The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – травосмеси однолетних и многолетних кормовых культур, и лактирующие коровы голштинской породы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны-біржылдық және көпжылдық мал азығы дақылдарының шөп қоспалары және голштейн тұқымының лактация сиырлары

Aim of work (in Russian) : Повышение продуктивности и устойчивости к абиотическому стрессу сортов и гибридов кормовых культур в условиях Северного Казахстана для создания кормовой базы, реализующей генетический потенциал молочной продуктивности коров голштинской породы.

Aim of work (in Kazakh) : Голштейн сиырларының сүт өнімділігінің генетикалық әлеуетін іске асыратын мал азығы базасын құру үшін Солтүстік Қазақстан жағдайында мал азығы дақылдарының сорттары мен будандарының өнімділігін және абиотикалық стресске төзімділігін арттыру.

Методы исследования (на русском) : Общепринятые методики и методические указания использованы при выполнении научного исследования: Методические указания по проведению полевых опытов с кормовыми культурами (1983 г.), Методика полевого опыта (Б.А. Доспехов, 1985), «Методические указания о проведении опытов по силосованию кормов» (1969), Методика опытов на сенокосах и пастбищах (ВНИИ кормов, 1971), Методические указания по проведению полевых опытов с кормовыми культурами (1983 г.), Методические указания по проведению полевых опытов с кормовыми культурами (ВНИИ кормов, 1997). Фотосинтетическая активность травосмесей определяется с помощью компьютерной технологии по Н.Н. Дмитриевым и Ш.К. Хуснидиновым согласно Методики ускоренного определения площади листовой поверхности. Используется методика Г.С. Посыпанова для определения симбиотического азота. Дистанционное зондирование посевов выполняется с использованием БПЛА DJI P4 Multispectral, планирование миссии, создание маршрута полета, настройка высоты полета, перекрытия снимков формируется в программе DJI GS PRO, постобработка мультиспектральных изображений, создание мозаики изображений и преобразование данных в вегетационные спектральные индексы производится в программе Pix4DField. Химический анализ растительных образцов проводился в Аналитическом центре по определению качества почвы и растениеводческой продукции НПЦЗХ им.А.Бараева.

Методы исследования (на казахском) : Жалпы қабылданған әдістер мен әдістемелік нұсқаулар ғылыми зерттеуді орындау кезінде қолданылады: Жемшөп дақылдарымен далалық тәжірибелер жүргізу бойынша әдістемелік нұсқаулар (1983 ж.), Далалық тәжірибе әдістемесі (Б. А. Доспехов, 1985), "Жемшөпті сүрлеу бойынша тәжірибелер жүргізу туралы әдістемелік нұсқаулар" (1969), шабындықтар мен жайылымдардағы тәжірибелер әдістемесі (жемшөп ҒЗИ, 1971), Жемшөп дақылдарымен далалық тәжірибелер жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар (1983 ж.), Жемшөп дақылдарымен далалық тәжірибелер жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар (Жемшөп ҒЗИ, 1997). Шөп қоспаларының фотосинтетикалық белсенділігі Н.Н. Дмитриев пен Ш.К. Хуснидинов бойынша компьютерлік технологияның көмегімен жапырақ бетінің ауданын жедел анықтау әдістемесіне сәйкес анықталады. Симбиотикалық азотты анықтау үшін Г. С. Посыпанов әдісі қолданылады. Дақылдарды қашықтықтан зондтау DJI P4 multispectral UAV көмегімен жүзеге асырылады, миссияны жоспарлау, ұшу маршрутын құру, ұшу биіктігін реттеу, суреттердің қабаттасуы DJI GS PRO бағдарламасында қалыптасады, мультиспектрлік кескіндерді өңдеуден кейін, кескін мозаикасын жасау және деректерді вегетациялық спектрлік индекстерге түрлендіру Pix4DField бағдарламасында жасалады. Өсімдік үлгілеріне химиялық талдау А.И.Бараев атындағы астық шаруашылыы ғылыми-өндірістік орталығының Топырақ пен өсімдік өнімдерінің сапасын анықтау жөніндегі талдау орталығында жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена оценка общего производства биомассы травосмесей в зависимости от их компонентного состава и наличия азотфиксирующих бактерий. Проведен анализ влияния различных комбинаций культур в травосмесях на продуктивность и устойчивость к абиотическому стрессу. Проведен сравнительный анализ между травосмесями с клубеньковыми бактериями и ассоциативными азотфиксаторами и без них. По результатам двухлетнего анализа выявлены значимые взаимосвязи между количественными параметрами азотфиксации и факторами, такими как компонентный состав травосмесей, инокуляция симбиотическими и ассоциативными азотфиксирующими бактериями, и их влияние на реализацию генетического потенциала сортов и гибридов кормовых культур. Установлены количественные параметры азотфиксирующего потенциала в зависимости от компонентного состава трав, клубеньковых бактерий и ассоциативных азотфиксаторов. Установлены количественные параметры фотосинтетического потенциала травосмесей в зависимости от компонентного состава трав, клубеньковых бактерий и ассоциативных азотфиксаторов. Определена питательная ценность корма, включая аминокислотный состав и питательные компоненты. Рассчитана общая энергетическая ценность корма, в (Ккал) на килограмм корма. Испытания с кормлением голштинских коров показали, что корма, созданная на основе травосмесей с азотфиксаторами, способствует увеличению молочной продуктивности. Коровы голштинской породы, получавшие эти корма, показали прирост молочной продуктивности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шөп қоспаларының биомассасының жалпы өндірісін олардың құрамдас құрамына және азотты бекітетін бактериялардың болуына қарай бағалау жүргізілді. Шөп қоспаларындағы дақылдардың әртүрлі комбинацияларының өнімділікке және абиотикалық стресске төзімділікке әсерін талдау жүргізілді. Түйінді бактериялармен және ассоциативті азот фиксаторларымен және онсыз шөп қоспалары арасында салыстырмалы талдау жүргізілді. Екі жылдық талдау нәтижелері бойынша азотты бекітудің сандық параметрлері мен шөп қоспаларының компоненттік құрамы, симбиотикалық және ассоциативті азотты бекітетін бактериялармен егу және олардың жемдік дақылдардың сорттары мен будандарының генетикалық әлеуетін іске асыруға әсері сияқты факторлар арасындағы маңызды байланыстар анықталды. Азотты бекіту потенциалының сандық параметрлері шөптердің, түйінді бактериялардың және ассоциативті азотты бекітушілердің құрамдас құрамына байланысты белгіленеді. Шөптердің, түйін бактерияларының және ассоциативті азот фиксаторларының құрамдас құрамына байланысты шөп қоспаларының фотосинтетикалық потенциалының сандық параметрлері анықталды. Азықтың тағамдық құндылығы, оның ішінде аминқышқылдарының құрамы мен қоректік компоненттері анықталды. Жемнің жалпы энергетикалық құндылығы, бір килограмм Жемге (Ккал) есептелген. Голштейн сиырларын азықтандыру сынақтары азотты бекітетін шөп қоспалары негізінде жасалған Жем сүт өнімділігінің артуына ықпал ететінін көрсетті. Бұл жемді алған Гольштейн сиырлары сүт өнімділігінің өсуін көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономические показатели второго года подтверждают эффективность внедрения инокуляции азотфиксирующими бактериями и ассоциативных азотфиксаторов, а также использования мониторинга состояния посевов с помощью дистанционных технологий. Эти меры способствовали снижению затрат на удобрения и повышению устойчивости кормовых культур к абиотическому стрессу, что позволило сократить риски потерь биомассы и питательных веществ в течение вегетационного периода. Благодаря активизации азотфиксации снижен объем использования минеральных азотных удобрений, что привело к сокращению производственных затрат и улучшению экономических показателей. Создание более питательных кормов и адаптация сроков заготовки позволили увеличить потребление белка и энергии животными, что способствует улучшению здоровья и продуктивности скота.Новизна технико-экономического подхода второго года заключается в комплексном использовании передовых агротехнологий, интеграции методов биологической азотфиксации и цифрового мониторинга, что позволяет создать устойчивую кормовую базу с минимальными затратами и высоким качеством для молочных хозяйств в Северном Казахстане.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Екінші жылдың экономикалық көрсеткіштері азотты бекітетін бактериялармен және ассоциативті азотты бекітушілермен егуді енгізудің тиімділігін, сондай-ақ қашықтықтан оқыту технологиялары арқылы дақылдардың жай-күйін бақылауды қолдануды растайды. Бұл шаралар тыңайтқыш шығындарын азайтуға және жем дақылдарының абиотикалық стресске төзімділігін арттыруға ықпал етті, бұл вегетациялық кезеңде биомасса мен қоректік заттардың жоғалу қаупін азайтуға мүмкіндік берді. Азотты бекітуді белсендірудің арқасында минералды азот тыңайтқыштарын пайдалану көлемі төмендеді, бұл өндіріс шығындарының төмендеуіне және экономикалық көрсеткіштердің жақсаруына әкелді. Неғұрлым құнарлы жем жасау және егін жинау мерзімдерін бейімдеу жануарлардың ақуызы мен энергиясын тұтынуды арттыруға мүмкіндік берді, бұл малдың денсаулығы мен өнімділігін жақсартуға ықпал етті.Екінші жылдың техникалық-экономикалық тәсілінің жаңалығы озық агротехнологияларды кешенді пайдалану, Биологиялық азотты бекіту және цифрлық мониторинг әдістерін интеграциялау болып табылады, бұл Солтүстік Қазақстандағы сүт шаруашылықтары үшін ең аз шығындармен және жоғары сапамен тұрақты жем базасын құруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследования внедряются в производственный процесс ТОО «Жаксылык Агро» для кормления группы коров голштинской породы, и дальнейшего производства молока и молочной продукции.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері "Жақсылық Агро" ЖШС-нің өндірістік процесіне голштейн сиырларының тобын тамақтандыру және одан әрі сүт және сүт өнімдерін өндіру үшін енгізіледі.

Efficiency (in Russian) : Второй год исследований подтвердил эффективность использования травосмесей с инокуляцией азотфиксирующими и ассоциативными бактериями для повышения продуктивности и устойчивости кормовых культур. Увеличение зеленой массы и питательной ценности: Второй год показал, что травосмеси с инокуляцией продолжают демонстрировать более высокую урожайность по сравнению с монокультурами. Например, травосмесь «Овес + Горох + Вика» вновь подтвердила высокую продуктивность, обеспечивая стабильный прирост зеленой массы и белка, что напрямую влияет на качество корма для коров голштинской породы. Оптимизация азотного баланса и снижение затрат на удобрения: Благодаря инокуляции азотфиксирующими бактериями удалось снизить потребность в минеральных азотных удобрениях. В результате исследования были выявлены количественные параметры азотфиксации, зависящие от компонентного состава травосмесей и методов инокуляции, что способствует снижению затрат и уменьшению экологического следа. Адаптация к абиотическим стрессам: Результаты исследований показали улучшенную устойчивость травосмесей к засухам и другим стрессовым условиям. Установлено, что травосмеси с компонентами, адаптированными к местным климатическим условиям и усиленными инокуляцией, способствуют поддержанию стабильной биомассы в периоды неблагоприятной погоды. Испытания с кормлением голштинских коров показали, что кормовая база, созданная на основе травосмесей с азотфиксаторами, способствует увеличению молочной продуктивности.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеудің екінші жылы жемшөп дақылдарының өнімділігі мен тұрақтылығын арттыру үшін азотты бекітетін және ассоциативті бактериялармен егілген шөп қоспаларын қолданудың тиімділігін растады. Негізгі нәтижелерге мыналар жатады: Жасыл масса мен тағамдық құндылықтың артуы: екінші жылы егілген шөп қоспалары монокультуралармен салыстырғанда жоғары өнімділікті көрсететінін көрсетті. Мысалы, "сұлы + бұршақ + ветч" шөп қоспасы жасыл масса мен ақуыздың тұрақты өсуін қамтамасыз ететін жоғары өнімділікті қайта растады, бұл Гольштейн сиырларының Жем сапасына тікелей әсер етеді. Азот балансын оңтайландыру және тыңайтқыш шығындарын азайту: азотты бекітетін бактериялармен егу арқылы минералды азот тыңайтқыштарына деген қажеттілікті азайтуға мүмкіндік туды. Зерттеу нәтижесінде шөп қоспаларының құрамдас құрамына және егу әдістеріне байланысты азотты бекітудің сандық параметрлері анықталды, бұл шығындарды азайтуға және экологиялық іздердің төмендеуіне ықпал етеді. Абиотикалық стресске бейімделу: зерттеу нәтижелері шөп қоспаларының құрғақшылыққа және басқа стресстік жағдайларға төзімділігін жақсартты. Жергілікті климаттық жағдайларға бейімделген және егу арқылы күшейтілген компоненттері бар шөп қоспалары қолайсыз ауа-райы кезінде тұрақты биомассаны сақтауға ықпал ететіні анықталды. Голштейн сиырларын азықтандыру сынақтары азотты бекітетін шөп қоспалары негізінде жасалған жем-шөп базасы сүт өнімділігінің артуына ықпал ететінін көрсетті. Бұл жемді алған сиырлар сүт өнімділігінің өскенін көрсетті.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы