The object of research, development or design (in Russian) : свиньи различных пород, технологии кормления, информационные модули, вирусные заболевания.

The object of research, development or design (in Kazakh) : әр түрлі тұқымдағы шошқалар, азықтандыру технологиялары, ақпараттық модульдер, вирустық аурулар.

Aim of work (in Russian) : разработать технологии эффективного управления селекционным процессом и совершенствования генетических ресурсов свиней на основе информационных систем, молекулярно-генетических и зоотехнических исследований.

Aim of work (in Kazakh) : Ақпараттық жүйелер, молекулалық-генетикалық және зоотехникалық зерттеулер негізінде шошқалардың селекциялық процесін тиімді басқару және генетикалық ресурстарын жетілдіру технологияларын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : общепринятые зоотехнические, физиологические и биохимические методы исследования животных, SNP анализ, метод BLUP.

Методы исследования (на казахском) : жануарларды зерттеудің жалпы қабылданған зоотехникалық, физиологиялық және биохимиялық әдістері SNP талдау, BLUP әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучен мировой опыт и определено функционирование организации селекционно-племенной работы СГЦ в Казахстане. Определены основные три породы свиней: крупная белая, ландрас, дюрок. Многоплодие в среднем составляет 10,5-11,0 гол, молочность 55,2-61,8 кг; средняя живая масса поросят в 2-х месячном возрасте 15,2-16,6 кг; длина туловища в среднем 115,4-118,5 см; толщина шпика 3,5-3,6 см. Разработаны селекционные параметры по основным половозрастным группам свиней для СГЦ. На основе племенного учета выбраны и обоснованы критерии статистических групп для математического и статистического анализа. Разработаны информационные модули автоматического рабочего места бонитера-классификатора, а также по сбору, хранению и обработки данных племенного учета. По результатам проведенного анализа и оценки хозяйственно-полезных признаков потомства различных пород, отобраны свиноматки для осеменения и отбора генетического материала полученного молодняка для определения резистентности к вирусным заболеваниям. Проведен мониторинг и технологическая оценка инфраструктуры базового хозяйства. Большинство свиноводческих хозяйств республики применяют сухой тип кормления – 65,3 %, влажный – 30,6 % и смешанный – 4,1 %. Новизна исследований. Впервые проведены комплексные исследования в свиноводстве, направленные на разработку и внедрение технологии эффективного управления селекционным процессом, способствующих эффективному сохранению и совершенствованию стад свиней собственной селекции.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Әлемдік тәжірибе зерделеніп, Қазақстанда СГО селекциялық-асыл тұқымдық жұмысын ұйымдастырудың жұмыс істеуі айқындалды. Шошқалардың негізгі үш тұқымы анықталды: ірі ақ, ландрас, дюрок. Көп төлдеу орташа есеппен 10,5-11,0 бас, сүттілік 55,2-61,8 кг; торайлардың орташа тірі салмағы 2 айлық жаста 15,2-16,6 кг; дененің ұзындығы орта есеппен 115,4-118,5 см; шпиктің қалыңдығы 3,5-3,6 см.шошқалардың негізгі жыныстық жас топтары бойынша СГО үшін селекциялық параметрлер жасалды. Асыл тұқымды есепке алу негізінде математикалық және статистикалық талдау үшін статистикалық топтардың критерийлері таңдалды және негізделді. Бонитер-жіктеуіштің автоматты жұмыс орнының, сондай-ақ асыл тұқымды есепке алу деректерін жинау, сақтау және өңдеу бойынша ақпараттық модульдер әзірленді. Әр түрлі тұқымды ұрпақтардың шаруашылық-пайдалы белгілерін талдау және бағалау нәтижелері бойынша, вирустық ауруларға төзімділікті анықтау үшін төлдің генетикалық материалы және ұрықтандыру үшін аналықтар іріктелді. Базалық шаруашылық инфрақұрылымына мониторинг және технологиялық бағалау жүргізілді. Республиканың шошқа фермаларының көпшілігі құрғақ азықтандыру түрін – 65,3 %, ылғалды – 30,6% және аралас – 4,1 % қолданады . Зерттеу жаңалығы. Алғаш рет шошқа шаруашылығында өз селекциясындағы шошқа табындарын тиімді сақтауға және жетілдіруге ықпал ететін селекциялық процесті тиімді басқару технологиясын әзірлеуге және енгізуге бағытталған кешенді зерттеулер жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанная и внедренная система мероприятий позволит повысить ежегодный суммарный эффект от генетического улучшения стада, за счет роста многоплодия на 10-15 %, энергии роста на 20 %, сокращения конверсии корма на 15 %, снижения энергоёмкости производства, увеличения рентабельности производства свинины до 25-30 %.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әзірленген және енгізілген іс-шаралар жүйесі көп төлдеудің 10-15% - ға, өсу энергиясының 20% - ға өсуі, жемшөп конверсиясының 15% - ға қысқаруы, өндірістің энергия сыйымдылығын төмендету, шошқа өндірісін өндіру рентабельділігін 25-30% - ға дейін ұлғайту есебінен табынның генетикалық жақсаруының жыл сайынғы жиынтық әсерін арттыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Проведен сбор исходных материалов, изучен мировой опыт организации селекционно-племенной работы СГЦ. Проведена инвентаризация и дифференциация племенного поголовья свиней, оценка хозяйственно-полезных признаков. Разработано и протестировано программное обеспечение на ограниченном наборе данных. Изучена кормовая база и система кормоприготовления в хозяйствах.

Level of implementation (in Kazakh) : Бастапқы материалдар жиналды, СГОселекциялық-асылдандыру жұмыстарын ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі зерделенді. Шошқалардың асыл тұқымды мал басын түгендеу және саралау, шаруашылық-пайдалы белгілерді бағалау жүргізілді. Бағдарламалық жасақтама шектеулі деректер жиынтығында әзірленді және сыналды. Шаруашылықтардағы жемшөп базасы мен жемшөп дайындау жүйесі зерттелді.

Efficiency (in Russian) : Ожидается повышение количества и качества продукции свиноводства за счет более точной оценки племенной ценности и эффективной селекционной работы. Племенные животные будут востребованы в товарных хозяйствах для внедрения промышленного скрещивания. Оптимизация рационов кормления и применение эффективных технологий откорма позволит достичь генетических показателей продуктивности при минимальных затратах на корма.

Efficiency (in Kazakh) : Асыл тұқымдық құндылығын дәлірек бағалау және тиімді селекциялық жұмыс есебінен шошқа шаруашылығы өнімдерінің саны мен сапасын арттыру күтілуде. Өнеркәсіптік будандастыруды енгізу үшін тауарлық шаруашылықтарда асыл тұқымды малдар сұранысқа ие болады. Азықтандыру рационын оңтайландыру және бордақылаудың тиімді технологияларын қолдану жемге ең аз шығынмен өнімділіктің генетикалық көрсеткіштеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты исследований могут быть использованы органами управления АПК, а также свиноводческими предприятиями.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін АӨК басқару органдары, сондай-ақ шошқа өсіретін кәсіпорындар пайдалана алады.