The object of research, development or design (in Russian) : Объектами данного исследования являются: Лингвистические особенности авиационной терминологии, межъязыковая эквивалентность терминов, тезаурусная структура авиационного словаря и адаптация авиационных стандартов в языковую среду.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бұл зерттеудің объектілері: Авиациялық терминологияның лингвистикалық ерекшеліктері, терминдердің тіларалық эквиваленттілігі, авиациялық сөздіктің тезаурустық құрылымы және авиациялық стандарттарды тілдік ортаға бейімдеу.

Aim of work (in Russian) : Проведение аналитических исследований по классификации способов формирования и смыслового назначения в соответствии с международными стандартами ICAO, EASA, IATA, разработка лингвистического и алгоритмического обеспечений профессионального перевода, создание мобильного приложения казахско-англо-русского словаря авиационных терминов тезаурусного типа с 3D-визуализацией, обоснованием и толкованием.

Aim of work (in Kazakh) : ICAO, EASA, IATA халықаралық стандарттарына сәйкес қалыптасу әдістері мен мағыналық мақсатын жіктеу бойынша аналитикалық зерттеулер жүргізу, кәсіби аударманы лингвистикалық және алгоритмдік қамтамасыз етуді әзірлеу, авиациялық терминдердің қазақша-ағылшынша-орысша сөздігіне мобильді қосымша құру. 3D визуализациясы, негіздеу және түсіндіруі бар тезаурус түріндегі.

Методы исследования (на русском) : В процессе реализации проекта будут применяться методы логико -лингвистического сопоставления терминов для выявления принадлежности к подсфере авиации, сравнительно-сопоставительный метод будет использоваться для определения сходств и различий лексических единиц и терминов и применяемость, значимость в контексте, а также статистический метод подсчета лексических единиц и их включенности в определенную подсферу в авиации ( механика, авионика, обслуживание воздушного движение итд).

Методы исследования (на казахском) : Жобаны жүзеге асыру барысында терминдерді логикалық және лингвистикалық салыстыру әдістері, лексикалық бірліктер мен терминдердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау үшін салыстырмалы әдіс қолданылады, контексттегі қолдану мүмкіндігі, маңыздылығы; , сондай-ақ лексикалық бірліктерді санаудың статистикалық әдісі және оларды авиацияның белгілі бір ішкі саласына қосу (механика, авионика, әуе қозғалысына қызмет көрсету және т.б.).

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты включают разработку критериев сочетаемости и правил толкования авиационных терминов, что обеспечивает стандартизацию и точность использования лексических структур в авиационной документации. Эти правила способствуют устранению неоднозначностей и повышают эффективность профессиональной коммуникации. Включение требований к 3D-визуализации терминов добавляет наглядность и упрощает восприятие сложных технических понятий, что особенно полезно для учебных и технических материалов. Новизна данной работы заключается в интеграции анализа лексических структур с современными технологиями визуализации, что редко встречается в области разработки авиационной терминологии. Применение 3D-визуализаций для объяснения и демонстрации терминов позволяет не только улучшить понимание материала, но и повысить уровень обучения и подготовки специалистов, делая информацию более доступной и интуитивно понятной.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер авиациялық құжаттамада лексикалық құрылымдарды стандарттауды және пайдаланудың дәлдігін қамтамасыз ететін авиациялық терминдерді түсіндіру ережелері мен үйлесімділік критерийлерін әзірлеуді қамтиды. Бұл ережелер түсініксіз жағдайларды жоюға және кәсіби қарым-қатынастың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Терминдердің 3D визуализациясына қойылатын талаптарды қоса алғанда, күрделі техникалық түсініктерді түсінудің қарапайымдылығы мен айқындылығы қосады, бұл әсіресе оқу және техникалық материалдар үшін пайдалы. Бұл жұмыстың жаңалығы лексикалық құрылымды талдауды қазіргі заманғы визуализация технологияларымен біріктіруде, бұл авиациялық терминологияны жасау саласында сирек кездеседі. Терминдерді түсіндіру және көрсету үшін 3D визуализациясын қолдану материалды түсінуді жақсартып қана қоймайды, сонымен қатар мамандардың білімі мен дайындық деңгейін жақсартады, ақпаратты қолжетімді және интуитивті етеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В 2024 году разработаны технические требования и задание на выполнение мобильного приложения и клиент-серверной среды. На данный момент выполнения проекта технико-экономические показатели не определялись.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2024 жылы мобильді қосымша мен клиент-сервер ортасын енгізуге арналған техникалық талаптар мен спецификациялар әзірленді. Жобаны жүзеге асыру сәтінде техникалық-экономикалық көрсеткіштер анықталған жоқ.

Level of implementation (in Russian) : В 2024 году внедрение не проводилось. Проведения работ по внедрению результатов исследования планируется проводить в 2025 и 2026 годах.

Level of implementation (in Kazakh) : 2024 жылы іске асыру болған жоқ. Зерттеу нәтижелерін енгізу бойынша жұмыстарды 2025 және 2026 жылдары жүргізу жоспарлануда.

Efficiency (in Russian) : На данном этапе выполнения проекта оценка эффективности не проводилась. В 2025 году планируется проведение круглых столов с потенциальными потребителями, в результате представления разработки заинтересованным лицам появится возможность оценки эффективности разработки.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның осы кезеңінде өнімділікті бағалау жүргізілген жоқ. 2025 жылы дамуды мүдделі тұлғаларға таныстыру нәтижесінде әлеуетті тұтынушылармен дөңгелек үстелдер өткізу жоспарлануда, әзірлеудің тиімділігін бағалауға болады;

Field of application (in Russian) : Авиапредприятия Республики Казахстан, такие как аэропорта, авиакомпании и обслуживающие авиационную деятельность компании. Государственные и международных органы, регулирующие взаимоотношения в авиационной отрасли. Основным партнером при реализации проекта является зарубежный коллоборант, в лице Казанского Национального Исследовательского Технического Университета ИМ. А. Н. ТУПОЛЕВА - КАИ.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының авиациялық кәсіпорындары, мысалы, әуежайлар, авиакомпаниялар және авиациялық қызметке қызмет көрсететін компаниялар. Авиация саласындағы қатынастарды реттейтін мемлекеттік және халықаралық органдар. Жобаны жүзеге асырудағы негізгі серіктес Қазан ұлттық зерттеу техникалық университеті атынан шетелдік серіктес болып табылады. А.Н.ТУПОЛЕВА – ҚАЙ.