The object of research, development or design (in Russian) : почвы чернозема южного карбонатного, короткоротационные севообороты с однолетними злаково-бобовыми травосмесями (двух- и трехкомпонентные) и донника, чистый пар, целина, почвенный микробоценоз, целлюлозолитическая активность, эмиссия СО2.

The object of research, development or design (in Kazakh) : оңтүстік карбонатты қара топырақтары, біржылдық дәнді-бұршақ шөп қоспалары және (екі және үш компонентті) тәтті беде қосылған қысқа ауыспалы егістер; таза сүрі жер, тың жер, топырақ микробиоценозы, целлюлолитикалық белсенділік, CO2 эмиссиясы

Aim of work (in Russian) : Определить влияние короткоротационных севооборотов с донником и злаково-бобовыми травосмесями на плодородие почвы и ее здоровье и выявить наиболее продуктивные для степной зоны Северного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Түйежоңышқа және дәнді-бұршақ шөп қоспалары бар қысқа ауыспалы егістердің топырақ құнарлығына және денсаулығына әсерін анықтау және Солтүстік Қазақстанның далалық аймағы үшін ең өнімділерін анықтау.

Методы исследования (на русском) : В работе применены агрономические, микробиологические, агрохимические, молекулярно-биологические, биохимические и статистические методы.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста агрономиялық, микробиологиялық, агрохимиялық, молекулалық биологиялық, биохимиялық және статистикалық әдістер қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : На чернозёмах южных карбонатных заложены 5 короткоротационных зернопаровых и биологизированных севооборотов, с включением донника и однолетних злаково-бобовых травосмесей. Повышенным содержанием азота (137,8-145,5 кг/га), фосфора (19,3-24,5 кг/га), калия (150,6-190,6 кг/га) в сухой биомассе надземной части и корней отличались трехкомпонентная злаково-бобовая травосмесь суданской травы с викой посевной и овсом и двухкомпонентная травосмесь овса с викой посевной. Высокое содержание нитратов в почве было под посевами горчицы (15,0 мг/кг) и суданской травы с викой посевной и овсом (15,5 мг/кг). Содержание в почве подвижных форм: фосфора 12,5 - 41,7 мг/кг, калия 799 -1204г/кг, серы - 7,2 - 9,6 мг/кг. Содержание гумуса на вариантах до 3,38%, в сравнение с целиной - 5,25%. Лабильный углерод составлял от 0,42 до 0,86%. Под посевами сидеральных культур выделены эколого-трофические группы микроорганизмов (аммонификаторы, иммобилизаторы, грибы, целлюлозолитики, олигокарбофилы, олиготрофы). Высокий процент разложения клетчатки был под посевами донника (41,9 %), горчицы (35,3%) и травосмеси овес+вика посевная (31,8%). Усиление продуцирования углекислоты в 1,2-3,6 раза наблюдалось перед запашкой сидератов. Слабая фитотоксичность почвы отмечалась в посевах суданской травы+викая посевная+овес (32%) и в посевах ячменя с горохом – 25,2%. Супрессирующая способность почвы не поднималась выше 1% по отношению к изоляту гриба F. еquiseti.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Оңтүстік карбонатты қара топырақтарда 5 қысқа астықты-сүрі жерлі және биологиялық ауыспалы егістер белгіленді, оның ішінде түйежонышқа және бір жылдық дәнді-бұршақ шөп қоспалары бар. Жер үсті бөліктері мен тамырларының құрғақ биомассасында N (137,8-145,5 кг/га), P2O5 (19,3-24,5 кг/га), K2O (150,6-190,6 кг/га) мөлшерінің жоғарылауы судан шөппен екпе сиыржонышқа және сұлы қосылған үш компонентті шөп қоспасы және сұлымен екпе сиыржонышқа екі компонентті шөп қоспасы ерекшеленді. Топырақта нитрат жоғары мөлшері қыша (15,0 мг/кг) және судан шөппен сиыржонышқа және сұлы (15,5 мг/кг) дақылдарында болды. Топырақтағы жылжымалы формалардың мөлшері: фосфор 12,5 - 41,7 мг/кг, калий 799 -1204 г/кг, күкірт - 7,2 - 9,6 мг/кг. Нұсқаларда қарашірік мөлшері 3,38% дейін, тың - 5,25%. Лабилді C - 0,42-0,86% аралығында болды. Сидералды дақылдардың астында микроорганизмдердің экология - трофикалық топтары (аммонификаторлар, иммобилизаторлар, саңырауқұлақтар, целлюлолитиктер, олигокарбофилдер, олиготрофтар) анықталды. Жасұнық ыдырауының жоғары пайызы түйежонышқа (41,9%), қыша (35,3%) және сұлы+сиыржонышқа шөптері қоспасы (31,8%) дақылдарында байқалды. Сидерация алдында CО2 1,2-3,6 есеге артуы байқалды. Топырақтың әлсіз фитоуыттылығы судан шөп + екпе сиыржонышқа + сұлы дақылдарында (32%) және арпа мен бұршақ дақылдарында – 25,2% байқалды. Топырақтың супрессиялық қабілеті F. equiseti саңырауқұлағы изолятына қатысты 1%-дан жоғары көтерілмеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели результатов заключаются в применении биологизированных севооборотов, повышающих плодородие почвы, за счет ее обогащения органическим веществом и элементами питания, формирования специфического микробоценоза, очищающего почву от фитопатогенов, что в результате позволит снизить использование минеральных удобрений и получать экологически чистую высокопродуктивную сельскохозяйственную продукцию.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нәтижелердің негізгі конструктивті және техникалық-экономикалық көрсеткіштері топырақтың органикалық заттармен және қоректік заттармен байытылуы есебінен құнарлылығын арттыру, топырақты фитопатогендерден тазартатын арнайы микробтық қауымдастықты қалыптастыру үшін биологиялық ауыспалы егістерді пайдалану, бұл нәтижесінде минералды тыңайтқыштарды пайдалануды азайтып, экологиялық таза, жоғары өнімді ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) : Выполнение данного проекта позволит выделить эффективные биологизированные севообороты, которые будут способствовать увеличению продуктивности яровой мягкой пшеницы и других сельскохозяйственных культур и способствовать надежному обеспечению продовольственной безопасности страны.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жобаны жүзеге асыру жаздық жұмсақ бидайдың және басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттыруға көмектесетін және елдің сенімді азық-түлік қауіпсіздігіне ықпал ететін тиімді биологиялық ауыспалы егістерді анықтауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы