The object of research, development or design (in Russian) : Изучение эпизоотической ситуации в Южных регионах (Жамбылская, Туркестанская и Кызылординская области) с кровососущими клещами у сельскохозяйственных животных и исследование клещей по выявлению вирусных трансмиссивных болезней (блютанг, болезнь Шмалленберга, нодулярный дерматит КРС, конго-крымская геморогическая лихорадка) результаты которы дадут разработать возможность для создания карт, по визуализации и зонированию очагов вирусных инфекций в Южных регионах, с внесением координат в геоинформационную систему.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Оңтүстік облыстардағы (Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстары) ауыл шаруашылығы жануарларындағы қансорғыш кенелермен эпизоотиялық жағдайды зерттеу және вирустық тасымалдаушы ауруларды (блютанг, Шмалленберг ауруы, ірі қара малдың нодулярлы дерматиті, конго-Қырым геморогиялық қызбасы) анықтау бойынша Оңтүстік өңірлердегі кенелерді зерттеу нәтижелерін карталар жасауға, визуализациялауға және ошақтарды аймақтарға бөлу геоақпараттық жүйеге координаттар енгізуге мумкіндік береді.

Aim of work (in Russian) : Проведение мониторинговых исследований, по выявлению вирусных трансмиссивных болезней сельскохозяйственных животных и человека в Южном регионе Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік аймағындағы ауыл шаруашылығы жануарлары мен адамдардың вирустық тасымалдаушы ауруларын анықтау бойынша мониторингтік зерттеулер жүргізу.

Методы исследования (на русском) : Для выявления РНК вируса ККГЛ проводили набором «АмплиСенс® CCHFV-FL». Набор реагентов для выявления PНК вируса Крымской-Конго геморрагической лихорадки (ККГЛ, Crimean-Congo hemorrhagic fever virus, CCHFV) в биологическом материале методом полимеразной цепной реакции (ПЦР) с гибридизационно-флуоресцентной детекцией. Для выявления РНК вируса Шмалленберга использовали “Набора реагентов «ПЦР-ШМАЛЛЕНБЕРГ-ФАКТОР» для выявления РНК вируса Шмалленберга в биологическом материале методом обратной транскрипции и полимеразной цепной реакцией (ПЦР) с флуоресцентной детекцией в режиме реального времени (ОТ ПЦР РВ)”. Производитель ООО «ВЕТ ФАКТОР». Выделение вируса блютанга проводили “Набора реагентов «ПЦР-БЛЮТАНГ-ФАКТОР» для выявления РНК вируса блютанга (Bluetongue virus, BTV) в биологическом материале от жвачных методом реакции обратной транскрипции и полимеразной цепной реакции (ПЦР) с флуоресцентной детекцией в режиме реального времени. (ОТ ПЦР РВ). Производитель ООО «ВЕТ ФАКТОР». Для определения ДНК нодулярного дерматита использовали “Набора реагентов «ПЦР-НОДУЛЯРНЫЙ-ДЕРМАТИТ-КРС-ФАКТОР» для выявления нуклеиновых кислот вируса нодулярного дерматита (Lumpy skin disease virus, LSDV) в биологическом материале методом полимеразной цепной реакции с гибридизационно-флуоресцентной детекцией в режиме реального времени. Производитель ООО «ВЕТ ФАКТОР».

Методы исследования (на казахском) : КҚГҚ вирусының РНҚ-сын «АмплиСенс® CCHFV-FL» жинағымен бөлініп алынды. Конго-Қырым геморрагиялық қызба (КҚГҚ, Crimean-Congo hemorrhagic fever virus, CCHFV) вирусының РНҚ-сын анықтауға арналған реагенттер жиынтығы биологиялық материалды гибридтеу-флуоресцентті анықтаумен полимеразды тізбекті реакция (ПТР) әдісін қолдану. Шмалленберг ауруының вирусын анықтау үшін нақты уақыттағы флуоресцентті анықтаумен (RT ПТР) кері транскрипция және полимеразды тізбекті реакция (ПТР) арқылы биологиялық материалдағы Шмалленберг вирусының РНҚ-сын анықтауға арналған «ПТР-ШМАЛЛЕНБЕРГ-ФАКТОР» реагент жинағын қолдандық. Өндіруші: "ВЕТ ФАКТОР" ЖШҚ. Блютанг вирусын анықтау үшін нақты уақыт режимінде флуоресцентті анықтаумен кері транскрипция және полимеразды тізбекті реакция (ПТР) әдісімен күйіс қайыратындардың биологиялық материалда блютанг вирусының (Bluetongue virus, BTV) РНҚ-сын анықтау үшін "ПТР-БЛЮТАНГ-ФАКТОР" реагенттер жиынтығымен жүргізілді. (ОТ ПТР НУ). Өндіруші "ВЕТ ФАКТОР" ЖШҚ. Нодулярлы дерматиттің ДНҚ-сын анықтау үшін нақты уақыт режимінде гибридтеу-флуоресцентті детекциямен полимеразды тізбекті реакция әдісімен биологиялық материалда нодулярлы дерматит вирусының (Lumpy skin disease virus, LSDV) нуклеин қышқылдарын анықтау үшін "ПТР-нодулярлы-ДЕРМАТИТ-ІҚМ факторы" реагенттер жиынтығы пайдаланылды."Өндіруші "ВЕТ ФАКТОР" ЖШҚ.

Obtained results and novelty (in Russian) : Всего было собрано 3281 образцов взрослых клещей: 382 (11,7%) образцов из Жамбылской, 2690 (81,9%) образцов из Туркестанской и 209 (6,4%) образцов из Кызылординской областей. В результате проведения идентификации, клещи были отнесены к 9 видам клещей семейства Ixodidae. Установлена серопозитивность животных на нодулярный дерматит КРС в Жамбылской, Туркестанской и Кызылординской области, с напряженностью антител 1:32-1:64. Антитела к вирусу болезни Шмалленберг не обнаружены. Серопозитивные животные на возбудитель болезни блютанга выявлены из Жамбылской области Кордайского района в 1,7% исследуемых сывороток крови. По результатам лабораторных исследований образцов, отобранных в Жамбылской, Туркестанской и Кызылординской областях, установлено носительство арбовирусов в 25 (5%) исследуемых пробах цельной крови и в 755 (23%) клещей. В результате проведенных исследований молекулярно-генетическим методом была идентифицирована РНК вируса Конго-крымской геморрагической лихорадки в клещах Hyalomma scupense. Положительные к вирусу ККГЛ пробы были обнаружены в Байдибекском районе Туркестанской области. Научная новизна проекта заключается в том, что впервые в Казахстане будут разработаны новые технологии в области ветеринарии, изучение зараженности кровососущими насекомыми в распространения арбовирусных болезней сельскохозяйственных животных и человека в Южных регионах Республики Казахстан.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Барлығы 3281 ересек кенелер сынамалары жиналды: Жамбыл 382 (11,7%), Түркістан 2690 (81,9%) және Қызылорда облыстарынан 209 (6,4%) сынамалар алынды. Сәйкестендіру нәтижесінде Ixodidae тұқымдасына жататын кенелердің 9 түріне жатқызылды. Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарында антиденелердің титрі 1:32-1:64 болатын ІҚМ нодулярлы дерматитіне жануарлардың серопозитивтілігі анықталды. Шмалленберг ауруының вирусына антиденелер табылған жоқ. Блютанг ауруының қоздырғышына серопозитивті жануарлар Қордай ауданының Жамбыл облысынан зерттелетін қан сарысуларының 1,7% -. анықталды. Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарынан алынған сынамаларды зертханалық зерттеу нәтижелері бойынша зерттелген жалпы қан үлгілерінің 25 (5%) және 755 (23%) кенеде арбовирустардың тасымалдануы анықталды. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде Hyalomma scupense кенелеріндегі Қырым-конго геморрагиялық қызба вирусының РНҚ-сы молекулалық-генетикалық әдіспен анықталды. Түркістан облысының Бәйдібек ауданында КҚГҚ вирусына оң сынамалар анықталды. Жобаның ғылыми жаңалығы Қазақстанда алғаш рет ветеринария саласында жаңа технологиялар әзірленіп, Қазақстан Республикасының оңтүстік өңірлерінде ауыл шаруашылығы жануарлары мен адамның арбовирустық ауруларының таралуында қансорғыш жәндіктердің жұқпалылығын зерделеу болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Выявление новых источников заболеваний позволит внедрить эффективные методы и меры борьбы с трансмиссивными болезнями сельскохозяйственных животных.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Аурудың жаңа көздерін анықтау ауыл шаруашылығы жануарларының тасымалдаушы ауруларымен күресудің тиімді әдістері мен шараларын енгізуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследования по изучению зараженности вирусными трансмиссивными болезнями, сельскохозяйственных животных и человека, с помощью электронной системы ArcGIS дадут возможность для создания карт, по визуализации и зонированию очагов вирусных инфекций в Южных регионах, с внесением координат в геоинформационную систему

Level of implementation (in Kazakh) : ArcGIS электрондық жүйесінің көмегімен вирустық тасымалдаушы аурулардың, ауыл шаруашылығы жануарлары мен адамдардың жұқпалылығын зерттеу бойынша зерттеу нәтижелері геоақпараттық жүйеге координаттар енгізе отырып, оңтүстік өңірлердегі вирустық инфекциялар ошақтарын бейнелеу және аймақтарға бөлу бойынша карталар жасауға мүмкіндік береді.

Efficiency (in Russian) : Ожидаемые результаты исследований, будут ориентированы на предотвращение экономического ущерба и направлены на улучшение эпизоотологической ситуации, безопасности сельскохозяйственных животных и человека, что отразится на продовольственной безопасности страны.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеудің күтілетін нәтижелері экономикалық залалдың алдын алуға бағытталған және эпизоотологиялық жағдайды, ауыл шаруашылығы жануарлары мен адамның қауіпсіздігін жақсартуға бағытталған, бұл елдің азық-түлік қауіпсіздігіне әсер етеді.

Field of application (in Russian) : Ветеринария, сельское хозяйство, эпизоотология.

Field of application (in Kazakh) : Ветеринария, ауыл шаруашылығы, эпизоотология.