The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются растения томата, выращиваемые в условиях тепличного комплекса ТОО «LedSystemMedia» г. Астана при освещении светодиодными облучателями (СДО) и ДНаТ (контроль) в экспериментальной площадке

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны эксперименттік алаңда жарықдиодты сәулелендіргіштермен (ЖДС) және ДНаТ (бақылау) жарықтандыру кезінде Астана қ. "LedSystemMedia" ЖШС жылыжай кешені жағдайында өсірілетін қызанақ өсімдіктері болып табылады

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является разработка и внедрение энергосберегающей технологии освещения томата с применением отечественных светодиодных облучателей с различным спектральным составом в условиях защищенного грунта тепличного комплекса ТОО «LedSystemMedia» в Акмолинской области

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Ақмола облысындағы "LedSystemMedia" ЖШС жылыжай кешенінің қорғалған топырақ жағдайында әртүрлі спектрлік құрамы бар отандық жарықдиодты сәулелендіргіштерді қолдана отырып, қызанақты жарықтандырудың энергия үнемдейтін технологиясын әзірлеу және енгізу болып табылады

Методы исследования (на русском) : В основе исследований лежат Методика опытного дела Доспехова Б.А., Методические рекомендации по проведению опытов с овощными культурами в сооружениях защищенного грунта Ващенко С.Ф. Вариантов освещения растений томата три: КСДО 1, КСДО 2, ДНаТ (контроль), повторность – 3-х кратная. Возделывание томатов проводится согласно технологии тепличного комплекса ТОО «LedSystemMedia» (г.Астана).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулердің негізінде Б.А.Доспеховтың тәжірибелік іс әдістемесі, С.Ф. Ващенконың қорғалған топырақ құрылыстарында көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу бойынша әдістемелік ұсынымдар жатыр. қызанақ өсімдіктерін жарықтандырудың үш нұсқасы: КСДО 1, КСДО 2, ДНаТ (бақылау), әрқайсысы 3 қайталанымнан. Қызанақ өсіру "Ledsystemmedia" ЖШС (Астана қ.) жылыжай кешенінің технологиясына сәйкес жүргізіледі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Определены фазы развития растении томата. Наблюдались и фиксировались даты посева (09.08.2024), всходов (15.08.2024), пикировки (26.08.2024), единичного (23.09.2024) и массового цветения (26.09.2024). Первые сборы плодов томата по вариантам опыта ожидаются во второй декаде декабря 2024 года. Определены биометрические показатели: высота главного стебля растений томата в опытных вариантах составляет в среднем от 182,8 до 183,5 см; количество листьев составляет от 28 до 30 шт; площадь листьев составляет от 13744,0 до 14166,0 мм2; выход рассады с 1 м2 25 шт. В опытах впервые будут применены экспериментальные экземпляры тепличных светодиодных светильников-облучателей для досветки растений томата условными названиями КСДО1 и КСДО2 отечественного производства (далее – светильники) предназначенные для использования в качестве источника фотосинтетической активной радиации (ФАР) при выращивании культуры томата.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қызанақ өсімдіктерінің даму кезеңдері анықталды. себу (09.08.2024), өскін пайда болуы(15.08.2024), көшіріп отырғызу(26.08.2024), жеке (23.09.2024) және жаппай Гүлдену (26.09.2024) күндері байқалды және тіркелді. Тәжірибе нұсқалары бойынша қызанақ жемістерінің алғашқы жиналуы 2024 жылдың желтоқсан айының екінші онкүндігінде күтіледі. Биометриялық көрсеткіштер анықталды: тәжірибелі нұсқалардағы қызанақ өсімдіктерінің негізгі сабағының биіктігі орта есеппен 182,8-ден 183,5 см-ге дейін; жапырақтардың саны 28-ден 30 данаға дейін; жапырақтардың ауданы 13744,0-ден 14166,0 мм2-ге дейін; көшеттердің шығымы 1 м2 25 дана. Тәжірибелерде алғаш рет қызанақ дақылдарын өсіру кезінде фотосинтетикалық белсенді сәулелену (ФБС) көзі ретінде пайдалануға арналған отандық өндірістің КСДО1 және КСДО2 шартты атауларымен қызанақ өсімдіктерін қосымша жарықтандыруға арналған жылыжай жарықдиодты сәулелендіру шамдарының (бұдан әрі-шамдар) тәжірибелік даналары қолданылатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В качестве источника света в светильнике будут применены высокоэффективные энергосберегающие светодиоды в сочетании со специальной отечественной ноу-хау технологией получения оптимального спектра для досветки растений. Экспериментальная площадка для выращивания томата включают системы светодиодного облучения, субстрат и систему подачи питательных растворов. Системы облучения позволяют регулировать яркость в пределах 50-100%. Системы светодиодного облучения имеют индивидуальный спектральный состав в каждом варианте опыта в отдельности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Шамда жарық көзі ретінде өсімдіктерді жарықтандыру үшін оңтайлы спектрді алудың арнайы отандық ноу-хау технологиясымен үйлескен жоғары тиімді энергия үнемдейтін жарықдиодты шамдар қолданылады. Тәжірибелік қызанақ өсіру алаңына жарықдиодты сәулелену жүйелері, субстрат және қоректік ерітінділерді жеткізу жүйесі кіреді. Жарықтандыру жүйелері жарықтылықты 50-100% аралығында реттеуге мүмкіндік береді. Жарықдиодты сәулелену жүйелері тәжірибенің әр нұсқасында жеке спектрлік құрамға ие.

Level of implementation (in Russian) : Согласно Методике определения уровня технологической готовности (TRL) научных организаций и исследовательских университетов, и их разработок (Приложение к приказу Председателя Комитета науки Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан от «18» июля 2023 года №112-нж) уровень технологической готовности (УГТ) разработки на этапе первый год реализации - 3 и на этапе завершения проекта будет составлять - 8.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми ұйымдар мен зерттеу университеттерінің технологиялық дайындық деңгейін (TRL) және олардың әзірлемелерін айқындау әдістемесіне сәйкес (Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті Төрағасының 2023 жылғы "18" шілдедегі №112-нж бұйрығына қосымша) іске асырудың бірінші жылы кезеңінде әзірлеудің технологиялық дайындық деңгейі (TRL) - 3, жобаның аяқталу кезеңі - 8 болады.

Efficiency (in Russian) : Коммерческий и экономический эффект проекта обеспечивается за счет высоких рыночных цен на продукцию через 7-8 месяцев после сбора урожая с хорошим товарным и вкусовым качеством. Известно, что облучения растений в теплице обеспечивает необходимый спектр излучения, позволяя сократить потребление электроэнергии до 50 % и повысить производительность вырщивания рассады на 20 % . При этом на 35-40% снизятся общие затраты по производству готовой продукции, так как будут использованы низкозатратные светодиодные облучатели и щадящие технологические операции. Разработка характеризуется простотой выполнения, значительным сокращением трудовых и энергетических затрат и высокой эффективностью.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның коммерциялық және экономикалық әсері жақсы тауарлық және дәмдік сапасы бар егін жинағаннан кейін 7-8 айдан кейін өнімнің жоғары нарықтық бағасы есебінен қамтамасыз етіледі. Жылыжайдағы өсімдіктердің сәулеленуі қажетті сәулелену спектрін қамтамасыз ететіні белгілі, бұл электр энергиясын тұтынуды 50% - ға дейін азайтуға және көшеттерді өсіру өнімділігін 20% - ға арттыруға мүмкіндік береді . Бұл ретте дайын өнімді өндіру бойынша жалпы шығындар 35-40% - ға төмендейді, өйткені төмен шығынды жарықдиодты сәулелендіргіштер және жұмсақ технологиялық операциялар пайдаланылатын болады. Даму орындалудың қарапайымдылығымен, еңбек пен энергия шығындарының айтарлықтай төмендеуімен және жоғары тиімділікпен сипатталады.

Field of application (in Russian) : Овощеводство защищенного грунта

Field of application (in Kazakh) : Қорғалған топырақтағы көкөніс шаруашылығы