The object of research, development or design (in Russian) : Плодородие почв, используемые для производства сельскохозяйственной продукции

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру үшін пайдаланылатын топырақ құнарлылығы

Aim of work (in Russian) : Разработать интегрированную методику оптимизации питания зерновых культур Северного Казахстана с помощью инструментов наземного мониторинга, данных дистанционного зондирования Земли и геоинформационного проектирования.

Aim of work (in Kazakh) : Жер үсті мониторингі құралдарын, Жерді қашықтықтан зондтау және геоақпараттық жобалау деректерін пайдалана отырып, Солтүстік Қазақстанның дәнді дақылдарын қоректендіруді оңтайландырудың интеграцияланған әдістемесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Исследования проводились по общенаучным (описательный, сравнительный, статистический, системный анализ, моделирование), специальным (картографический, дистанционное зондирование, многоступенчатая обработка данных ДЗЗ, регрессионный анализ, ГИС-проектирование и др.) методам и подспутниковому обследованию (отбор почвенных образцов, тестовые полигоны, анализ наземных данных). Влажность почвы в слое 0-100 см определяли стандартным методом, а в слое 0-20 см – цифровым измерителем влажности и температуры почвы. Определение агрохимических показателей рН, содержания легкогидролизуемого азота, подвижного фосфора и калия, подвижного цинка, листовую диагностику ФЭД проводили фотометром Эконикс-2020

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер жалпы ғылыми (сипаттамалық, салыстырмалы, статистикалық, жүйелік талдау, модельдеу), арнайы (картографиялық, қашықтықтан зондтау, ЖҚЗ деректерін көп сатылы өңдеу, регрессиялық талдау, ГАЖ-жобалау және т.б.) әдістермен және жерсеріктік зерттеу (топырақ үлгілерін іріктеу, сынақ полигондары, жердегі деректерді талдау) бойынша жүргізілді. 0-100 см қабаттағы топырақтың ылғалдылығы стандартты әдіспен, ал 0-20 см қабаттағы топырақтың ылғалдылығы мен температурасының сандық өлшегішімен анықталды. рН агрохимиялық көрсеткіштерін, жеңіл гидролизденетін азоттың, жылжымалы фосфор мен калийдің, жылжымалы мырыштың құрамын анықтау, ФЭД жапырағын диагностикалау ЭКОНИКС-2020 фотометрімен жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : За 2023-2024 гг. по результатам наземных исследований на территории ТОО «Лобаново» Айыртауского района Северо-Казахстанской области на площади 1200 га проведено агрохимическое обследование и фитосанитарное обследование, разработаны картограммы азотного, фосфорного питания, цинка, влажности почвы и засоренности посевов, выявлена тесная корреляционная зависимость между индексом LAI и урожайностью зерновых культур. По результатам проведенных расчетов спектрального индекса NDVI было определено количество активной биомассы содержащееся в растениях и дана оценка степени развития культуры.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2023-2024 жылдары Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданының «Лобаново» ЖШС аумағындағы жерүсті зерттеулерінің нәтижелері бойынша 1200 га алаңда агрохимиялық тексеру және фитосанитариялық тексеру жүргізілді, азот, фосформен қоректендіру, мырыш, топырақ ылғалдылығы және дақылдардың ластануы картограммалары әзірленді, LAI индексі мен дәнді дақылдардың өнімділігі арасында тығыз корреляциялық тәуелділік анықталды. NDVI спектрлік индексін есептеу нәтижелері бойынша өсімдіктердегі белсенді биомасса мөлшері анықталды және дәнді дақылдың даму дәрежесі бағаланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Таким образом, в начале периода вегетации спектральные показатели NDVI увеличиваются, а затем начинают постепенно снижаться, что обьясняется логическим изменением фаз вегетации. Например, для индекса NDVI максимальное значение на 3 июня составляет 0,75, на 20 июня – 0,84, на 23 июля – 0,92, на 5 августа – 0,85, га 16 сентября – 0,82, то есть в активные фазы вегетации значения вегетационных индексов возрастали, а к моменту созревания – показатели снижались. По полученным результам можно запланировать наиболее подходящий период для проведения агротехнологических работ. Также, 70% территории поля испытывает дефицит цинка, что негативно влияет на рост растений и их продуктивность. Выявлено, что оптимальным и экономически оправданным является внесение полной расчетной нормы под пшеницу яровую в условиях богары. По представленным результатам можно сделать следующие выводы о распределении урожайности сельхозкультур: 3,05% полей имеют низкую урожайность (0-10 ц/га), 65,8% – среднюю (10-20 ц/га), 31,15% – высокую (20-45 ц/га). Средняя урожайность зерновых культур на исследуемых полях, рассчитанная с помощью интерполяционной модели по полевым данным биологической урожайности, составляет 20,1 ц/га. На полевом опыте с дозами основных удобрений полная расчетная норма составила N13P60, получена максимальная урожайность 1,16 т/га, по сравнению с абсолютным контролем – 0,75 т/га.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осылайша, вегетациялық кезеңнің басында NDVI спектрлік көрсеткіштері артады, содан кейін біртіндеп төмендей бастайды, бұл вегетациялық кезеңдердің логикалық өзгеруіне байланысты. Мысалы, NDVI индексі үшін 3 маусымдағы максималды мән – 0,75, 20 маусымда – 0,84, 23 шілдеде – 0,92, 5 тамызда – 0,85, 16 қыркүйекте – 0,82, яғни вегетациялық кезеңнің белсенді кезеңдерінде вегетациялық индекстердің мәні өсті, ал пісіп-жетілу кезінде көрсеткіштер төмендеді. Алынған нәтижелер бойынша агротехнологиялық жұмыстарды жүргізу үшін ең қолайлы кезеңді жоспарлауға болады. Сондай-ақ, егістік аумағының 70%-на мырыш жетіспейді, бұл өсімдіктердің өсуіне және олардың өнімділігіне теріс әсер етеді. Богара жағдайында жаздық бидайға толық есептік норманы енгізу оңтайлы және экономикалық тұрғыдан негізделген екені анықталды. Ұсынылған нәтижелер бойынша ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігінің үлестірілімі туралы келесідей қорытынды жасауға болады: егістіктердің 3,05% өнімділігі төмен (0-10 ц/га), 65,8% – орташа (10-20 ц/га), 31,15% – жоғары (20-45 ц/га). Биологиялық өнімділіктің далалық деректері бойынша интерполяциялық модель көмегімен есептелген зерттелетін алқаптардағы дәнді дақылдардың орташа өнімділігі 20,1 ц/га құрайды. Негізгі тыңайтқыштардың дозаларымен далалық тәжірибеде толық есептік норма N13P60 құрады, 0,75 т/га абсолютті бақылаумен салыстырғанда 1,16 т/га максималды өнімділік алынды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Выявлено, что полная расчетная норма N13P60 является экономически оправданной. Прибавка от контроля составила 0,41 т/га, дополнительные расходы при стоимости аммофоса КазФосфат марки NP 10-46 с учетом стоимости субсидий, составили 17250 тенге/га, а дополнительный доход 32800 тенге/га. Чистый дополнительный доход составил 15550 тенге/га, что означает рентабельность 90% (каждый вложенный 1 тенге принес 90 тиын чистой прибыли).

Efficiency (in Kazakh) : N13P60 толық есептік нормасы экономикалық тұрғыдан тиімді екені анықталды. Осылайша, бақылаудан түскен өсім 0,41 т/га құрады, субсидиялар құнын ескере отырып, NP 10-46 маркалы Қазфосфат аммофосының құны кезінде қосымша шығыстар 17250 теңге/га құрады, ал қосымша табыс 32800 теңге/га. Таза қосымша табыс 15550 теңге/га құрады, бұл 90% рентабельділікті білдіреді (әрбір салынған 1 теңге 90 тиын таза пайда әкелді).

Field of application (in Russian) : топырақ құнарлығы, өсімдіктердің минералды қоректенуі, өсімдіктерді экспресс-талдау, жерді қашықтықтан зондтау мәліметтері, географиялық ақпараттық жүйелер, ғарыштық түсіру

Field of application (in Kazakh) : топырақ құнарлығы, өсімдіктердің минералды қоректенуі, өсімдіктерді экспресс-талдау, жерді қашықтықтан зондтау мәліметтері, географиялық ақпараттық жүйелер, ғарыштық түсіру