The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является историко-география древних и средневековых городов Сырдарьи, Таласа, Семиречья и соседствовавших с ними регионов (Фергана, Кашкар, Аксу, Уштурфан, Бешбалык, Шамбалык, Екиогуз), в частности, характеристики городов региона согласно историческим данным и расстояние между ними; типы хозяйствования и культуры; их значимость на Шелковом пути; дорожные маршруты, соединяющие города между собой и перевалы через горы Тянь-Шаня и др. В рамках исследования также рассматриваются оседлая культура названных городов и влиюяющая на нее культура кочевников, их взаимосвязь и региональные особенности, религиозные позиции и национальный менталитет оседлых и кочевых народов, традиции хозяйствования.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі ̶ ежелгі заман және ортағасырлардағы Сырдәрия, Талас, Жетісу өңіріндегі және оған көрші жатқан аймақтардағы (Ферғана, Қашқар, Ақсу, Үштұрфан, Бешбалық, Шамбалық, Екіөгіз) қалалардың тарихи-географиясы, атап айтқанда аймақтағы қалалардың тарихи деректердегі сипаттамалары, олардың арақашықтығы, шаруашылық-мәдени типтері, бағыттары, Жібек жолындағы маңызы, сондай-ақ қалаларды бір-бірімен тұтастыратын жол маршруттары, Тянь-Шань тауы арқылы өтетін әйгілі асулар, т.б. Зерттеу нысаны аясына тағыда қалалардағы отырықшы мәдениет пен оған әсер етуші көшпенділер мәдениеті, олардың өзара байланысы және аймақтық ерекшеліктері, отырықшы және көшпенді халықтардың діни ұстанымдары мен ұлттық менталитеттері, шаруашылық дәстүрлері де қарастырылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – изучить историю и географию древних и средневековых городов Казахстана и соседних регионов в контексте отношений Восток-Запад, встречи цивилизаций; представить наши древние города в новом свете на благо развития современного Казахстана; раскрыть потенциал духовного и культурного развития Нового Казахстана, популяризируя историко-географические преимущества региона: расположение и историю древних городов Сырдарьи, Таласа и Семиречья, их деятельность на Великом Шелковом пути, социальную значимость этих городов, удаленность друг от друга, культурное развитие, связь с кочевым цивилизациями и т.д.

Aim of work (in Kazakh) : Біздің мақсатымыз Қазақстан мен оған көрші аймақтағы ежелгі және ортағасырлық қалалардың тарихи-географиясын Шығыс пен Батыс қарым-қатынасы, өркениеттер тоғысы контексінде зерттеу, байырғы қалаларымызды әлемге танытып, оларды жаңғыртып, Қазақстанның заманауи дамуы үшін қызмет еттіру. Сонымен қатар, Сырдария, Талас және Жетісу өңірлеріндегі көне қалалардың орны, тарихы, олардың Ұлы Жібек жолы бойында атқарған қызметі, қоғамдық жағдайы, бір-бірінен арақашықтығы, маршруттары, мәдени дамуы, көшпенділер өркениетімен байланысы сынды мәселелерді жүйелі қарастыру әрі өңірдің тарихи-географиялық артықшылықтарын насихаттау арқылы Жаңа Қазақстанды рухани-мәдени тұрғыдан дамытудың потенциалын паш ету болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Среди методов исследования были применены историческая последовательность, комплексный анализ, системный анализ, сравнительно-типологический анализ, анализ исторических данных, сравнение научных трудов на разных языках, полевые экспедиции. Также использованы результаты лабораторных и антропологических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу тәсілдері тарихи дәйектілік, кешенді жүйелілік және салыстырмалы-типологиялық машық, деректерді талдау, салыстыру, түрлі тілдердегі ғылыми еңбектерді кеңінен қолданылады, далалық экспедиция ұйымдастырылады. Зертханалық, антропологиялық талдау нәтижелері қатар пайдаланылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе исследования были проанализированы новые сведения о расположении и исторической роли древних городов Семиречья вдоль рек Сырдарьи, Шу и Талас. На основе анализа китайских и арабских источников были изучены особенности формирования городской культуры в этом регионе, роль в развитии торговых путей, политических, культурных и экономических связей. Установлено, что города региона играли ведущую роль благодаря геополитическим факторам своего времени, были тесно налажены торговые и культурно-духовные связи. В качестве основной новизны результатов исследования мы предлагаем следующие моменты: - На основе археологических и письменных данных уточнены точные местоположения некоторых древних городов. С помощью этих данных было обеспечено правильное отображение городов на карте. - Детально описаны историко-географические связи, в частности, связь городов вдоль рек Сырдарьи, Шу и Талас с городами юга и севера Тянь-Шаня. Особое внимание было уделено роли этих городов в развитии Великого шелкового пути. - Уточнены сведения о социально-экономическом значении городов, то есть о том, что древние города функционировали как региональные экономические и культурные центры. - Новые аспекты истории городов были раскрыты благодаря сведениям, полученным из ранее неизвестных или неисследованных китайских и арабских источников.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу барысында Сырдария, Шу және Талас өзендерінің бойындағы, Жетісу аймағындағы көне қалалардың орналасу орны мен тарихи рөліне қатысты жаңа мәліметтер сарапталды. Қытай және араб деректері негізінде жүргізілген талдау арқылы осы аймақтағы қала мәдениетінің қалыптасу ерекшеліктері, сауда жолдарының дамуында атқарған рөлі, саяси, мәдени және экономикалық байланыстары зерттелді. Негізгі жаңалықтары ретінде төмендегі түйіндерді ұсынамыз: - Археологиялық және жазба деректерге сүйеніп, кейбір ежелгі қалалардың нақты орналасу орындары қайта қарастырылды. Бұл деректердің көмегімен қалалардың картада дұрыс бейнеленуі қамтамасыз етілді. - Тарихи-географиялық байланыстар, атап айтқанда Сырдария мен Шу-Талас бойындағы қалалардың Тянь-Шаньның оңтүстігі мен солтүстігіндегі қалалармен байланысы кеңірек ашылды. Әсіресе, Ұлы Жібек жолының дамуы мен осы қалалардың рөліне ерекше көңіл бөлінді. - Қалалардың әлеуметтік-экономикалық маңызы, яғни көне қалалардың аймақтық экономикалық және мәдени орталық ретінде қызмет атқарғандығы туралы мәліметтер нақтыланды. - Жаңа деректер мен талдаулар – бұрын белгісіз немесе зерттелмеген кейбір қытай және араб деректерінен алынған мәліметтер арқылы қала тарихына қатысты жаңа аспектілер ашылды. Бұл нәтижелер ежелгі және ортағасырлық қазақ даласындағы тарихи географияны тереңірек түсінуге, сондай-ақ аймақтағы тарихи-мәдени мұраны қайта бағалауға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Историко-географическое исследование городов Семиречья вдоль рек Сырдарьи, Шу и Талас и прилегающих регионов (Фергана, Кашкар, Аксу, Уштурфан, Бешбалык, Шамбалык, Екиогуз) и полученные о них новые сведения служат формированию единого историко-культурного образа Казахстана. На этой основе появится множество возможностей для развития туризма в регионе, создания дорог и мест отдыха, постоянного трудоустройства населения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сырдәрия, Талас және Жетісу өңіріндегі, сондай-ақ оған көрші жатқан аймақтардағы (Ферғана, Қашқар, Ақсу, Қарашәрі, Тұрфан, Бешбалық, Шамбалық, Екіөгіз) қалалардың тарихи-географиясын зерттеу үдерісі және одан шығатын жаңалықтар Қазақстанның біртұтас тарихи-мәдени имиджін қалыптастыруға қызмет етеді. Осы негізде аймақтағы туризмді дамытуға, жолдар мен саяхат нүктелерін, демалыс орындарын қалыптастыруға, тұрғылықты халықты жұмыспен қамтуға мол мүмкіндіктер пайда болады.

Level of implementation (in Russian) : Завершенные исследования произвели значительное общественное впечатление. Например, статья «Он оқ ордасы», опубликованная в газете «Егемен Қазақстан» в рамках данного исследования, послужила основой для охраны исторических памятников Меркенского района Жамбылской области и сохранения исторического названия Мерке (Он оқ ордасы//EGEMEN QAZAQSTAN, 2022, 1 ноября, вып. № 208, стр. 10). Также в рамках данного исследования была опубликована статья «Алтайдың арқа белі, Марқа көлі», в которой подняты важнейшие вопросы охраны исторических памятников и природных богатств восточного региона Казахстана, что получило поддержку со стороны областных и районных акиматов (Алтайдың арқа белі, Марқа көлі//EGEMEN QAZAQSTAN, 2024, 13 сентября, вып. № 177, стр. 19). На основе результатов исследования в настоящее время ведутся переговоры с представителями деловых кругов по определению трансграничных и региональных туристических маршрутов между Казахстаном и Китаем, а также по модернизации древних городов вдоль Великого Шелкового пути. В результате исследования были опубликованы интервью и статьи на национальном канале «Казахстан», телеканалах «Астана», «Атамекен ТВ», а также в социальных сетях, каналах, газетах и журналах.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері үлкен қоғамдық әсер тудыруда. Мысалы, осы зерттеу тақырыбы аясында «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған «Он оқ ордасы» атты мақала Жамбыл облысы Мерке ауданының тарихи ескерткіштерін қорғауға, Мерке тарихи атауының сақталып қалуына негіз болды (Он оқ ордасы // EGEMEN QAZAQSTAN. 2022. 1 қараша. № 208 сан. 10-б.). Сондай-ақ, аталмыш зерттеу тақырыбы аясында «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған «Алтайдың арқа белі, Марқа көлі» атты мақала да еліміздің шығыс өңіріндегі тарихи ескерткіштері мен табиғат байлықтарын қорғау бойынша проблемалық мәселелерді көтерді және облыстық, аудандық әкімшілік тарапынан қолдау тапты (Алтайдың арқа белі, Марқа көлі // EGEMEN QAZAQSTAN. 2024. 13 қыркүйек. № 177 сан. 19-б. ). Зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстан мен Қытай арасындағы трансшекаралық және өңірлік туристік маршруттарды айқындау, Жібек жолы бойындағы көне қалаларды жаңғырту бағытында іскер топ өкілдерімен келіссөздер жүргізілуде. Зерттеу нәтижелері бойынша «Қазақстан» ұлттық арнасында, «Астана», «Атамекен ТВ» теле арналарында және әлеуметтік желілерге, каналдарға, газет-журналдарға сұхбаттар және мақалалар жарияланды. Оңтүстік Қазақстан, Жетісу және Сырдәрия бойындағы көне қалалардың тарихи-географиясы бойынша жасалған зерттеулер негізінде З.С.Ильясова, А. Әлібекұлымен бірге «Ежелгі және ортағасырлардағы Сырдәрия, Талас және Жетісу өңіріндегі қалалардың тарихи-географиясы ̶ қытай және араб деректері негізінде» атты ұжымдық монография дайындалды.

Efficiency (in Russian) : Этот проект будет способствовать переосмыслению истории и культуры на государственном уровне. Впервые историко-география Казахстана и соседних регионов исследуется систематически, что позволяет восполнить пробелы в отечественной историографии. Это также помогает определить связь традиционных форм хозяйства казахского народа с оседлой и городской цивилизацией. Особое внимание уделяется связи городов с соседними регионами, странами дальнего зарубежья, а также их торгово-экономическому и хозяйственному положению. Это исследование окажет значительный международный научный эффект; Открытие древних городов и изучение новых возможностей их развития в контексте современных тенденций, а также их использование для возрождения Великого Шелкового пути станет научной основой для правительства Республики Казахстан при создании туристско-логистических комплексов в этом регионе. Результаты исследования могут быть использованы в высших учебных заведениях, местных и республиканских музеях, различных выставках, академических трудах и научно-исследовательских работах.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жоба көне қалаларымыздың тарихы мен мәдениетін, халықаралық әсерін мемлекеттік тұрғыдан қайта зерделеуге әсер етеді. Қазақстан мен оған көрші аймақтағы көне қалалардың тарихи-географиясы алғаш рет жүйелі зерттелетіндіктен, отандық тарихнамадағы осы саладағы жеткіліксіз тұстарды толықтайды. Қазақ халқының дәстүрлі шаруашылық формасының отырықшылық және қала өркениетімен болған байланысын анықтауға көмектеседі. Қалалардың көрші аймақтармен, алыс шетелдермен байланысы, әрқайсысының сауда-экономикалық, шаруашылық жағдайы арнайы қарастырылатындықтан, оның халықаралық ғылыми әсері де айтарлықтай болмақ; Көне қалаларды ашу, оларды заманауи трендте дамытудың, ұлы Жібек жолын жаңғырту үшін пайдаланудың жаңа мүмкіндіктерін зерттеу ҚР үкіметі үшін аталған өңірдегі туристік-логистикалық кешендерді құруға ғылыми негіз болады. Зерттеу нәтижелерін Жоғары оқу орындарында, жергілікті және республикалық мұражайларда, түрлі көрмелерде, академиялық еңбектерде, ғылыми-зерттеу жұмыстарында пайдалануға болады. Бұл бағдарлама елімізде қазіргі таңда жолға қойылып отырған тарихи сананы жаңғырту бағытындағы міндеттерді іске асыруға, Қазақстанның қасиетті жерлерін анықтауға, туристік мақсаттағы тарихи-мәдени кешендерді қалыптастыруға, Қазақстанның Түркі әлеміндегі беделін көтеруге көмектеседі.

Field of application (in Russian) : Полученные новые сведения могут быть применены для организации исторических мероприятий на государственном уровне; развития туристического кластера; формирования инфраструктуры транспортного коридора Западный Китай — Западная Европа; модернизации национальной идеологии и исторического сознания; воспитания патриотического сознания у молодого поколения; а также обеспечения музеев и образовательных учреждений в указанных регионах результатами исследований. Также, результаты исследования предназначены для исследователей в области археологии, филологии, этнографии и тюркологии, студентов высших учебных заведений и широкой научной общественности.

Field of application (in Kazakh) : Мемлекеттік деңгейдегі тарихи іс-шараларды ұйымдастыруға, туристік кластерді дамытуға, Батыс Қытай - Батыс Еуропа көлік дәлізі бойындағы инфрақұрлымды қалыптастыруға, ұлттық идеология мен тарихи сананы жаңғыртуға, жас ұрпақты отаншылдық сана-сезімде тәрбиелеуге, аталмыш өңірлердегі мұражайлар мен оқу орындарын зерттеу нәтижелерімен қамтамасыз етуге қызмет етеді. Зерттеу нәтижелері, сонымен бірге, археология, филология, этнография және түркология саласындағы зерттеушілерге, жоғары оқу орындарының білімалушыларына және жалпы ғылыми көпшілікке арналады.