The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследований – почва, растения пшеницы, гербициды сульфонилмочевины и биологические препараты для изучения остаточного последействия гербицидов сульфонилмочевины в почве и пшенице, в севообороте (в последующих культурах), влияния биологических удобрений на состав почвенной микрофлоры и урожайность зерновых. В результате исследований будут разработаны технологии повышения урожайности с минерализацией химических препаратов и увеличения внесения биологических.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері – сульфонилмочевина гербицидтерінің топырақтағы және бидайдағы, ауыспалы егісте (кейінгі дақылдарда) қалдықты әсерін, биологиялық тыңайтқыштардың топырақ микрофлорасының құрамына және астық дақылдарының өніміне әсерін зерттеуге арналған топырақ, бидай өсімдіктері, сульфонилмочевина гербицидтері және биологиялық препараттар. Зерттеулер нәтижесінде химиялық заттардың минералдануы арқылы өнімділікті арттыру және биологиялық препараттарды қолдануды арттыру технологиялары әзірленеді.

Aim of work (in Russian) : Изучение последействия гербицидов сульфонилмочевины в почве и пшенице, оценка эффективности влияния их остатков на последующие культуры в севообороте, а также оценка влияния биологических удобрений на состав почвенной микрофлоры и урожайность зерновых в условиях земледелия Северного Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Сульфонилмочевина гербицидтерінің топырақтағы және бидайдағы қалдық әсерлерін және олардың қалдықтарының Солтүстік Қазақстан ауыспалы егістеріндегі дақылдарға әсерін зерттеу

Методы исследования (на русском) : При проведении исследований применяются описательные, корреляционные и экспериментальные подходы. Постановка полевых опытов (планирование, схемы, повторности и др.) научно обоснована, и произведена на основе общепринятых методов в агрономии - «Методика полевого опыта», Доспехов Б.А. (1985). Остатки (последействие) сульфонилмочевинных гербицидов в почве и в растениях определялись методом газовой хроматографии и методом биоанализа. Учеты и наблюдения за растениями - определение высоты растений, биомассы побегов и урожайности зерна (зерновых), соотношения клубней (картофеля) и уровень их снижения проводятся в соответствии с методикой ГСИ, контрольная обработка (без использования гербицидов) рассчитана и использована при анализе результатов испытаний. При реализации опыта по оценке влияния биологических препаратов на микрофлору почвы и качество урожая культур, так же проводились учеты и наблюдения. Данные исследований проанализированы с использованием соответствующего статистического программного обеспечения.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу жүргізу кезінде сипаттамалық, корреляциялық және тәжірибелік тәсілдер қолданылады. Танаптық тәжірибелерді қою (жоспарлау, сұлбалар, қайталанулар және т.б.) ғылыми негізделген және агрономиядағы жалпы қабылданған әдістер - Б. А. Доспеховтың (1985) "Танаптық тәжірибе әдістемесі", негізінде жасалған. Топырақтағы және өсімдіктердегі сульфонилмочевина гербицидтерінің қалдықтары (қалдық әсерлері) газ хроматографиясы және биоанализ әдісімен анықталды. Өсімдіктердің өсуі мен дамуы бойынша есептеулер мен бақылаулар - өсімдіктердің биіктігін, өскіндердің биомассасын және астықтың (дәнді дақылдардың) өнімділігін, түйнектердің (картоптың) арақатынасын және олардың төмендеу деңгейін анықтау МСС әдістемесіне сәйкес жүргізіледі, бақылау өңдеу (гербицидтерді қолданбау арқылы) есептелген және сынақ нәтижелерін талдау кезінде пайдаланылған. Биологиялық препараттардың топырақ микрофлорасына және дақылдар өнімінің сапасына әсерін бағалау бойынша тәжірибені іске асыру кезінде де өсімдіктердің өсуі мен дамуы бойынша есептеулер мен бақылаулар жүргізілді. Зерттеу деректері тиісті статистикалық бағдарламалық жасақтаманың көмегімен талданды.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам 2024 года исследований определены препараты, из списка наиболее распространенных в Казахстане, имеющие высокий остаточный эффект в почве и в растениях пшеницы. Впервые в Казахстане проводится изучение последействия гербицидов сульфонилмочевины в почве и пшенице, и оценка влияния их остатков на культуры в севообороте земледелия Северного Казахстана. Кроме того, ведется поиск компромиссного решения по улучшению микрофлоры почвы и повышению урожайности культур, проводится оценка влияния биологических удобрений на воспроизводство плодородия почвы, изменения состава почвенной микрофлоры и на урожайность сельскохозяйственных культур в полевых и в лабораторных (в условиях фитотрона) условиях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2024 жылғы зерттеу нәтижелері бойынша топырақта және бидай өсімдіктерінде жоғары қалдық әсерлері бар Қазақстандағы ең көп таралған препараттар анықталды. Қазақстанда алғаш рет топырақ пен бидайдағы сульфонилмочевина гербицидтерінің әсерін зерттеу және олардың қалдықтарының Солтүстік Қазақстан егіншілігінің ауыспалы егістеріндегі дақылдарға әсерін бағалау жүргізілуде. Сонымен қатар, топырақ микрофлорасын жақсарту және дақылдардың өнімділігін арттыру бойынша ымыралы шешім іздестірілуде, биологиялық тыңайтқыштардың топырақ құнарлылығының жоғарылауына, топырақ микрофлорасының құрамының өзгеруіне және ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігіне әсерін бағалау бойынша зерттеулер далалық және зертханалық (фитотрон жағдайында) жүргізіліп жатыр.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для обоснования эффективности применения гербицидов сульфонилмочевины, биоудобрений, сравнительной характеристики качества исследуемых объектов (почвы и растений), и экономической рентабельности их применения, будет проведена экономическая оценка полученных данных, с учетом последействия гербицидов сульфонилмочевины.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сульфонимочевина гербицидтерін, био тыңайтқыштарды қолданудың тиімділігін, зерттелетін объектілер (топырақ және өсімдіктер) сапасының салыстырмалы сипаттамасын және оларды қолданудың экономикалық тиімділігін негіздеу үшін сульфонилмочевина гербицидтерінің әсерін ескере отырып, алынған деректерге экономикалық бағалау жүргізілетін болады.

Level of implementation (in Russian) : Реализация данного проекта требует постановки непрерывных полевых и лабораторных опытов и глубоко научного анализа. Уровень готовности технологии (по шкале TRL): на момент подачи заявки - 2, на момент завершения - 3.

Level of implementation (in Kazakh) : Бұл жобаны жүзеге асыру үздіксіз танаптық және зертханалық тәжірибелер мен терең ғылыми талдауды қажет етеді. Технологияның дайындық деңгейі (TRL шкаласы бойынша): өтінім беру кезінде - 2, аяқтау кезінде - 3.

Efficiency (in Russian) : При оценке влияния последействия гербицидов сульфонилмочевины, определения его уровня, будут разработаны технологии повышения урожайности с минимализацией химических препаратов и увеличения внесения биологических. Разработанный комплекс мероприятий позволит повысить здоровье нации, и сократит расходы фермеров на чрезмерное применение химических препаратов, а также, применение органической продукции улучшит микрофлору почвы, повышая ее продуктивность.

Efficiency (in Kazakh) : Сульфонилмочевина гербицидтерінің әсерін бағалау, оның деңгейін анықтау кезінде химиялық препараттарды барынша азайта отырып және биологиялық препараттарды енгізуді көбейте отырып, өнімділікті арттыру технологиялары әзірленетін болады. Әзірленген іс-шаралар кешені ұлттың денсаулығын жақсартуға және фермерлердің химиялық препараттарды шамадан тыс қолдануға, сондай-ақ органикалық өнімдерді қолдануға жұмсайтын шығындарын азайтуға мүмкіндік береді, топырақтың микрофлорасын жақсартады, оның өнімділігін арттырады.

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство (земледелие, растениеводство)

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы (егіншілік, өсімдік шаруашылығы)