Inventory number IRN Number of state registration
0324РК01629 AP23489475-KC-24 0124РК00699
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 0
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 28374335 AP23489475
Name of work
Саяткора Шакарима: историческое и этно-археологическое исследование
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Каримов Мухтарбек Карпыкович
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Университет имени Шакарима города Семей"
Abbreviated name of the service recipient Университет им. Шакарима
Abstract

Объект исследования: проведение археологических раскопок, этнографических исследований последних стоянок жизни Шакарима, сбор воспоминаний жителей района, данных из архивных фондов, осуществление их систематизации и экспертизы

Зерттеу нысаны: Шәкәрім өмірінің соңғы тұрақтарына археологиялық қазба жұмыстарын, этнографиялық зерттеулерді жүргізу, ел арасындағы естеліктерді, архив қорларындағы деректерді жинау, оларды жүйелеуді және сараптауды іске асыру

Изучение последнего этапа жизни Шакарима в историческом и этно-археологическом контексте, анализ устных данных и документов, материалов, не включенных в научный оборот, собранных в рамках проекта, на основе новых методологических позиций.

Шәкәрім өмірінің соңғы кезеңін тарихи және этно-археологиялық тұрғыда зерттеу, жоба аясында жинақталған ғылыми айналымға енгізілмеген ауызша деректер мен құжаттарды, материалдарды жаңа методологиялық ұстанымдар негізінде талдау.

Для достижения поставленных задач используются традиционные методы археологических исследований, в том числе: картирование наиболее перспективных регионов является способом археологической документации, детальное изучение планиграфии, классификационно-типологический подход, характеристика отдельных категорий. Этот метод помогает определить хронологию и показателей этнокультурных признаков. Ожидается, что будут применены новаторские методы исследования. Для анализа, хранения, графической визуализации, обработки территориальных карт, создания 3D – моделей артефактов, используется дистанционное зондирование территорий, современные методы ландшафтного размещения-моделирование ГИС. Все данные будут объединены в единую координатную ГИС-систему. Это позволяет решать ряд научных и практических исследовательских задач: - высокоточная цифровая трехмерная запись артефактов, документирование памятника. - различных объектов в трехмерном пространстве

Алға қойылған міндеттерге қол жеткізу үшін археологиялық зерттеудің дәстүрлі әдістері пайдаланылады, оның ішінде: неғұрлым перспективалы аймақтарды картаға түсіру археологиялық құжаттаманың тәсілі болып табылады, планиграфияны егжей-тегжейлі зерттеу, классификациялық-типологиялық көзқарас, жеке категориялардың сипаттамалары болып табылады. Бұл әдіс этномәдени белгілердің хронологиясы мен көрсеткіштерін анықтауға көмектеседі. Жаңашыл зерттеу әдістері қолданылады деп күтілуде. Талдау, сақтау, графикалық визуализация, аумақтық карталарды өңдеу, артефактілердің 3D модельдерін құру үшін аумақтарды қашықтықтан зондтау, ландшафтты орналастырудың заманауи әдістері – ГИС модельдеу қолданылады. Барлық деректер бір координаталық ГИС жүйесіне біріктірілетін болады. Бұл бірқатар ғылыми және практикалық зерттеу мәселелерін шешуге мүмкіндік береді: - артефактілерді жоғары дәлдіктегі цифрлық үш өлшемді жазу, ескерткішті құжаттау. - үш өлшемді кеңістіктегі әртүрлі объектілердің типологиялық байланысын егжей-тегжейлі талдау.

В ходе реализации проекта будут выявлены новые архивные, археологические данные по заявленной тематике. Все материалы после систематизации проходят тщательный источниковедческий анализ и сравнительную экспертизу. Представленные исследования являются четким шагом к сохранению и защите исторического и этно-археологического памятника «Саяткора» как памятного объекта для будущих поколений. Этноархеологический комплекс требует дальнейшего всестороннего изучения. С этой точки зрения подход к проблеме и расположение комплекса в Абайском районе с большим количеством исторических объектов позволяют развивать туристский кластер в крае. В результате исследования на сегодняшний день представлена наиболее полно оформленная база данных исторических, археологических объектов на исследуемой территории. Для достижения поставленных задач используются традиционные методы археологических исследований, в том числе: картографирование наиболее перспективных регионов, что является подходом к археологической документации.

Жобаны іске асыру барысында мәлімделген тақырып бойынша жаңа архивтік, археологиялық деректер анықталатын болады. Жүйелеуден кейінгі барлық материалдар мұқият деректанулық талдаудан және салыстырмалы сараптаудан өтеді. Ұсынылған зерттеулер «Саятқора» тарихи және этно-археологиялық орнын ескерткіш нысан ретінде болашақ ұрпақ үшін сақтауға және қорғауға жасалған нақты қадам. Этноархеологиялық кешен одан әрі жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Мәселеге осы тұрғыдан келу және кешеннің тарихи нысандары мол Абай ауданында орналасуы өлкедегі туристік кластерді дамытуға мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижесінде, бүгінгі күнге дейін зерттелетін аумақтағы тарихи, археологиялық нысандардың ең толық ресімделген деректер базасын ұсынады. Алға қойылған міндеттерге қол жеткізу үшін археологиялық зерттеудің дәстүрлі әдістері пайдаланылады, оның ішінде: неғұрлым перспективалы аймақтарды картаға түсіру, археологиялық құжаттаманың тәсілі болып табылады планиграфияны егжей-тегжейлі зерттеу, классификациялық-типологиялық көзқарас, жеке категориялардың сипаттамалары болып табылады. Соңғы әдіс этномәдени белгілердің хронологиясы мен көрсеткіштерін анықтауға көмектеседі.

Были рассмотрены фонды Центрального государственного архива РК и Архива Президента РК в г. Алматы, в результате чего получены документы, относящиеся к 20-30-м годам ХХ века и данные по персонификации. Была организована научная поездка на зимовку Саятқора у подножия горы Бала Шакпак, часть горной системы Чингистау, которая была последней стоянкой Шакарима Кудайбердиевича, и были проведены научные исследования о том, почему Шакарим Кудайбердиевич выбрал эти места внутри Чингиза, посетив Жайлау Кенбулак, где Шакарим Хаджи жил с 1910 по 1920 год. Выполнена работа в Центральном государственном архиве кинофотофонодокументов, в библиотеке Академии наук и в Национальной библиотеке г. Санкт-Петербург РФ. По результатам работы получены данные из фотоданных и печатных материалов, связанных с казахской историей. Были оцифрованы архивные документы, выявленные и подготовленные для монографии.

Алматы қаласындағы ҚР Орталық мемлекеттік архиві мен ҚР Президенті архиві қорлары қаралып, нәтижесінде ХХ ғасырдың 20-30 жылдарына қатысты құжаттар мен тұлғатануға қатысты деректер алынды. Шәкерім Құдайбердіұлының соңғы тұрағы болған Шыңғыстау тау жүйесінің құрамына кіретін Бала шақпақ тауының етегінде орналасқан Саят қора қыстағына ғылыми іс-сапар ұйымдастырылып, Шәкерім қажының 1910-1920 жылдар аралығында тұрған Кеңбұлақ жайлауына барып, Шәкәрім Құдайбердіұлының неліктен Шыңғыстың ішіндегі осы жерлерді таңдағаны туралы ғылыми-зерттеулер жасалды. РФ-ның Санкт-Петербург қаласындағы Кинофотофоноқұжаттар Орталық мемлекеттік архивінде, Ғылым Академиясының кітапханасында және Ұлттық кітапханада жұмыстар жасалды. Жұмыс нәтижесі бойынша қазақ тарихына байланысты фото деректермен және баспа материалдарынан деректер алынды. Анықталған мұрағаттық құжаттар жоспарланған монографияға енгізу үшін цифрландырылды

Результат исследовательской работы разработка научной монографии. Публикации научных и научно-популярных статей, тезисов докладов в сборниках материалов международных и региональных конференций. В целях привлечения внимания и пропаганды широкой общественности к вопросу сохранения памятников региона, последние результаты научно-исследовательских работ будут опубликованы в социальных сетях, а также в периодических изданиях.

Зерттеу жұмысының нәтижесі ретінде ғылыми монографияның қолжазбасын әзірлеу. Зерттеу нәтижелерін апробациялау ғылыми және ғылыми-көпшілік мақалаларды, баяндамалардың тезистерін халықаралық және өңірлік конференциялар материалдарының жинақтарында жариялау арқылы жүзеге асырылады. Өңір ескерткіштерін сақтау мәселесіне қалың жұртшылықтың назарын аудару және насихаттау мақсатында ғылыми-зерттеу жұмыстарының соңғы нәтижелері әлеуметтік желілерде, сондай-ақ мерзімді басылымдарда жарияланатын болады.

Эффективность работы проекта – является проведение археологических раскопок поселения Саяткора, сбор доселе неопубликованных документов из архивных фондов и воспоминаний и их научное осмысление.

Саятқора қонысына археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу, архив қорларындағы осы кезге дейін жарияланбаған құжаттар мен ел арасындағы естеліктерді жинау және оларға ғылыми тұрғыда тұжырым жасау жоба жұмысының тиімділігі болып табылады

В результате комплексных исследований собираются и регламентируются материалы, необходимые для монографии, полностью охватывающей объект исследования. Во-вторых, создается предпосылка для того, чтобы места, в которых жил мыслитель, в будущем стали объектами туристической направленности. В-третьих, в качестве объекта, который будет считаться охраняемым государством культурно-историческим памятником, предлагается провести реставрационные работы. В-четвертых, к журналам, утвержденным КОКНВО, представляются 4 статьи, к изданиям, входящим в базу СКОПУС, 2 статьи. В-пятых, проводятся археологические исследования стоянок последнего периода жизни хаджа. В-шестых, в ходе исследования будет проведен анализ ранее не изученных архивных материалов, написанных арабской графикой. В-седьмых, в научный оборот вводятся фактологические материалы, полученные путем интервьюирования поколений свидетелей происшествия

Кешенді зерттеулердің нәтижесінде зерттеу нысанын толық қамтитын монографияға қажетті материалдар жиналып, реттеледі. Екіншіден, ойшылдың өмір сүрген тұрақ-мекендерінің болашақта туристік бағыттағы нысандарға айналуына алғышарт жасалады. Үшіншіден, мемлекет тарапынан қорғалатын мәдени-тарихи ескерткіштер қатарына алынатын нысан ретінде, оған қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу ұсынылады. Төртіншіден, ҒЖБССҚК бекітілген журналдарға 4, СКОПУС базасына кіретін басылымдарға 2 мақала ұсынылады. Бесіншіден, қажы өмірінің соңғы кезеңіндегі тұрақтарға археологиялық зерттеулер жүргізіледі. Алтыншыдан, зерттеу барысында араб графикасында жазылған бұрын зерттелмеген архив материалдарына талдау жасалынады. Жетіншіден, оқиға куәгерлерінің ұрпақтарымен сұхбат жүргізу арқылы алынғн фактологиялық материалдар ғылыми айналымға енгізіледі.

UDC indices
УДК 94:930::904:39(574.41)
International classifier codes
03.00.00;
Key words in Russian
Шакарим Кудайбердиев; саяткора; репрессии; народный протест; полевые исследования;
Key words in Kazakh
Шәкәрім Құдайбердіұлы; саятқора; құғын-сүргін; халық наразылығы; далалық зерттеулер;
Head of the organization Орынбеков Думан Рымгалиевич Кандидат технических наук / -
Head of work Каримов Мухтарбек Карпыкович Кандидат исторических наук / Доцент