологий обогащения тонко-вкрапленных руд сульфидных минералов свинца и цинка, селективного извлечения минералов в их одноименные концентраты, удаления вредных примесей и создаст основы для решения проблем не только полиметаллических руд месторождения Шалкия, но и основу для внесения корректировок в технологическую схему для переработки руд уже запущенных горно-обогатительных комбинатов с аналогичной проблемой типа Жайремского (помимо схожести вещественного состава остро стоит проблема повышенного извлечения углерода в свинцовый концентрат, что значительно влияет на его качество), Зыряновского, Риддерского, Алмалыкского, Озерного и др., а также золотосодержащих месторождений со значительными содержаниями углерода таких как Бакырчик, Нежданинка, Кумтор и др.

Field of application (in Kazakh) : Осы жобаның негізгі міндеттерін шешу қорғасын мен мырыш сульфидті минералдарының жұқа қиылысқан кендерін байыту, минералдарды олардың аттас концентраттарына селективті алу, зиянды қоспаларды жою технологияларының дамуына елеулі үлес қосады және Шалқия кен орнының полиметалл кендерінің проблемаларын шешу үшін негіз жасайды, сонымен қатар, Жәйрем типіндегі ұқсас проблемасы бар (заттық құрамының ұқсастығынан басқа, қорғасын концентратына көміртекті шығарудың жоғарылауы проблемасы өткір тұр, бұл оның сапасына айтарлықтай әсер етеді), Зырян, Риддер, Алмалық, көл және т. б., сондай-ақ құрамында алтын бар кен орындары бар тау-кен байыту комбинаттарының кендерін қайта өңдеудің технологиялық схемасына түзетулер енгізу үшін негіз болып табылады Бақыршық, Нежданинка, Құмтор және т.б. сияқты көміртегінің едәуір мөлшері бар.