The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является кислотный хвостовой раствор, полученный при гидрометаллургической обработке мышьяково-свинцовой пыли из фильтровальных мешков Балхашского медеплавильного завода (БМЗ).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - Балқаштың мыс балқыту зауытының (БМЗ) сүзгі қаптарынан алынған мышьякты-қорғасын шаңдарын гидрометаллургиялық өңдеуден алынған қалдықты қышқыл ерітіндісі болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является разработка экологический чистой гидрометаллургической технологии получения цинка путем утилизации мышьяка из отработанных растворов переработки свинцовой пыли при использовании методов мембранной нанофильтрации и испытание его в укрупненном лабораторном масштабе.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – қайта өңделген мышьякты қорғасын шаңдарының қалдықты ерітінділерінен мембраналық наносүзгілеу әдістерін қолдана және мышьякты кәдеге асыра отырып, мырышты алудың экологиялық таза гидрометаллургиялық технологиясын жасау мен оны үлкейтілген зертханалық масштабта сынау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В соответствии с научным проектом в качестве исходного сырья для планируемых исследовательских работ были взяты кислые хвостовые растворы, содержащие большое количество мышьяка и цинка. Данные растворы подвергались мембранной нанофильтрации, после чего получен очищенный сернокислотный раствор от соединений металлов и концентрированный раствор с соединениями металлов. Раствор, в котором концентрирован соединений металлов направили в процессы гидролитической очистки, фильтрации раствора от осадка, цементационной очистки, осаждения карбоната цинка, сушки, в результате чего получены металлургический товарный продукт – карбонат цинка.

Методы исследования (на казахском) : Ғылыми жобаға сәйкес жоспарланған зерттеу жұмыстарына бастапқы шикізат ретінде құрамында жоғары мөлшерде мышьяк пен мырышы бар қалдықты қышқыл ерітінділер мембраналық наносүзгілеуден өткізіліп, метал қосылыстарынан тазартылған күкірт қышқылды ерітінді мен метал қосылыстары шоғырланған ерітінді алынды. Құрамында метал қосылыстары шоғырланған ерітінді гидролитикалық тазарту, тұнбадан ерітіндіні сүзу, цементациялық тазарту, мырыш карбонатын тұндыру, кептіру процестеріне жіберіліп, нәтижесінде металлургиялық тауарлы өнім – мырыш карбонаты алынды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате исследовательских работ был определен тип и характеристика мембранного нанофильтра, применяемого при очистке кислых хвостовых растворов, установлены оптимальные параметры процессов мембранной нанофильтрации, гидролитической очистки, цементационной очистки, осаждения карбоната цинка, обжига. Полученные оптимальные параметры испытывали на укрупнённо-лабораторных установках. Научная новизна заключается в том, что кислый раствор, содержащий большое количество мышьяка и цинка, полученный в результате переработки свинцовой пыли, впервые подвергался к процессу мембранного нанофильтрования и установлены его оптимальные паратметры. В результате объем хвостового раствора снизился до 30%, и была продемонстрирована способность извлекать карбонат цинка из концентрированного металлического раствора.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде қалдықты қышқыл ерітінділерді тазартуда қолданылған мембраналы наносүзгінің түрі мен сипаттамасы анықталып, мембраналық наносүзгілеу, гидролитикалық тазарту, цементациялық тазарту, мырыш карбонатын тұндыру, күйдіру процестерінің оңтайлы параметрлері белгіленді. Алынған оңтайлы параметрлер үлкейтілген зертханалық қондырғыларда сыналды. Ғылыми жаңалығы - қорғасын шаңдарын қайта өңдеуден алынған құрамында жоғары мөлшерде мышьяк пен мырышы бар қышқыл ерітінділерге алғашқы рет мембраналы наносүзгілеу процесі қолданылды және оның оптималды паратерлері белгіленді. Нәтижесінде, қалдықты ерітіндінің көлемі 30%-ға дейін төмендеді және шоғырланған метал ерітіндісінен мырыш карбонатын бөліп алу мүмкіндігі көрсетілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате выполнения проекта разработана эффективная и экологически чистая технология переработки свинцовой пыли Балхашского медеплавильного завода, содержащая ценные компоненты. Полученные результаты способствуют развитию теории и практики гидрометаллургических процессов получения цветных металлов из мышьяковой свинцовой пыли, что положительно сказывается на дальнейшем развитии технологий производства металлов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны орындау нәтижесінде құрамында құнды компоненттері бар Балқаш мыс балқыту зауытының қорғасын шаңдарын қайта өңдеудің тиімді және экологиялық таза технологиясы әзірленген. Алынған нәтижелер мышьякты қорғасын шаңынан түсті металдарды алудың гидрометаллургиялық үрдістерінің теориясы мен практикасының дамуына ықпал етеді, бұл металдарды өндіру технологияларын одан әрі дамытуда оң әсер етеді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты НИР рекомендуется внидрит на предприятиях по переработке свинцовой пыли, который извлекает металлический свинец и медь в виде товарных продуктов из мышьяковистой свинцовой пыли.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін мышьякты қорғасын шаңынан тауарлық өнім түріндегі металдық қорғасын мен мыс алатын қайта өңдеу кәсіпорындарында енгізу ұсынылады.

Efficiency (in Russian) : Разработанная технология по утилизации хвостового раствора с высокой степенью очистки позволит снизить затраты предприятия на переработку с дополнительным извлечением ценных компонентов. Годовой экономический эффект от внедрения технологии, составляет ~ 2 500 000 долл. США (за счет уменьшения объема твердых отходов и выпуска товарного цинка).

Efficiency (in Kazakh) : Жоғары дәрежеде тазарту арқылы қалдықты ерітінділерді кәдеге жарату технологиясы одан құнды компоненттерді қосымша алу арқылы кәсіпорынның қайта өңдеу шығындарын азайтады. Технологияны енгізудің жылдық экономикалық тиімділігі ~ 2 500 000 АҚШ долларын құрайды (қатты қалдықтарды азайту және тауарлық мырыш шығару арқылы).

Field of application (in Russian) : Металлургическая промышленность, занимающаяся переработкой свинцовой пыли. Основным потребителем полученных результатов могут стать металлургические компаний РК по переработке техногенных отходов медеплавильных заводов и промышленной продукции, в частности ТОО «POLYMETTECH» и ТОО «Шымкент Смелтинг».

Field of application (in Kazakh) : Қорғасын шаңдарын қайта өңдеу бойынша айналысатын металлургиялық өнеркәсіптер. Алынған нәтижелердің негізгі тұтынушысы - мыс балқыту зауыттарының техногенді қалдықтарын және өнеркәсіп өнімдерін қайта өңдеу бойынша ҚР металлургиялық компаниялары, атап айтқанда ЖШС «POLYMETTECH» және ЖШС «Шымкент Смелтинг» компаниялары пайдалана алады.