The object of research, development or design (in Russian) : Многослойного покрытия CrN/Cr для циркониевых оболочек тепловыделяющих элементов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жылу бөлетін элементтердің цирконий қабықшаларына арналған CRN/Cr көп қабатты жабыны

Aim of work (in Russian) : Разработка многослойного покрытия CrN/Cr для циркониевых оболочек тепловыделяющих элементов, который позволет защитить цирконевего сплава от высокотемпературного парового окислениия, а также изучение закономерности эволюции структуры и деградации механических свойств многослойного покрытия CrN/Cr в условиях высокотемпературного парового окислениия и циклического нагрева.

Aim of work (in Kazakh) : Цирконий қорытпасын жоғары температуралы бу тотығуынан қорғауға мүмкіндік беретін жылу бөлетін элементтердің цирконий қабықтары үшін CRN/CR көп қабатты жабындысын әзірлеу, сондай-ақ жоғары температуралы бу тотығу және циклдік қыздыру жағдайында CRN/Cr көп қабатты жабынның механикалық қасиеттерінің құрылымы мен деградация заңдылықтарын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Были использованы следующие методы: сканирующая электронная микроскопия на приборе TESCAN MIRA3 LMH для анализа микроструктуры, измерение адгезионной прочности методом отрыва, определение твердости с помощью микротвердомера Метолаб 502, а также изучение коррозионных характеристик на потенциостате-гальваностате CS300.

Методы исследования (на казахском) : Келесі әдістер қолданылды: микроқұрылымды талдау үшін TESCAN MIRA3 LMH сканерлеуші электронды микроскопия, адгезия күшін ажырату әдісімен өлшеу, метолаб 502 микротвердомерімен қаттылықты анықтау және CS300 потенциостат-гальваностатта коррозиялық сипаттамаларын зерттеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были исследованы влияния технологических параметров (температура подложки, состав рабочего газа, скорость осаждения, рабочее давление) магнетронного напыления на микроструктуру, адгезионную прочность и твердость однослойного и многослойного покрытия CrN/Cr. было изучено влияния технологических параметров напыления, количество и толщины слоев на коррозионные характеристики многослойного покрытия CrN/Cr. Была определена оптимальная архитектура многослойного покрытия CrN/Cr, обеспечивающая высокую термическую стойкость системы циркониевый сплав–CrN/Cr. Были исследованы изменения структуры многослойного покрытия CrN/Cr при различных температурах теплового удара.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Магнетронды бүркудің технологиялық параметрлерінің (субстрат температурасы, жұмыс газының құрамы, тұндыру жылдамдығы, жұмыс қысымы) микроқұрылымға, адгезиялық беріктікке және бір қабатты және көп қабатты CRN/Cr жабынының қаттылығына әсері зерттелді. Технологиялық бүрку параметрлерінің, қабаттардың саны мен қалыңдығының CRN/Cr көп қабатты жабынның коррозиялық сипаттамаларына әсері зерттелді. CRN/CR көп қабатты жабынның оңтайлы архитектурасы анықталды, ол цирконий қорытпасы–CRN/Cr жүйесінің жоғары термиялық беріктігін қамтамасыз етеді. CRN/Cr көп қабатты жабын құрылымының әртүрлі жылу соққысының температурасындағы өзгерістері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Подбор оптимальных режимов магнетронного напыления и рациональная архитектура многослойного покрытия CrN/Cr позволяют достичь высоких показателей стойкости к высокотемпературному паровому окислению и повышенной стойкости к растрескиванию.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Магнетронды бүркудің оңтайлы режимдерін таңдау және CRN/Cr көп қабатты жабынның ұтымды архитектурасы жоғары температуралық бу тотығуына төзімділіктің жоғары көрсеткіштеріне және жарықшақтануға төзімділіктің жоғарылауына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Создание многослойного покрытия CrN/Cr, способного противостоять высокотемпературному окислению и сохранять высокие механические свойства при температуре аварийных условий реакторов, является важной задачей для повышения надежности и долговечности материалов, используемых в экстремальных условиях.

Efficiency (in Kazakh) : Жоғары температуралы тотығуға төтеп бере алатын және реакторлардың апаттық температурасында жоғары механикалық қасиеттерді сақтай алатын көп қабатты CrN/CR жабынын алу экстремалды жағдайларда қолданылатын материалдардың сенімділігі мен беріктігін арттырудың маңызды міндеті болып табылады.

Field of application (in Russian) : В области ядерной энергетики и материаловедения

Field of application (in Kazakh) : Ядролық энергетика және материалтану саласында