The object of research, development or design (in Russian) : Общественные отношения, возникающие в процессе развития и регулирования конкуренции на трансграничных рынках.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікті дамыту және реттеу процесінде туындайтын қоғамдық қатынастар.

Aim of work (in Russian) : Разработка теоретико-методологических подходов и практических рекомендаций по решению проблем развития конкуренции на трансграничных рынках ЕАЭС, направленных на обеспечение национальных интересов Казахстана с учетом стандартов ВТО в условиях внешних вызовов.

Aim of work (in Kazakh) : ДСҰ стандарттарын ескере отырып, сыртқы қауіп-қатерлер жағдайында Қазақстанның ұлттық мүдделерін қамтамасыз етуге бағытталған ЕАЭО трансшекаралық нарықтарындағы бәсекелестікті дамыту мәселелерін шешуге арналған теориялық-әдістемелік тәсілдер мен практикалық ұсыныстарды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В рамках проведения первого года исследования были применены следующие методы: сравнительного анализа, статистического анализа, метод выборочного исследования и опроса, общенаучные методы познания, в том числе диалектический и сравнительный методы, метод синтеза и анализа, индукции и дедукции, частно-научные методы познания, в том числе историко-правовой, формально-юридический, структурно-функциональный и сравнительно-правовой методы. Метод сравнительного анализа был использован при изучении вопросов применения принципа исчерпания прав на товарный знак по законодательству зарубежных стран, различных систем государственных закупок, включая сравнительный анализ системы госзакупок ЕС, США, Китая, Кореи в свете развития конкуренции, стандартов ВТО по антимонопольному регулированию и конкуренции в рамках СНГ и ЕАЭС. Метод выборочного исследования был применен поскольку исследование включает в себя изучение экономических и правовых последствий смены принципа исчерпания прав на товарный знак применительно к отдельно отобранной группе предметов – социально значимых товаров. Первичная (исходная) информация была получена методами опроса (включая социологические опросы и интервью), наблюдения, контент-анализа документов.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің бірінші жылын өткізу шеңберінде мынадай әдістер қолданылды: салыстырмалы талдау, стастистикалық талдау, іріктеп зерттеу және сауалнама әдісі, танымның жалпы ғылыми әдістері, оның ішінде диалектикалық және салыстырмалы әдістер, синтез және талдау, индукция және дедукция әдісі, танымның жеке ғылыми әдістері, оның ішінде тарихи-құқықтық, формальды-құқықтық, құрылымдық-функционалдық және салыстырмалы-құқықтық әдістер. Салыстырмалы талдау әдісі шет елдердің заңнамасы бойынша тауар белгісіне құқықтардың сарқылу қағидасын, ЕО, АҚШ, Қытай, Корея Мемлекеттік сатып алу жүйесін бәсекелестікті дамыту, ТМД және ЕАЭО шеңберіндегі монополияға қарсы реттеу және бәсекелестік жөніндегі ДСҰ стандарттары тұрғысынан салыстырмалы талдауды қоса алғанда, әртүрлі мемлекеттік сатып алу жүйелерін қолдану мәселелерін зерделеу кезінде пайдаланылды. Зерттеу тауар белгісіне құқықтардың сарқылу қағидаларын өзгертудің экономикалық және құқықтық салдарын жеке таңдалған заттар тобы – әлеуметтік маңызы бар тауарларға қатысты зерттеуді қамтитындықтан іріктеп зерттеу әдісі қолданылды. Бастапқы (алғашқы) ақпарат сауалнама (әлеуметтік сауалнамалар мен сұхбаттарды қоса), бақылау, құжаттарды мазмұнды талдау әдістерімен алынды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Осуществлен анализ по вопросам применения принципа исчерпания прав на товарный знак по законодательству США, Европы, Азии и стран СНГ. Проведен анализ различных систем государственных закупок, существующих в зарубежных странах и регионах мира. Проведен анализ стандартов ВТО по антимонопольному регулированию и конкуренции, определено их значение для СНГ и ЕАЭС. Подготовлен опросник для проведения социологических опросов и интервью, осуществлен выезд в первую группу регионов РК, проведены соц.опросы и интервью хоз.субъектов и потребителей. Изучено текущее состояние конкуренции на ТГР по отдельным СЗТ. Осуществлён анализ действующих товарных знаков с акцентом на их оформление и соответствие установленным требованиям. Результаты исследований по вышеназванным вопросам были включены в доклады на круглом столе, приуроченном к окончанию 1-го года исследования, который прошел 1-го ноября 2024 г. в комбинированном формате в стенах Университета «Нархоз». Программа доступна по ссылке https://docs.google.com/document/d/1pym0OVxrLTuqaeEyKu7o4Aag_EjzH01_/edit?usp=drive_link&ouid=113202522873865120065&rtpof=true&sd=true и содержит ссылки на доклады членов ИГ. По результатам исследования международно-правовых основ антимонопольного регулирования в СНГ и ЕАЭС была подготовлена монография https://drive.google.com/file/d/1Cy6GlKpxxaH9ULGzUELIUFDr0VHmorBK/view?usp=drive_link.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : АҚШ, Еуропа, Азия және ТМД елдерінің заңнамасы бойынша тауар белгісіне құқықтардың сарқылу принципін қолдану мәселелері бойынша талдау жүргізілді. Шет елдерде және әлемнің өңірлерінде бар мемлекеттік сатып алудың түрлі жүйелеріне талдау жүргізілді. Монополияға қарсы реттеу және бәсекелестік бойынша ДСҰ стандарттарына талдау жүргізілді, олардың ТМД және ЕАЭО үшін маңызы анықталды. Әлеуметтік сауалнамалар мен сұхбаттар жүргізу үшін сауалнама дайындалды, анықталған ҚР өңірлерінің бірінші тобына шығу жүзеге асырылды, шаруашылық жүргізуші субъектілер мен тұтынушылар арасында әлеуметтік сауалнамалар мен сұхбаттар жүргізілді. Жекелеген ӘМБТ бойынша ТШН бәсекелестіктің ағымдағы жай-күйі зерделенді. Қолданыстағы тауар белгілерін олардың ресімделуіне және талаптарға сәйкестігіне назар аудара отырып талдау жүргізілді. Жоғарыда аталған мәселелер бойынша зерттеу нәтижелері 2024 ж. 1 қарашада "Нархоз" университетінің қабырғасында біріктірілген форматта өткен проекттің 1-ші жылының соңына орайластырылған дөңгелек үстелдегі баяндамаларға енгізілді. Бағдарлама https://docs.google.com/document/d/1pym0OVxrLTuqaeEyKu7o4Aag_EjzH01_/edit?usp=drive_link&ouid=113202522873865120065&rtpof=true&sd=true сілтемеде және ЗТ мүшелерінің баяндамаларына сілтемелерді қамтиды. ТМД мен ЕАЭО-да монополияға қарсы реттеудің халықаралық-құқықтық негіздерін зерттеу нәтижелері бойынша монография дайындалды https://drive.google.com/file/d/1Cy6GlKpxxaH9ULGzUELIUFDr0VHmorBK/view?usp=drive_link.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : 1. Показатели функционального назначения проекта, который призван повысить уровень развития конкуренции на трансграничных рынках ЕАЭС, за счет чего могут быть снижены цены на соответствующие товары. 2. Показатели социально-экономической надежности и политико-правовой без-опасности проекта. 3. Показатели потенциальной экономической эффективности проекта, который в состоянии повысить конкурентоспособность отечественной продукции на трансграничных рынках ЕАЭС. 4. Показатели уровня конкурентоспособности казахстанских товаров на трансграничных рынках, с учётом стандартов ВТО и практики ЕАЭС, в т.ч. анализ доли Казахстана на трансграничных рынках в определенных секторах экономики. 5. Показатели антидемпинга и мер защиты конкуренции, включая анализ приме-нения антидемпинговых мер и других защитных механизмов (например, субсидии, квоты, тарифы) в ответ на внешнюю конкуренцию в рамках ВТО и ЕАЭС. Конструктивные и технико-экономические показатели, приведенные выше, являются основой для глубокого анализа правовых и экономических проблем развития конкуренции на трансграничных рынках, с учётом специфики стандартов ВТО и практики ЕАЭС, а также для выработки рекомендаций по обеспечению национальных интересов Казахстана в этих условиях.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 1. ЕАЭО трансшекаралық нарықтарындағы бәсекелестікті дамыту деңгейін артты-руға арналған жобаның функционалдық мақсатының көрсеткіштері есебінен тиісті тауарлардың бағасы төмендетілуі мүмкін. 2. Жобаның әлеуметтік-экономикалық сенімділігі мен саяси-құқықтық қауіпсіздігінің көрсеткіштері. 3. ЕАЭО трансшекаралық нарықтарында отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға қабілетті жобаның әлеуетті экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері. 4. ДСҰ стандарттары мен ЕАЭО тәжірибесін ескере отырып, трансшекаралық нарықтардағы қазақстандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілік деңгейінің көрсеткіштері, оның ішінде экономиканың белгілі бір секторларындағы трансшекаралық нарықтардағы Қазақстанның үлесін талдау. 5. ДСҰ және ЕАЭО шеңберіндегі сыртқы бәсекелестікке жауап ретінде демпингке қарсы шаралар мен басқа да қорғау тетіктерін (мысалы, субсидиялар, квоталар, тарифтер) қолдануды талдауды қоса алғанда, демпингке қарсы және бәсекелестікті қорғау шарала-рының көрсеткіштері. Жоғарыда келтірілген конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсет-кіштер ДСҰ стандарттары мен ЕАЭО тәжірибесінің ерекшелігін ескере отырып, трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікті дамытудың құқықтық және экономикалық проблемаларын терең талдау үшін, сондай-ақ осы жағдайларда Қазақстанның ұлттық мүдделерін қамтамасыз ету бойынша ұсынымдар әзірлеу үшін негіз болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения и достижение промежуточных результатов полностью соответствует намеченному плану, который включает в себя выполнение ряда ключевых работ и мероприятий, направленных на достижение основных целей и задач проекта.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаны іске асыру дәрежесі және аралық нәтижелерге қол жеткізу негізгі мақсаттар мен міндеттерді орындауға бағытталған белгіленген жоспарға толық сәйкес келетін бірқатар негізгі жұмыстар мен іс-шараларды орындауды қамтиды.

Efficiency (in Russian) : Все запланированные работы, предусмотренные в рамках реализации проекта, были выполнены в полном объеме и в соответствии с установленными сроками. Были получены значимые новые научные результаты, которые существенно расширяют понимание исследуемой области. Кроме того, осуществлен сбор практического материала, который в дальнейшем будет подвергнут тщательной обработке и анализу для извлечения дополнительных выводов и рекомендаций. На основе проделанной работы можно сделать вывод, что проект был выполнен эффективно, что подтверждается не только успешным завершением всех этапов первого года исследования, но и полученными результатами, которые имеют как теоретическую, так и практическую ценность.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны іске асыру шеңберінде көзделген барлық жоспарланған жұмыстар толық көлемде және белгіленген мерзімдерге сәйкес орындалды. Зерттелетін саланы түсінуді едәуір кеңейтетін маңызды жаңа ғылыми нәтижелер алынды. Сонымен қатар, қосымша тұжырымдар мен ұсыныстарды алу үшін болашақта мұқият өңделетін және талданатын тәжірибелік материал жиналды. Атқарылған жұмыстың негізінде жоба тиімді орындалды деген қорытынды жасауға болады, бұл зерттеудің бірінші жылының барлық кезеңдерінің сәтті аяқталуымен ғана емес, сонымен қатар теориялық және тәжірибелік құндылығы бар нәтижелермен де расталады.

Field of application (in Russian) : Результаты проведённого исследования и его материалы, включая социологические опросы, интервью с хозяйствующими субъектами и потребителями могут быть широко использованы для совершенствования экономической политики и государственного регулирования, стимулирования конкуренции, повышения качества жизни граждан, раз-вития бизнес-среды и усиления социальной политики в Казахстане. Эти данные могут оказать влияние как на макроэкономическое планирование, так и на разработку практических рекомендаций для бизнес-сообщества и государственных структур. Результаты исследования стандартов ВТО в области конкуренции и антимонопольного регулирования в рамках СНГ и ЕАЭС имеют широкую область применения. Они помогут не только способствовать гармонизации законодательства государств-участников с нормами международного права, но и повысят конкуренцию, снизят риски монополизации рынков и обеспечат более эффективное экономическое развитие. Также результаты исследования могут быть использованы для реформирования и улучшения национальных систем госзакупок, повышения эффективности и прозрачности расходования публичных средств, а также для формирования справедливых и конкурентных условий на рынках. Наконец, результаты исследования будут востребованы в сфере юридической и экономической науки Казахстана для дальнейшего развития соответствующих разделов и направлений этих наук, а также в деле подготовки кадров в стенах высших учебных заведений.

Field of application (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеу нәтижелері мен оның материалдары, соның ішінде әлеуметтік сауалнамалар, шаруашылық жүргізуші субъектілермен және тұтынушылармен сұхбаттар экономикалық саясатты және мемлекеттік реттеуді жетілдіру, бәсекелестікті ынталандыру, азаматтардың өмір сүру сапасын арттыру, бизнес-ортаны дамыту және Қазақстандағы әлеуметтік саясатты күшейту үшін кеңінен пайдаланылуы мүмкін. Бұл деректер макро-экономикалық жоспарлауға да, бизнес-қауымдастық пен мемлекеттік құрылымдар үшін тәжірибелік ұсыныстарды әзірлеуге де әсер етуі мүмкін. ТМД және ЕАЭО шеңберіндегі бәсекелестік және монополияға қарсы реттеу саласындағы ДСҰ стандарттарын зерттеу нәтижелері кең қолданысқа ие. Олар қатысушы мемлекеттердің заңнамасын халықаралық құқық нормаларымен үйлестіруге ықпал етіп қана қоймай, бәсекелестікті арттырады, нарықтарды монополиялау тәуекелдерін азайтады және неғұрлым тиімді экономикалық дамуды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ зерттеу нәтижелері мемлекеттік сатып алудың ұлттық жүйелерін реформалау және жақсарту, жария қаражатты жұмсаудың тиімділігі мен ашықтығын арттыру, сондай-ақ нарықтағы әділ және бәсекелестік жағдайларды қалыптастыру үшін пайдаланылуы мүмкін. Зерттеу нәтижелері Қазақстанның заң және экономикалық ғылымы саласында осы ғылымдардың тиісті бөлімдері мен бағыттарын одан әрі дамыту үшін, сондай-ақ жоғары оқу орындары қабырғаларында кадрлар даярлау ісінде сұранысқа ие болады.