The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются наноструктурированные сенсоры для различных газов, как аммиак, толуол, хлороформ, метан и др.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі - аммиак, толуол, хлороформ, метан және т.б. сияқты әртүрлі газдарға арналған наноқұрылымдық сенсорлар.

Aim of work (in Russian) : Целью научного проекта является разработка высокоэффективного селективного сенсора взрывоопасных и вредных для человека газов на основе структурной модификации наноструктурных полупроводниковых пленок. Основными сферами применения данных устройств являются промышленные предприятия и шахты, службы промышленной безопасности, а также объекты стратегического назначения и массового скопления людей.

Aim of work (in Kazakh) : Ғылыми жобаның мақсаты – наноқұрылымды жартылай өткізгіш пленкалардың құрылымдық модификациясы негізінде жарылғыш және зиянды газдар үшін жоғары тиімді селективті сенсорды жасау. Бұл құрылғыларды қолданудың негізгі бағыттары өнеркәсіптік кәсіпорындар мен шахталар, өнеркәсіптік қауіпсіздік қызметтері, сондай-ақ стратегиялық мақсаттағы объектілер мен адамдар көп жиналатын объектілер болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Образцы пористого кремния были получены методом электрохимического травления. Слой оксида меди был получен технологией магнетронного распыления. Исследования морфологических, оптических и электрических характеристик были проведены с помощью микроскопов и высокоточных прецизионных оборудований. Для обработки экспериментальных данных были использованы программные пакеты Origin и LabVIEW.

Методы исследования (на казахском) : Кеуекті кремний үлгілері электрохимиялық кеміру арқылы алынды. Мыс оксидінің қабаты магнетронды шашырату технологиясы арқылы алынды. Морфологиялық, оптикалық және электрлік сипаттамаларды зерттеу микроскоптар мен жоғары дәлдіктегі жабдықты қолдану арқылы жүргізілді. Эксперименттік деректерді өңдеу үшін Origin және LabVIEW бағдарламалық пакеттері пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Научная новизна данного проекта заключается в разработке недорогих высокоэффективных сенсоров взрывоопасных и вредных газов, работающие в реальном времени в промышленных объектах, на основе модифицированных полупроводниковых наноструктур, которые по чувствительности, скорости и селективности лучше, чем существующие виды производственных сенсоров.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бұл жобаның ғылыми жаңалығы өнеркәсіптік объектілерде нақты уақыт режимінде жұмыс істейтін, сезімталдығы, жылдамдығы және селективтілігі бойынша қолданыстағы өнеркәсіптік типтерге қарағанда жақсырақ модификацияланған жартылай өткізгіш наноқұрылымдарға негізделген, жарылғыш және зиянды газдарға арналған қымбат емес, жоғары тиімді датчиктерді жасауда. сенсорлар.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Было обнаружено, что чувствительность газового сенсора CuO/ПК к метану, аммиаку, этанолу, толуолу и хлороформу при комнатной температуре составляют 7%, 82%, 79%, 33%, 27%, соответсвенно. Кроме того, время реагирования к аммиаку было улучшено по сравнению с газовым сенсором из ПК и составило 2 сек. Время реагирования сенсора к этанолу, метану, толуолу и хлороформу составило 20 сек, 50 сек, 50 сек и 50 сек, соответственно.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : CuO/КК газ датчигінің бөлме температурасында метанға, аммиакқа, этанолға, толуолға және хлороформға сезімталдығы сәйкесінше 7%, 82%, 79%, 33%, 27% болды. Сонымен қатар, аммиакқа жауап беру уақыты КК газ сенсорымен салыстырғанда жақсарды және 2 секундты құрады. Сенсордың этанолға, метанға, толуолға және хлороформға жауап беру уақыты сәйкесінше 20 сек, 50 сек, 50 сек және 50 сек болды.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : ендірілмеген

Efficiency (in Russian) : Использование наноструктурированных пленок в качестве сенсора на промышленных объектах и шахтах является более эффективным по сравнению с существующими сенсорам, так как они являются более энергоэффективными, безопасными из-за отсутствия нагревателя, что может вызвать взрыв, а также имеют низкую себестоимость.

Efficiency (in Kazakh) : Өнеркәсіптік нысандар мен шахталарда сенсор ретінде наноқұрылымды қабыршақтарды пайдалану қолданыстағы сенсорлармен салыстырғанда тиімдірек, өйткені олар энергияны үнемдейді, жарылыс тудыруы мүмкін жылытқыштың болмауына байланысты қауіпсіз, сонымен қатар құны төмен.

Field of application (in Russian) : Предлагаемые сенсоры могут применятся в метрополитене, аэропортах, в шахтах, в пожарных системах оповещения, в складских помещениях, в частных домах с автономным отоплением, в объектах образования и медицины.

Field of application (in Kazakh) : Ұсынылған сенсорларды метрода, әуежайларда, шахталарда, өрт туралы хабарлау жүйелерінде, қоймаларда, автономды жылытуы бар жеке үйлерде, білім беру және медициналық мекемелерде қолдануға болады.