The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований, в процессе которых нанозолото будет обнаружено в значительных количествах, являются коренные, россыпные месторождения и месторождения кор выветривания Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері -Қазақстанның түпкі, шашылым кенорындары мен мору қыртысында айтарлықтай мөлшерде табылатын нано алтын болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью настоящего проекта является разработка методики изучения тонкого и наноразмерного золота (ТНЗ) в рудах коренных месторождений, песках россыпей и продуктах их переработки, что позволит разработать схемы вскрытия дисперсной вкрапленности золота и тем самым улучшить показатели его извлечения для увеличения золотого запаса Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Осы жобаның мақсаты түпкі кенорындар кендерінде, шашылым құмдарында және оларды қайта өңдеу өнімдерінде жұқа және наноөлшемді алтынды (ЖНА) зерделеу әдістемесін әзірлеу болып табылады, бұл алтынның дисперсті сеппесін анықтау сұлбасын әзірлеуге және Қазақстан Республикасының алтын қорын ұлғайту үшін оны алу көрсеткіштерін жақсартуға көмектеседі.

Методы исследования (на русском) : Рекомендуется следующая методика изучения нанозолота в природных объектах, включающая три последовательные стадии. На первой стадии основной задачей является выбор соответствующего объекта, в котором с наибольшей вероятностью следует ожидать присутствие нанозолота. При этом необходимо принимать во внимание формационный тип коренного рудопроявления, возраст и сохранность коры выветривания, гранулометрический состав зерен металла, результаты шлихового опробования в сопоставлении с данными прецизионных методов (атомно-абсорбционного, пробирного, масс-спектрометрического и др.). На второй стадии осуществляется непосредственное наблюдение наночастиц золота в сканирующем электронном микроскопе с высоким разрешением. Данная задача вполне корректно решается с применением увеличений порядка 100-300 тысяч раз, что позволяет надежно различать отдельные наночастицы золота размером до 10 нм. На данном уровне может быть охарактеризована морфология наночастиц золота и их агрегатов, а также определен гранулометрический состав. На третьей стадии одновременно с точной диагностикой наночастиц производится определение их химического состава.

Методы исследования (на казахском) : Табиғи нысандарда нано алтынды зерттеудің келесі әдісі ұсынылады, оның ішінде үш кезең бар. Бірінші кезеңде негізгі міндет - нано алтыны бар болатын ең ықтимал нысанды таңдау. Бұл ретте түбкі кен білінімінің формациялық түрін, мору қыртысының жасы мен сақталуын, металл дәндерінің гранулометриялық құрамын, дәлме-дәл әдістердің деректерімен (атомдық-абсорбциялық, сынамалық, масс-спектрометриялық және т.б.) шлихті сынамалау нәтижелерін салыстыру. Екінші кезеңде алтын нанобөлшектері жоғары ажыратымдылықтағы сканерлеуші электронды микроскопта тікелей бақыланады. Бұл міндет шамамен 100-300 мың есе ұлғайтуды қолдана отырып дұрыс шешіледі, бұл 10 нм-ге дейінгі жеке алтын нанобөлшектерін сенімді түрде ажыратуға мүмкіндік береді. . Үшінші кезеңде нанобөлшектерді дәл диагностикалаумен бір мезгілде олардың химиялық құрамы анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Основным результатом исследований являлось обнаружение наночастиц золота, расположенных на поверхности многих зерен россыпного металла и в свободном виде. В настоящее время особую актуальность приобретает вопрос о применении эффективной методики изучения наноразмерного золота. Данная проблема чрезвычайно важна при исследовании объектов, которые в настоящее время принято называть «нетрадиционными». Для таких объектов характерно присутствие тонких и пылевидных индивидов золота размером менее 100 мкм. При этом в гранулометрическом спектре зерен благородного металла значительную долю составляют частицы крупностью менее 10 мкм. Последние с трудом различаются при большом увеличении под бинокулярным микроскопом с хорошей оптикой. Присутствие большого количества таких частиц, выделяемых на лабораторной стадии из концентратов гравитационного обогащения проб, может служить показателем вероятного нахождения в объекте еще более мелких индивидов. Известно, что даже наиболее совершенными аппаратами, основанными на гравитационном способе концентрации золота, извлечение тонкого (100–50 мкм) металла обеспечивается на уровне порядка 50%. Пылевидный металл (50–10 мкм) извлекается значительно хуже, а золото крупностью менее 10 мкм – на уровне нескольких процентов. Отсюда можно сделать вывод о том, что при фактическом обнаружении частиц золота размером менее 10 мкм реальное их количество может быть значительно более высоким.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеудің негізгі нәтижесі шашыраңқы металдың көптеген дәндерінің бетінде және бос күйінде орналасқан алтын нанобөлшектерін табу болды. Қазіргі уақытта наноөлшемді алтынды зерттеудің тиімді әдістемесін қолдану мәселесі ерекше өзекті болып отыр. Бұл проблема қазіргі уақытта "дәстүрлі емес"деп аталатын объектілерді зерттеу кезінде өте маңызды. Мұндай нысандар өлшемі 100 мкм - ден аз жұқа және шаң тәрізді алтынның болуымен сипатталады. Сонымен қатар, асыл металл дәндерінің гранулометриялық спектрінде 10 мкм-ден аз бөлшектер айтарлықтай үлесті құрайды. Соңғысы жақсы оптикасы бар бинокулярлық микроскоптың астында үлкен үлкейту кезінде әрең ерекшеленеді. Зертханалық кезеңде сынамаларды гравитациялық байыту концентраттарынан бөлінетін осындай бөлшектердің көп болуы объектіде одан да кішкентай бөлшектердің болуы мүмкін екендігінің көрсеткіші бола алады. Алтын концентрациясының гравитациялық әдісіне негізделген ең жетілдірілген аппараттардың өзінде жұқа (100-50 мкм) металды алу шамамен 50% деңгейінде қамтамасыз етілетіні белгілі. Шаң тәрізді металл (50-10 мкм) әлдеқайда нашар алынады, ал 10 мкм – ден аз алтын бірнеше пайыз деңгейінде алынады. Осы жерден 10 мкм-ден аз алтын бөлшектері нақты анықталған кезде олардың нақты саны айтарлықтай жоғары болуы мүмкін деген қорытынды жасауға болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследования по предлагаемому проекту позволят успешно их использовать на всех этапах работ от поисков до добычи на золоторудных месторождениях. Будут разработаны надёжные модели изучения тонкого и наноразмерного золота на месторождениях разного формационного типа применительно к месторождениям Казахстана. Полученные сведения могут быть использованы технологами в нанотехнологии при разработке способов концентрации и извлечения нанозолота из руд «нетрадиционных» объектов.

Level of implementation (in Kazakh) : Ұсынылған жоба бойынша зерттеу нәтижелері алтын кен орындарында оларды іздестіруден бастап өндіруге дейінгі жұмыстың барлық кезеңдерінде сәтті пайдалануға мүмкіндік береді. Қазақстан кен орындарына қатысты әртүрлі формациялық үлгідегі кенорындарында жұқа және наноөлшемді алтынды зерттеудің сенімді модельдері әзірленетін болады. Алынған мәліметтерді технологтар нанотехнологияда "дәстүрлі емес" объектілердің кендерінен наноалтынды шоғырландыру және алу тәсілдерін әзірлеу кезінде пайдалана алады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность данного проекта выражается в приросте запасов золота за счет разработки методики обнаружения тонкого и нано-размерного золота на коренных, россыпных месторождениях и месторождениях кор выветривания.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жобаның тиімділігі түпкі, шашыраңды кен орындарында және мору қыртыстарында жұқа және нано өлшемді алтынды анықтау әдістемесін әзірлеу арқылы алтын қорының өсуінен көрінеді.

Field of application (in Russian) : Естественные науки. Науки о земле и окружающей среде. Геология

Field of application (in Kazakh) : Жаратылыстану ғылымдары. Жер және қоршаған орта туралы ғылымдар. Геология