The object of research, development or design (in Russian) : Язык программ телеканала "Балапан"

The object of research, development or design (in Kazakh) : "Балапан" телеарнасы бағдарламаларының тілі

Aim of work (in Russian) : Канал «Балапан» для казахоязычных детей, распространяющий информацию по всему Казахстану, Определить соответствие языка программ литературной норме, в результате выявления отклонений от нормы разработать инструкцию по соблюдению норм литературного языка, адаптированного к детскому языку, провести мониторинг и нормализацию структур, нарушающих нормы языка на морфонологическом, лексико-семантическом, дискурсивном уровнях.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның түкпір-түкпіріне жүйелі түрде ақпарат тарататын, қазақтілді балаларға арналған «Балапан» арнасы зерттеу нысанына алынып, ондағы бағдарламалардың тілінің әдеби нормаға сәйкестігін айқындау, нормадан ауытқушылықтарды анықтау нәтижесінде балалар тіліне ыңғайландырылған әдеби тіл нормасын сақтаудың нұсқаулығын жасау, морфонологиялық, лексика-семантикалық, дискурстық деңгейдегі тіл нормасын бұзатын құрылымдарды мониторингілеу және қалыптандыру көзделеді.

Методы исследования (на русском) : Обобщение, анализ, систематизация, дифференциация, группировка. Обобщение необходимого материала, дифференциация отклонений на морфонологическом уровне, теоретический анализ, группировка программ по темам.

Методы исследования (на казахском) : Жинақтау, талдау, жүйелеу, саралау, топтастыру. Қажетті материалдарды жинақтау, морфонологиялық деңгейдегі ауытқуларды саралау, теориялық талдау жасау, бағдарламаларды тақырып бойынша топтастыру.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) При изучении языка программ канала «Balapan» были продемонстрированы культурно-коммуникативные особенности каждого дискурса, а также соответствие/несоответствие устной речи детей орфоэпии. Проведен экспертный анализ познавательных, спортивных, научных, информационных, интеллектуальных программ канала «Balapan». Данные виды дискурса для детей рассматривались в направлении новой медиалингвистики. С помощью программы Speech Analyzer был продемонстрирован темп звучания слов, обладающих перлокутивной функцией в языке телепрограмм. Анализом были выявлены слова, тон голоса, эмоции и выражение детей, поступающих в программу, соответствие и несоответствие слов орфоэпическим нормам. 2) В ходе дифференциации морфонологического уровня соответствия текстов программ телеканала «Балапан» литературной языковой норме выявлена система правильного присоединения приложений к словам. 3) Исходя из результатов анкетирования, можно видеть, что в настоящее время динамика развития языка ребенка не кодируется в соответствии с языковой нормой и подвержена искажениям казахского языка (родного языка). 4) дифференцирован лексико-семантический уровень соответствия текстов программ телеканала «Балапан» литературной языковой норме. 5) подготовлено руководство по языковой норме для детей, снимающихся в телепрограммах, а также для детей любого возраста. Получено авторское свидетельство на руководство (№51018, 4 ноября 2024 года). 7) Опубликованы 3 статьи в журналах КОКНВО.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1) «Balapan» арнасы бағдарламалары тілін зерттеуде әрбір дискурстың мәдени-коммуникативтік ерекшеліктері, сонымен қатар балалардың ауызша тілінің орфоэпияға сәйкестігі/сәйкессіздігі көрсетілді. «Balapan» арнасының танымдық, спорттық, ғылыми, ақпараттық, зияткерлік бағдарламаларына сараптамалық талдау жасалды. Балаларға арналған аталмыш дискурс түрлері жаңа медиалингвистика бағытында қарастырылды. Speech Analyzer бағдарламасының көмегімен телебағдарламалар тіліндегі перлокутивті қызметке ие сөздердің дыбысталу қарқыны көрсетілді. Бағдарламаға түсуші балалардың сөзі, дауыс ырғағы, эмоциясы мен экспрессиясы, сөздердің орфоэпиялық нормаға сай екендігі және сай еместігі талдау арқылы анықталды. 2) «Балапан» телеарнасындағы бағдарламалар мәтіндерін әдеби тілдік нормаға сәйкестендірудің морфонологиялық деңгейін саралау барысында сөздерге қосымшалардың дұрыс жалғану жүйесі анықталды. 3) Сауалнама нәтижелеріне сүйене отырып, қазіргі уақытта бала тілінің даму динамикасы тілдік нормаға сай кодталмағандығын және қазақ тілінің (ана тілінің) бұрмалауға ұшырағанын көруге болады. 4) «Балапан» телеарнасындағы бағдарламалар мәтіндерін әдеби тілдік нормаға сәйкестендірудің лексика-семантикалық деңгейі сараланды. 5) Теледидар бағдарламаларына түсетін балаларға, сондай-ақ, кез-келген кішкентай балалар қолдануға арналған 1 тілдік норма нұсқаулығы дайындалды. Нұсқаулыққа авторлық куәлік алынды (№51018, 4 қараша, 2024 жыл). 7) ҒЖББСҚК журналдарында 3 мақала жарық көрді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : -

Level of implementation (in Kazakh) : -

Efficiency (in Russian) : Определяя морфонологические особенности в языке программ телеканала" Балапан", определяется уровень развития казахского языка путем определения правильности подключения приложений, соответствия языковым нормам.

Efficiency (in Kazakh) : "Балапан" телеарнасының бағдарламаларының тіліндегі морфонологиялық ерекшеліктерді анықтау арқылы қосымшалардың дұрыс жалғануы, тілдік нормаға сәйкестігін көру арқылы қазақ тілінің даму деңгейі анықталады.

Field of application (in Russian) : в области языкозании и Вузе

Field of application (in Kazakh) : Тіл білімінде, ЖОО-да