The object of research, development or design (in Russian) : Калийные руды Жилянского и Челкарского месторождений.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жилян және Челқар кен орындарының калий кендері.

Aim of work (in Russian) : Разработка способов получения калийно-магниевых минеральных удобрений из калийных руд Жилянского и Челкарского месторождений Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның Жилян және Челқар кен орындарының калий кендерінен калий-магний минералды тыңайтқыштарын алу әдістерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Элементный и спектральный анализ, качественный и полуколичественный рентгенофазовый анализ, ИК-спектроскопический и дифференциально-термический анализ, галургический и изотермический метод изучения процесса кристаллизации калийных солей.

Методы исследования (на казахском) : Элементтік және спектрлік талдау, сапалық және жартылай сандық рентгендік фазалық талдау, ИҚ-спектроскопиялық және дифференциалды -термиялық талдау, калий тұздарының кристалдану процесін зерттеудің галургиялық және изотермиялық әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработан метод выделения примесного хлорида натрия из состава Жилянской руды с использованием политермической и изотермической кристаллизации, что позволяет получать чистые хлориды калия и натрия. Маточный раствор используется для повторного растворения руды, что снижает расход воды. Разработан метод получения безбалластного калийно-магниевого удобрения типа калимаг. Сравнительный анализ полученных калийно-магниевых удобрений показал, что безбалластные водорастворимые удобрения из Челкарской руды являются бесхлорными, состоят из нитратов калия и магния и сульфата аммония. Удобрения из Жилянской руды содержат чистые KCl и KMgCl3. Исследованы твердые отходы азотнокислотной переработки Челкарской руды, состоящие из гипса, на соответствие требованиям гипсовых вяжущих. Результаты показали, что гипс соответствует требованиям ГОСТ 125-79 для гипсовых вяжущих марки Г-2 Б. Впервые предложен метод разделения компонентов Жилянской руды на основе фракционного выпаривания и кристаллизации с дальнейшим разделением хлоридов калия и натрия галургическим методом. На основании сравнительного анализа состава полученных калийно-магниевых удобрений разработана схема переработки Жилянской и Челкарской руд. Доказано, что полученный чистый гипс можно эффективно использовать в строительстве как нормально твердеющее гипсовое вяжущее.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Политермиялық және изотермиялық кристалдану арқылы Жилян кенінің құрамынан натрий хлоридінің қоспасын бөліп алу әдісі әзірленді, бұл таза калий және натрий хлоридтерін алуға мүмкіндік береді. Аналық ерітінді суды тұтынуды азайта отырып, кенді қайта еріту үшін қолданылады. Калимаг типті балластсыз калий-магний тыңайтқышын алу әдісі әзірленді. Алынған калий-магний тыңайтқыштарының салыстырмалы талдауы Челқар кенінен алынған балластсыз суда еритін тыңайтқыштардың хлорсыз және калий мен магний нитраттарынан және аммоний сульфатынан тұратынын көрсетті. Жилян кенінен алынған тыңайтқыштардың құрамында таза KCl және KMgCl3 бар. Гипстен тұратын Челқар кенін азот қышқылын өңдеудің қатты қалдықтары гипс байланыстырушы заттардың талаптарына сәйкестігі зерттелді. Нәтижелер гипстің Г-2 Б маркалы гипс байланыстырғыштарына арналған ГОСТ 125-79 талаптарына сәйкес келетінін көрсетті. Алғаш рет галургиялық әдісті қолдана отырып, калий және натрий хлоридтерін одан әрі бөлу арқылы фракциялық булану мен кристалдануға негізделген Жилян кенінің құрамдас бөліктерін бөлу әдісі ұсынылды. Алынған калий-магний тыңайтқыштарының құрамын салыстырмалы талдау негізінде Жилян және Челқар кендерін өңдеу сызбасы жасалды. Алынған таза гипсті құрылыста қалыпты қатайтатын гипс байланыстырғыш ретінде тиімді пайдалануға болатыны дәлелденді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Расчет конструктивных и технико-экономических показателей не запланирован в календарном плане работы на 2024 год.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2024 жылға арналған күнтізбелік жоспарда конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштерді есептеу жоспарланбаған.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ.

Efficiency (in Russian) : Доказана эффективность примененных методов переработки калийно-магниевых руд Челкарского и Жилянского месторождений, которые обеспечили получение безбалластных калийно-магниевых и калийных удобрений, не содержащих примесного хлорида натрия.

Efficiency (in Kazakh) : Челқар және Жилян кен орындарының калий-магний кендерін қолданылған өңдеу әдістерінің тиімділігі дәлелденді, бұл балластсыз калий-магний және құрамында натрий хлоридінің қоспалары жоқ калий тыңайтқыштарын өндіруді қамтамасыз етті.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования будут использованы в химической и агрохимической промышленности.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері химия және агрохимия өнеркәсібінде қолданылатын болады.