The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является бассейн реки Шаган, включая её поверхностные и подземные воды, атмосферу, растительность и продукцию животноводства в зоне воздействия радиоактивного загрязнения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – радиациялық ластану аймағында орналасқан Шаған өзенінің бассейні, оның жер үсті және жерасты сулары, атмосферасы, өсімдіктері мен мал шаруашылығы өнімдері.

Aim of work (in Russian) : комплексное исследование радиоэкологического состояния районов, прилегающих к бассейну р. Шаган, и оценка доз облучения населения, проживающего и занимающегося сельскохозяйственной деятельностью на загрязненных территориях, с последующей разработкой рекомендаций по минимизации негативного влияния р. Шаган на окружающую среду и население.

Aim of work (in Kazakh) : Шаған өзені бассейніне жақын орналасқан аудандардың радиоэкологиялық жағдайын кешенді зерттеу, ластанған аймақтарда тұрып, ауыл шаруашылығымен айналысатын халықтың сәулелену дозасын бағалау және Шаған өзенінің қоршаған орта мен халыққа тигізетін теріс әсерін азайту бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования включают полевые и лабораторные исследования, сбор проб воды, воздуха, растительности и продукции животноводства, а также их радионуклидный и химический анализ.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері далалық және зертханалық зерттеулерді, су, ауа, өсімдіктер мен мал шаруашылығы өнімдерінің үлгілерін жинауды, олардың радионуклидтік және химиялық талдауын қамтиды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и новизна: проект даст новые данные о радиоактивном загрязнении бассейна реки Шаган, включая уровни трития в воде, воздухе, растительности и продукции животноводства. Новизна заключается в разработке научно обоснованных рекомендаций по снижению радиационной нагрузки на население и окружающую среду.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер мен жаңашылдығы: жоба Шаған өзені бассейніндегі радиоактивті ластану деңгейі, оның ішінде суды, ауаны, өсімдіктер мен мал шаруашылығы өнімдерін қамтитын тритий мөлшері туралы жаңа деректер береді. Жаңашылдығы – халық пен қоршаған ортаға радиациялық жүктемені төмендету бойынша ғылыми негізделген ұсыныстарды әзірлеу.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Конструктивные показатели: Установка и использование специализированного полевого оборудования для сбора проб воды, воздуха, почвы, растительности и продукции животноводства. Организация лабораторий для проведения спектрометрических и химических анализов. Моделирование распространения радиоактивных загрязнений и их воздействия на экосистемы и население. Технико-экономические показатели: Продолжительность проекта: Количество публикаций: не менее 3 статей в рецензируемых журналах, монография по теме проекта. Вовлечение специалистов: 9 молодых ученых, включая PhD, магистров и исследователей из Казахстана и Венгрии. Разработка практических рекомендаций для снижения воздействия радиоактивного загрязнения, предполагающая экономию затрат на здравоохранение и улучшение экологической обстановки в зоне исследования.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Конструктивтік көрсеткіштер: Су, ауа, топырақ, өсімдіктер мен мал шаруашылығы өнімдерінің үлгілерін жинау үшін мамандандырылған далалық жабдықты орнату және пайдалану. Спектрометриялық және химиялық талдау жүргізуге арналған зертханаларды ұйымдастыру. Радиоактивті ластаушылардың таралуын және олардың экожүйелер мен халыққа әсерін модельдеу. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер: Жобаның ұзақтығы: Публикация саны: кемінде 3 мақаланы рецензияланатын журналдарда жариялау, жоба тақырыбы бойынша монография. Мамандарды тарту: Қазақстан мен Венгриядан PhD дәрежесі бар 9 жас ғалым, магистрлер және зерттеушілер. Радиоактивті ластанудың әсерін азайту бойынша практикалық ұсыныстарды әзірлеу, бұл денсаулық сақтау шығындарын үнемдеуге және зерттеу аймағындағы экологиялық жағдайды жақсартуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения: результаты проекта могут быть применены в области радиоэкологии, охраны окружающей среды и сельского хозяйства. Разработанные рекомендации будут полезны для органов государственного управления, научных учреждений, а также для местных сообществ в районах, подверженных радиоактивному загрязнению. Эти результаты также могут быть использованы для минимизации риска облучения населения и улучшения экологической обстановки в регионах с повышенным радиационным фоном.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: жобаның нәтижелері радиоэкология, қоршаған ортаны қорғау және ауыл шаруашылығы салаларында қолданылуы мүмкін. Әзірленген ұсыныстар мемлекеттік басқару органдарына, ғылыми мекемелерге, сондай-ақ радиоактивті ластану қаупі бар аймақтардағы жергілікті қауымдастықтарға пайдалы болады. Бұл нәтижелер радиациялық фон жоғары аймақтарда халықтың сәулелену қаупін азайту және экологиялық жағдайды жақсарту үшін де қолданыла алады.