The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является прибрежная зона и морская часть Каспийского моря в районе города Актау, Кошкар-Ата и морской порт

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны Ақтау, Қошқар Ата және теңіз порты ауданындағы Каспий теңізінің жағалау аймағы мен теңіз бөлігі болып табылады

Aim of work (in Russian) : Оценить влияние хвостохранилища Кошкар -Ата, морского порта на прибрежную морскую часть Каспийского моря

Aim of work (in Kazakh) : Қошқар-Ата қалдық қоймасының, Теңіз портының Каспий теңізінің жағалау теңіз бөлігіне әсерін бағалау

Методы исследования (на русском) : Данные исследования для оценки влияния хвостохранилища Кошкар-ата, Актауского морпорта были проведены на основе микробиологических методов культивирования микроорганизмов в аэро- и анаэробных условиях: поверхностный метод посева на плотные среды, посев в жидкую среду (инокулят составлял 10 % oб.), приготовление микробиологических препаратов. Определение физиолого-биохимических показателей проводили по общепринятым методикам, такими как: определение общей численности микроорганизмов, пoдcчeт клeтoк микpoopгaнизмoв пoд микpocкoпoм, пoceв нa paзличныe диффepeнциpoвaнныe питaтeльныe cpeды, определение токсичности проб методом биотестирования, Учeт paзличных физиoлoгичecких гpупп микpoopгaнизмoв и др. Проведены анализы растительности от расстояния хвостохранилища Кошкар-Ата до береговой линии Каспийского моря. Анализы растительности на содержание металлов было сделано на основе ГОСТ 30692-2000 Атомно-абсорбционный метод определения содержания меди, свинца, цинка и кадмия, а также ГОСТ 26929 Подготовка проб. Минерализация для определения содержания токсичных элементов.

Методы исследования (на казахском) : Қошқар-Ата қалдық қоймасының, Ақтау Теңіз портының әсерін бағалау үшін жүргізілген зерттеулер аэро-және анаэробты жағдайларда микроорганизмдерді өсірудің микробиологиялық әдістері негізінде жүргізілді: тығыз ортаға себудің беттік әдісі, сұйық ортаға себу (егу 10% құрады), микробиологиялық препараттарды дайындау. Физиологиялық-биохимиялық көрсеткіштерді анықтау жалпы қабылданған әдістерге сәйкес жүргізілді, мысалы: микроорганизмдердің жалпы санын анықтау, микроскоппен микроорганизмдердің жасушаларын санау, әртүрлі сараланған қоректік ортаға себу, биотестеу әдісімен сынамалардың уыттылығын анықтау, микроорганизмдердің әртүрлі физиологиялық топтарын есепке алу және т. б. Қошқар-Ата қалдық қоймасының арақашықтығынан Каспий теңізінің жағалау сызығына дейінгі өсімдіктерге талдау жүргізілді. Металл құрамына өсімдік жамылғысын талдау ГОСТ 30692-2000 негізінде жасалды мыс, қорғасын, мырыш және кадмий құрамын анықтаудың атомдық сіңіру әдісі, сондай-ақ ГОСТ 26929 Сынамаларды дайындау. Улы элементтердің құрамын анықтау үшін минералдану.

Obtained results and novelty (in Russian) : На основе выбранных координат от расстояния хвостохранилища Кошкар-Ата до береговой линии Каспийского моря были проведены анализы определения токсичности воды и почвы с помощью биотестов, которые заключались в обеспечении достоверной и объективной оценки влияния хвостохранилища Кошкар-Ата на прибрежную морскую часть Каспийского моря и принятии соответствующих мер по ее сохранению и защите. Проведённый комплексный анализ водных почвенных, растительных ресурсов, атмосферы и донных отложений прибрежной зоны Каспийского моря в районе города Актау показал наличие значительных концентраций тяжёлых металлов, таких как Cu, Ni и Pb, превышающих предельно допустимые концентрации в ряде точек наблюдения. Данные результаты свидетельствуют о негативном воздействии антропогенных факторов, преимущественно промышленная деятельность и судоходство, на окружающую среду. Новизна исследований: На основе выбранных координат от расстояния хвостохранилища Кошкар-Ата до береговой линии Каспийского моря были проведены анализы определения токсичности воды и почвы с помощью биотестов, где в качестве тест объекта использованы ракообразные Daphnia magna. Впервые было подсчитано общее микробное количество образцов, выделенных из экологических зон Кошкар-ата и Морпорт: определены морфологические и культуральные свойства микробных культур, выделенных из морских вод.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қошқар-Ата қалдық қоймасының арақашықтығынан Каспий теңізінің жағалау сызығына дейінгі таңдалған координаттар негізінде биотесттердің көмегімен су мен топырақтың уыттылығын анықтау талдаулары жүргізілді, олар Қошқар-Ата қалдық қоймасының Каспий теңізінің жағалық теңіз бөлігіне әсерін сенімді және объективті бағалауды қамтамасыз етуден және оны сақтау мен қорғау жөнінде тиісті шаралар қабылдаудан тұрды. Ақтау қаласы ауданында Каспий теңізінің жағалау аймағының су топырағы, өсімдік ресурстары, атмосферасы мен түптік шөгінділеріне жүргізілген кешенді талдау Сu, Ni және Pb сияқты ауыр металдардың бірқатар бақылау нүктелеріндегі шекті рұқсат етілген шоғырланудан асатын Елеулі концентрацияларының болуын көрсетті. Бұл нәтижелер антропогендік факторлардың, негізінен өнеркәсіптік қызмет пен кеме қатынасының қоршаған ортаға теріс әсерін көрсетеді. Зерттеудің жаңалығы: Қошқар-Ата қалдық қоймасының арақашықтығынан Каспий теңізінің жағалау сызығына дейінгі таңдалған координаттар негізінде биотесттер арқылы су мен топырақтың уыттылығын анықтау талдаулары жүргізілді, мұнда сынақ ретінде Daphnia Magna шаян тәрізділері пайдаланылды. Алғаш рет Қошқар-ата мен Морпорттың экологиялық аймақтарынан оқшауланған үлгілердің жалпы микробтық саны есептелді: теңіз суларынан оқшауланған микробтық дақылдардың морфологиялық және мәдени қасиеттері анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На основе календарного плана сделана оценка экологического состояния водных, почвенных объектов, растений с учетом факторов воздействия естественных и антропогенных факторов, влияющих на изменение экосистемы прибрежной зоны в районе морского порта Актау. Проведённый комплексный анализ водных почвенных, растительных ресурсов, атмосферы и донных отложений прибрежной зоны Каспийского моря в районе города Актау показал наличие значительных концентраций тяжёлых металлов, таких как Cu, Ni и Pb, превышающих предельно допустимые концентрации в ряде точек наблюдения. Данные результаты свидетельствуют о негативном воздействии антропогенных факторов, преимущественно промышленная деятельность и судоходство, на окружающую среду.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күнтізбелік жоспар негізінде Ақтау Теңіз порты ауданындағы жағалау аймағының экожүйесінің өзгеруіне әсер ететін табиғи және антропогендік факторлардың әсер ету факторларын ескере отырып, су, топырақ объектілерінің, өсімдіктердің экологиялық жай-күйін бағалау жасалды. Ақтау қаласы ауданында Каспий теңізінің жағалау аймағының су топырағы, өсімдік ресурстары, атмосферасы мен түптік шөгінділеріне жүргізілген кешенді талдау Сu, Ni және Pb сияқты ауыр металдардың бірқатар бақылау нүктелеріндегі шекті рұқсат етілген шоғырланудан асатын елеулі концентрацияларының болуын көрсетті. Бұл нәтижелер антропогендік факторлардың, негізінен өнеркәсіптік қызмет пен кеме қатынасының қоршаған ортаға теріс әсерін көрсетеді.

Level of implementation (in Russian) : За отчетный период впервые проанализированы полученные результаты исследований для экологической оценки влияния хвостохранилища Кошкар -Ата, Морского порта Актау на прибрежную морскую часть Каспийского моря. Анализ данных позволяет выявить тенденции в использовании прибрежных зон и акватории, что полезно для разработки рекомендаций по устойчивому управлению ресурсами.

Level of implementation (in Kazakh) : Есепті кезеңде алғаш рет Қошқар-Ата қалдық қоймасының, Ақтау теңіз портының Каспий теңізінің жағалау теңіз бөлігіне әсерін экологиялық бағалау үшін алынған зерттеу нәтижелері талданды. Деректерді талдау жағалаудағы аймақтар мен акваторияларды пайдалану тенденцияларын анықтауға мүмкіндік береді, бұл ресурстарды тұрақты басқару бойынша ұсыныстарды әзірлеу үшін пайдалы.

Efficiency (in Russian) : Проведение комплексного анализа воды, почвы, растительности и донных отложений при помощи геохимических параметров, физико-химических характеристик в прибрежной зоне и морской части Каспийского моря в районе города Актау, Кошкар-Ата, морского порта Актау помогает привнести новые практические решения и внести вклад в развитие методологии мониторинга и управления природными ресурсами в прибрежных зонах и акватории Каспийского моря.

Efficiency (in Kazakh) : Ақтау қаласы ауданында, Қошқар Ата, Ақтау теңіз порты Каспий теңізінің жағалау аймағында және теңіз бөлігінде геохимиялық параметрлердің, физика-химиялық сипаттамалардың көмегімен су, топырақ, өсімдіктер мен түбіндегі шөгінділерге кешенді талдау жүргізу жаңа практикалық шешімдер енгізуге Каспий теңізінің акваториялары және жағалау аймақтарында мониторинг жүргізу және табиғи ресурстарды басқару әдіснамасын дамытуға үлес қосуға көмектеседі.

Field of application (in Russian) : Полученные данные результаты могут быть использованы в учебном процессе, работниками Областного управления природных ресурсов и рационального природопользования Мангистауской области, Департаментом экологии по Мангистауской области, а также для продолжения исследований в этой области научными сотрудниками

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер оқу процесінде, облыстық Маңғыстау облысының Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану басқармасының, Маңғыстау облысы бойынша экология департаментінің қызметкерлерімен, сондай-ақ осы саладағы зерттеулерді жалғастыру үшін ғылыми қызметкерлермен пайдаланылуы мүмкін